یعقوب احمدی؛ محمد صدیق محمدی؛ فرهاد ابراهیمی
چکیده
پژوهش حاضر به روش نظریه زمینه ای انجام پذیرفته است و اطلاعات مورد نیاز با استفاده از مصاحبه جمع آوری شدند، داده‌های به دست آمده با بهره گیری از نرم افزار "اطلس تی" تجزیه و تحلیل شدند. پس از انجام فرایند کدگذاری، و اخذ 56 کد و 5 مقوله اصلی، نهایتا مقوله محوری با عنوان "زنجیره فقدان" به عنوان خروجی نحوه مواجهه و مولفه های پیرامونی شهروندان ...
بیشتر
پژوهش حاضر به روش نظریه زمینه ای انجام پذیرفته است و اطلاعات مورد نیاز با استفاده از مصاحبه جمع آوری شدند، داده‌های به دست آمده با بهره گیری از نرم افزار "اطلس تی" تجزیه و تحلیل شدند. پس از انجام فرایند کدگذاری، و اخذ 56 کد و 5 مقوله اصلی، نهایتا مقوله محوری با عنوان "زنجیره فقدان" به عنوان خروجی نحوه مواجهه و مولفه های پیرامونی شهروندان حاشیه نشین شهر سنندج با کروناویروس مطرح شد. همچنین، بر اساس مدل پاردایمی در نوشتار حاضر، مقوله زنجیره فقدان از شرایط علی همچون محرومیت اجتماعی و نابرابری اجتماعی نشات گرفته است که خود با ظهور عوامل واسطهای همچونفقدانمهارت، فقدان آگاهی و فقدان حمایت با شرایط زمینهای چون رکود و تورم، بی اعتمادی، ناامیدی و افسردگی و عدم دسترسی به فضای مجازی به عنوان یک هسته مرکزی قابل شناسایی است. به صورت خلاصه، افراد حاشیه نشین قربانی شرایط اجتماعی و اقتصادی خود هستند و بیشتر از سایر افراد در دوران کرونا مورد هجمه مشکلات قرار می گیرند و این به آن معناست که کروناویروس برخلاف آنچه اشاره شده است، ویروس "دموکراتی" نیست و همه را به یکسان مورد هجوم و آسیب قرار نمی دهد.
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 فروردین 1399
عباس مهرگان؛ محمد رضا بیات
چکیده
مقاله حاضر گزارش یک پژوهش تجربی است که به بررسی نحوه نگرش به پاندمی کرونا و مطالعه نگرش دینی در این دوران از منظر جامعه‌شناسی شرّ در پیوند با جامعه‌شناسی دین می‌پردازد. جامعه نمونه تحقیق حاضر تشکیل شده است از 273 نفر از ایرانیان ساکن داخل کشور که به صورت آنلاین مورد پرسش قرار گرفته‌اند. اهداف این تحقیق توصیفی عبارتند از 1) سنجش نگرش ...
بیشتر
مقاله حاضر گزارش یک پژوهش تجربی است که به بررسی نحوه نگرش به پاندمی کرونا و مطالعه نگرش دینی در این دوران از منظر جامعه‌شناسی شرّ در پیوند با جامعه‌شناسی دین می‌پردازد. جامعه نمونه تحقیق حاضر تشکیل شده است از 273 نفر از ایرانیان ساکن داخل کشور که به صورت آنلاین مورد پرسش قرار گرفته‌اند. اهداف این تحقیق توصیفی عبارتند از 1) سنجش نگرش در مورد دوگانه ماهیت طبیعی در مقابل ماهیت الهی ویروس کرونا 2) سنجش نگرش در مورد دوگانه خیر یا شرّ بودن ویروس کرونا 3) بررسی همبستگی نگرشها در هر دو مورد با مولفههای ایمان به خداوند. اولین یافته پژوهش آن است که در اثر همبستگیهای موجود میان نگرش به دوگانههای ماهیت الهی/طبیعی و خیر/شرّ بودن ویروس کرونا، دوگانه مرکب و جدید خیرِ الهی در مقابل شرّ طبیعی پدید آمده است. دومین و مهم‌ترین یافته آن است که بررسی همبستگی میان مولفههای ایمان به خدا از سویی، با نگرش به دوگانههای خیرِ الهی و شرّ طبیعی از سوی دیگر، از وجود دو سنخ متفاوت دینداری در مواجهه با ویروس کرونا پرده برمیدارد: دینداری تفکّرگرا و دینداری تصّورگرا. دینداری تفکّرگرا پیرامون قطب شرّ طبیعی این دوگانه، و دینداری تصّورگرا حول قطب خیرِ الهی آن شکل گرفته‌اند.
محمدرضا پویافر؛ مهشید رضایی
چکیده
همه‌گیری کرونا بسیاری از حوزه‌های اجتماعی از جمله دین را به چالش کشید. در این میان، زیارت‌ها و زیارتگاه‌ها، نیز چالشی مهم را در دوران همه‌گیری کرونا تجربه کردند. در این پژوهش به نحوه مواجهه چهار آیین زیارتیِ پیاده در جهانِ مسیحی و مسلمان پرداخته شد تا به‌نوعی مواجهه دین‌داران و اشتیاق آنها به زیارت در یک بحران زیستی، موردمطالعه ...
بیشتر
همه‌گیری کرونا بسیاری از حوزه‌های اجتماعی از جمله دین را به چالش کشید. در این میان، زیارت‌ها و زیارتگاه‌ها، نیز چالشی مهم را در دوران همه‌گیری کرونا تجربه کردند. در این پژوهش به نحوه مواجهه چهار آیین زیارتیِ پیاده در جهانِ مسیحی و مسلمان پرداخته شد تا به‌نوعی مواجهه دین‌داران و اشتیاق آنها به زیارت در یک بحران زیستی، موردمطالعه قرار گیرد. گوادالوپ در مکزیک، فاطیما در پرتغال، کامینو دِسانتیاگو در اسپانیا و پیاده‌روی اربعین در عراق، چهار آیین پیاده‌روی موردمطالعه را تشکیل داده‌اند. روش پژوهش روش اسنادی به کمک گردآوری اطلاعاتی از برگزاری آیین‌های پیاده‌روی موردمطالعه در دوران همه‌گیری کرونا است. این اطلاعات از پایگاه‌های اطلاعاتی و خبری گردآوری و پس از طبقه‌بندی، مورد مقوله‌بندی و تفسیر کیفی قرار گرفته‌اند. نتایج پژوهش نشان داد که هیچ‌یک از چهار آیین مورد بررسی، در دوران همه‌گیری کرونا کاملاً، تعطیل نشده، اما با محدودیت‌هایی مواجه بوده‌اند. این محدودیت‌ها در مورد اربعین در کمترین حد بود. اما سه زیارت دیگر به‌ویژه فاطیما و گوادالوپ با کمترین میزان زائر با استفاده از ظرفیت‌های زیارتِ مجازی و آنلاین برگزار شده است. در سه آیین پیاده‌روی مسیحی، دولت‌ها و مقامات بهداشتی در کنار مقامات کلیسا، به طور کامل، محدودیتهای سختی را برای حضور زائران اعمال کردند. اما در مورد پیاده‌روی اربعین، هرچند یک همراهی و همکاری مناسب بین مرجعیت تشیع در ایران و عراق با نظرات مسئولان بهداشت و درمان و جود داشت، اما زائران در سطحی وسیع و به دلیل باورِ به عدم بیماریِ زائرِ اربعین، دستورالعمل‌ها و نکات بهداشتی را نقض کرده‌اند.
عمادالدین باقی
چکیده
جامعه شناسی الهیات کرونا: چالشهای مذهبی و برونداد نهاییچکیدهمحور اصلی مقاله حاضر، گزارشِ چالشهای رخ‌داده مذهبی در بحران کرونا و مصادیق و جزییاتی از این چالش در ایران با نگاهی جامعهشناختی است. با توجه به فرضیات و پیشبینیهای گوناگون مطرحشده از جمله افول دین و دینداری و چیرگی سکولاریسم بر اثر بحران کرونا و چالشهای سهمگینی ...
بیشتر
جامعه شناسی الهیات کرونا: چالشهای مذهبی و برونداد نهاییچکیدهمحور اصلی مقاله حاضر، گزارشِ چالشهای رخ‌داده مذهبی در بحران کرونا و مصادیق و جزییاتی از این چالش در ایران با نگاهی جامعهشناختی است. با توجه به فرضیات و پیشبینیهای گوناگون مطرحشده از جمله افول دین و دینداری و چیرگی سکولاریسم بر اثر بحران کرونا و چالشهای سهمگینی که در برابر مذهب برانگیخته است، مقاله به برونداد این چالشها و پاسخ به این پرسش می‌پردازد که آیا در دوره پسا-کرونا دین، تضعیف شده یا به محاق میرود؟ روش مطالعه، اسنادی، گزارشی- توصیفی و تحلیلی است و نظریه کارکردگرایی دورکیم و وبر بعنوان چارچوب تئوریک مقاله در نظر گرفته شده است. در پایان، این نتیجه بدست آمده است که بر اثر بحران کرونا کارکردهای دین در ابعادی تضعیف و در ابعادی دیگر، تقویت شده است، همانطور که تجربه تاریخی نشان میدهد که دین، تحت تأثیر چالشهای عظیم ممکن است تغییر صورت و گفتمان پیدا کند اما از بین نمیرود. واژگان کلیدی: کرونا، کارکردگرایی، مصادره، مقاومت، سیالیت
محمد سعید ذکایی؛ محدثه امیری مقدم
چکیده
پژوهش‌های کیفی به طور فزاینده‌ای از مشروعیت بیشتری در ایران برخوردار و با پذیرش بیشتری مواجه شده‌اند. تشریح سیر تحولات روش‌شناسی راهی برای درون‌کاوی و فهم آثار متن تاریخی، اجتماعی و سیاسی بر توسعه دانش اجتماعی و سیاست‌های مربوط به آن است. روش‌شناسی از بستر و متن اجتماعی، تاریخی و فرهنگی هر جامعه تأثیر می‌پذیرد و همزمان بر آن ...
بیشتر
پژوهش‌های کیفی به طور فزاینده‌ای از مشروعیت بیشتری در ایران برخوردار و با پذیرش بیشتری مواجه شده‌اند. تشریح سیر تحولات روش‌شناسی راهی برای درون‌کاوی و فهم آثار متن تاریخی، اجتماعی و سیاسی بر توسعه دانش اجتماعی و سیاست‌های مربوط به آن است. روش‌شناسی از بستر و متن اجتماعی، تاریخی و فرهنگی هر جامعه تأثیر می‌پذیرد و همزمان بر آن تأثیرگذار است. مقاله حاضر با اتکا به تحلیل مطالعات و پژوهش های میدانی مربوط به شکل گیری علوم اجتماعی مدرن در ایران، بهدنبال ردیابی تحولات گونه کیفی پژوهش اجتماعی به مثابه ژانری در هم تنیده با سنتهای ادبی در تاریخ معاصر ایران است. استدلال اصلی بر این است که تحولات روش‌شناسی متأثر از فرآیند تفکیک اجتماعی، مواجهه با دستاوردهای علوم انسانی غربی و سیاست‌های علم در دانشگاه و بیرون از آن رقم خورده است. از سوی دیگر پیچیدگی و چند لایه بودن منطق و ماهیت تحولات روش شناختی در علوم انسانی، توجه به ریشههای تاریخی متنوع آن را ضروری میسازد. مقاله با ارزیابی اجمالی از دستاوردها و موقعیت پژوهش کیفی در ایران، اهمیت همسویی آن با نیازها و واقعیات متن اجتماعی جامعه ایرانی را مورد تاکید قرار می دهد.
صلاح الدین قادری؛ نیلوفر اورعی
چکیده
شیوع کرونا پیامدهای اجتماعی گوناگونی داشته و سبب ظهور یا تشدید برخی مسائل اجتماعی شده است. دین یکی از عرصه‌های مهمی است که در تأثیر متقابل با این پدیده قرار گرفته است. تبیین رابطه دین و کووید19 در بخش نظری با رویکردی انتقادی در تحلیل مسائل اجتماعی، صورت گرفته است. این رویکرد منتقد مناسبات موجود در جامعه است و تلاش میکند توده‌ها ...
بیشتر
شیوع کرونا پیامدهای اجتماعی گوناگونی داشته و سبب ظهور یا تشدید برخی مسائل اجتماعی شده است. دین یکی از عرصه‌های مهمی است که در تأثیر متقابل با این پدیده قرار گرفته است. تبیین رابطه دین و کووید19 در بخش نظری با رویکردی انتقادی در تحلیل مسائل اجتماعی، صورت گرفته است. این رویکرد منتقد مناسبات موجود در جامعه است و تلاش میکند توده‌ها را به تشخیص ماهیت منافع حقیقی خود قادر سازد. برای بررسی تأثیر شیوع ویروس بر بعد اعتقادی دینداری، روش تحلیل ثانویه بر روی نتایج نظرسنجی‌های داخلی و خارجی انجام شده و در بخش تأثیر آن بر بعد مناسکی و پیامدی از روش توصیفی-تحلیلی استفاده شده است. یافته‌ها در بعد اعتقادی نشان میدهد هرچند این بحران عده‌ای را به تردید در اعتقادات مذهبی‌شان واداشته، اما به تقویت بنیان‌های اعتقادی تعداد بیشتری از مردم انجامیده و در بعد مناسکی هرچند باعث تعطیلی مناسک جمعی شده اما اجتماعات مناسکی مجازی، صورت‌های افسون‌زای بدیعی برای دین ایجاد کرده‌اند. می‌توان گفت در پی این بحران، دین فردی که در بعد اعتقادی متبلور است، تقویت و دین نهادی که اغلب در مناسک جمعی تبلور می‌یابد، تضعیف شده است. برای بررسی بعد پیامدی دین می‌توان پیامدهای باور و عمل دینی را در قالب کارکردها و کژکارکردها صورت‌بندی کرد. از حیث کژکاردکردها، اطلاعات ناصحیح بهداشتی برخی متولیان دین در مورد پیشگیری و درمان و نیز مقاومت آنان در برابر تعطیلی اماکن مذهبی، و از حیث کارکردها ایمان مذهبی به عنوان یکی از استراتژی‌های بقا از طریق ایجاد احساس امنیت در زمان بحران قابل ذکر است.
)
