یعقوب احمدی؛ محمد صدیق محمدی؛ فرهاد ابراهیمی
چکیده
پژوهش حاضر به روش نظریه زمینه ای انجام پذیرفته است و اطلاعات مورد نیاز با استفاده از مصاحبه جمع آوری شدند، دادههای به دست آمده با بهره گیری از نرم افزار "اطلس تی" تجزیه و تحلیل شدند. پس از انجام فرایند کدگذاری، و اخذ 56 کد و 5 مقوله اصلی، نهایتا مقوله محوری با عنوان "زنجیره فقدان" به عنوان خروجی نحوه مواجهه و مولفه های پیرامونی شهروندان ...
بیشتر
پژوهش حاضر به روش نظریه زمینه ای انجام پذیرفته است و اطلاعات مورد نیاز با استفاده از مصاحبه جمع آوری شدند، دادههای به دست آمده با بهره گیری از نرم افزار "اطلس تی" تجزیه و تحلیل شدند. پس از انجام فرایند کدگذاری، و اخذ 56 کد و 5 مقوله اصلی، نهایتا مقوله محوری با عنوان "زنجیره فقدان" به عنوان خروجی نحوه مواجهه و مولفه های پیرامونی شهروندان حاشیه نشین شهر سنندج با کروناویروس مطرح شد. همچنین، بر اساس مدل پاردایمی در نوشتار حاضر، مقوله زنجیره فقدان از شرایط علی همچون محرومیت اجتماعی و نابرابری اجتماعی نشات گرفته است که خود با ظهور عوامل واسطهای همچونفقدانمهارت، فقدان آگاهی و فقدان حمایت با شرایط زمینهای چون رکود و تورم، بی اعتمادی، ناامیدی و افسردگی و عدم دسترسی به فضای مجازی به عنوان یک هسته مرکزی قابل شناسایی است. به صورت خلاصه، افراد حاشیه نشین قربانی شرایط اجتماعی و اقتصادی خود هستند و بیشتر از سایر افراد در دوران کرونا مورد هجمه مشکلات قرار می گیرند و این به آن معناست که کروناویروس برخلاف آنچه اشاره شده است، ویروس "دموکراتی" نیست و همه را به یکسان مورد هجوم و آسیب قرار نمی دهد.
محمدرضا پویافر؛ مهشید رضایی
چکیده
همه‌گیری کرونا بسیاری از حوزه‌های اجتماعی از جمله دین را به چالش کشید. در این میان، زیارت‌ها و زیارتگاه‌ها، نیز چالشی مهم را در دوران همه‌گیری کرونا تجربه کردند. در این پژوهش به نحوه مواجهه چهار آیین زیارتیِ پیاده در جهانِ مسیحی و مسلمان پرداخته شد تا به‌نوعی مواجهه دین‌داران و اشتیاق آنها به زیارت در یک بحران زیستی، موردمطالعه ...
بیشتر
همه‌گیری کرونا بسیاری از حوزه‌های اجتماعی از جمله دین را به چالش کشید. در این میان، زیارت‌ها و زیارتگاه‌ها، نیز چالشی مهم را در دوران همه‌گیری کرونا تجربه کردند. در این پژوهش به نحوه مواجهه چهار آیین زیارتیِ پیاده در جهانِ مسیحی و مسلمان پرداخته شد تا به‌نوعی مواجهه دین‌داران و اشتیاق آنها به زیارت در یک بحران زیستی، موردمطالعه قرار گیرد. گوادالوپ در مکزیک، فاطیما در پرتغال، کامینو دِسانتیاگو در اسپانیا و پیاده‌روی اربعین در عراق، چهار آیین پیاده‌روی موردمطالعه را تشکیل داده‌اند. روش پژوهش روش اسنادی به کمک گردآوری اطلاعاتی از برگزاری آیین‌های پیاده‌روی موردمطالعه در دوران همه‌گیری کرونا است. این اطلاعات از پایگاه‌های اطلاعاتی و خبری گردآوری و پس از طبقه‌بندی، مورد مقوله‌بندی و تفسیر کیفی قرار گرفته‌اند. نتایج پژوهش نشان داد که هیچ‌یک از چهار آیین مورد بررسی، در دوران همه‌گیری کرونا کاملاً، تعطیل نشده، اما با محدودیت‌هایی مواجه بوده‌اند. این محدودیت‌ها در مورد اربعین در کمترین حد بود. اما سه زیارت دیگر به‌ویژه فاطیما و گوادالوپ با کمترین میزان زائر با استفاده از ظرفیت‌های زیارتِ مجازی و آنلاین برگزار شده است. در سه آیین پیاده‌روی مسیحی، دولت‌ها و مقامات بهداشتی در کنار مقامات کلیسا، به طور کامل، محدودیتهای سختی را برای حضور زائران اعمال کردند. اما در مورد پیاده‌روی اربعین، هرچند یک همراهی و همکاری مناسب بین مرجعیت تشیع در ایران و عراق با نظرات مسئولان بهداشت و درمان و جود داشت، اما زائران در سطحی وسیع و به دلیل باورِ به عدم بیماریِ زائرِ اربعین، دستورالعمل‌ها و نکات بهداشتی را نقض کرده‌اند.
عمادالدین باقی
چکیده
جامعه شناسی الهیات کرونا: چالش‌های مذهبی و برونداد نهاییچکیدهمحور اصلی مقاله حاضر، گزارشِ چالش‌های رخ‌داده مذهبی در بحران کرونا و مصادیق و جزییاتی از این چالش در ایران با نگاهی جامعه‌شناختی است. با توجه به فرضیات و پیش‌بینی‌های گوناگون مطرح‌شده از جمله افول دین و دینداری و چیرگی سکولاریسم بر اثر بحران کرونا و چالش‌های سهمگینی ...
بیشتر
جامعه شناسی الهیات کرونا: چالش‌های مذهبی و برونداد نهاییچکیدهمحور اصلی مقاله حاضر، گزارشِ چالش‌های رخ‌داده مذهبی در بحران کرونا و مصادیق و جزییاتی از این چالش در ایران با نگاهی جامعه‌شناختی است. با توجه به فرضیات و پیش‌بینی‌های گوناگون مطرح‌شده از جمله افول دین و دینداری و چیرگی سکولاریسم بر اثر بحران کرونا و چالش‌های سهمگینی که در برابر مذهب برانگیخته است، مقاله به برونداد این چالشها و پاسخ به این پرسش می‌پردازد که آیا در دوره پسا-کرونا دین، تضعیف شده یا به محاق می‌رود؟ روش مطالعه، اسنادی، گزارشی- توصیفی و تحلیلی است و نظریه کارکردگرایی دورکیم و وبر بعنوان چارچوب تئوریک مقاله در نظر گرفته شده است. در پایان، این نتیجه بدست آمده است که بر اثر بحران کرونا کارکردهای دین در ابعادی تضعیف و در ابعادی دیگر، تقویت شده است، همانطور که تجربه تاریخی نشان میدهد که دین، تحت تأثیر چالش‌های عظیم ممکن است تغییر صورت و گفتمان پیدا کند اما از بین نمیرود. واژگان کلیدی: کرونا، کارکردگرایی، مصادره، مقاومت، سیالیت
محمد سعید ذکایی؛ محدثه امیری مقدم
چکیده
پژوهش‌های کیفی به طور فزاینده‌ای از مشروعیت بیشتری در ایران برخوردار و با پذیرش بیشتری مواجه شده‌اند. تشریح سیر تحولات روش‌شناسی راهی برای درون‌کاوی و فهم آثار متن تاریخی، اجتماعی و سیاسی بر توسعه دانش اجتماعی و سیاست‌های مربوط به آن است. روش‌شناسی از بستر و متن اجتماعی، تاریخی و فرهنگی هر جامعه تأثیر می‌پذیرد و همزمان بر آن ...
بیشتر
پژوهش‌های کیفی به طور فزاینده‌ای از مشروعیت بیشتری در ایران برخوردار و با پذیرش بیشتری مواجه شده‌اند. تشریح سیر تحولات روش‌شناسی راهی برای درون‌کاوی و فهم آثار متن تاریخی، اجتماعی و سیاسی بر توسعه دانش اجتماعی و سیاست‌های مربوط به آن است. روش‌شناسی از بستر و متن اجتماعی، تاریخی و فرهنگی هر جامعه تأثیر می‌پذیرد و همزمان بر آن تأثیرگذار است. مقاله حاضر با اتکا به تحلیل مطالعات و پژوهش های میدانی مربوط به شکل گیری علوم اجتماعی مدرن در ایران، بهدنبال ردیابی تحولات گونه کیفی پژوهش اجتماعی به مثابه ژانری در هم تنیده با سنتهای ادبی در تاریخ معاصر ایران است. استدلال اصلی بر این است که تحولات روش‌شناسی متأثر از فرآیند تفکیک اجتماعی، مواجهه با دستاوردهای علوم انسانی غربی و سیاست‌های علم در دانشگاه و بیرون از آن رقم خورده است. از سوی دیگر پیچیدگی و چند لایه بودن منطق و ماهیت تحولات روش شناختی در علوم انسانی، توجه به ریشههای تاریخی متنوع آن را ضروری میسازد. مقاله با ارزیابی اجمالی از دستاوردها و موقعیت پژوهش کیفی در ایران، اهمیت همسویی آن با نیازها و واقعیات متن اجتماعی جامعه ایرانی را مورد تاکید قرار می دهد.
عبد الرسول عباسی
چکیده
تغییرات ساختار اجتماعی و سیاسی ایلات کهگیلویه و بویراحمد تحت تأثیر دگرگونی‌های اجتماعی و سیاسی کشور قرار دارد، ضمن آنکه این تغییرات متقابلاً بر تحولات اجتماعی و سیاسی در ایران تأثیرگذار بوده است؛ در این مقاله هدف اصلی بررسی ساختار اجتماعی سیاسی قوم لر استان کهگیلویه و بویراحمد در عصر سلسله پهلوی است. در این پژوهش به‌طور همزمان ...
بیشتر
تغییرات ساختار اجتماعی و سیاسی ایلات کهگیلویه و بویراحمد تحت تأثیر دگرگونی‌های اجتماعی و سیاسی کشور قرار دارد، ضمن آنکه این تغییرات متقابلاً بر تحولات اجتماعی و سیاسی در ایران تأثیرگذار بوده است؛ در این مقاله هدف اصلی بررسی ساختار اجتماعی سیاسی قوم لر استان کهگیلویه و بویراحمد در عصر سلسله پهلوی است. در این پژوهش به‌طور همزمان از دو روش تاریخی و جامعه‌شناسی تاریخی استفاده‌شده است. سیاست اسکان عشایر (تخته قاپو)، تصویب قانون نظام‌وظیفه عمومی، خلع سلاح ایلات، اعمال سیاست پوشش متحدالشکل و همچنین اصلاحات ارضی چهار محور اصلی سیاست عشیره‌ای دودمان پهلوی سبب شد تا موقعیت سیاسی و اجتماعی هرم ایلی دستخوش تغییرات بنیادی شود. کدخدایان قبل از این تدابیر و در عصر خان‌خانی تابعیت محض از خوانین داشتند و ابواب‌جمعی آنان محسوب می‌شدند، درحالی‌که برنامه‌های دولت سبب شد تا کدخدایان در دریافت امتیاز از حکومت هم‌ردیف آنها قرار گیرند، قبایل رئیس واحدی نداشته باشند، خوانین هرکدام تدابیر خاص خود را اتخاذ کنند و عملاً ساختار و هرم ایلی سنتی به‌هم‌ریخته شود. بدون تردید این اتفاق مهم ناشی از برنامه‌ها و سیاست دولت بود که باگذشت زمان و به آهستگی ساختار نظام ایلی را تغییر داد و بسترهای لازم برای نظارت و مهار آن را فراهم نمود. پژوهش پیش روی نشان میدهد که ساختار اجتماعی سیاسی ایلات کهگیلویه و بویراحمد در فرآیند این تحولات از الگوی خاصی پیروی کرد، به‌طوری‌که توانست تا پایان دهه اول قرن چهاردهم هجری شمسی در برابر فشار دولت مرکزی مقاومت کند.
زهرا شهرزاد؛ سوسن باستانی؛ ابوعلی ودادهیر
چکیده
اعتماد بیماران به پزشکان و نظام درمان یکی از موضوعات اساسی در پژوهش‌های جامعه‌شناسی پزشکی در دو دهه اخیر است. با گسترش پرشتاب تقاضا برای دریافت خدمات طب مکمل و جایگزین در سطح جهانی، مطالعات پژوهشی فراوانی پیرامون این مسئله صورت گرفته که زمینه‌ها و علل اعتماد به طب‌های غیر رایج را مورد بررسی قرار داده است. در ایران نیز روند مشابهی ...
بیشتر
اعتماد بیماران به پزشکان و نظام درمان یکی از موضوعات اساسی در پژوهش‌های جامعه‌شناسی پزشکی در دو دهه اخیر است. با گسترش پرشتاب تقاضا برای دریافت خدمات طب مکمل و جایگزین در سطح جهانی، مطالعات پژوهشی فراوانی پیرامون این مسئله صورت گرفته که زمینه‌ها و علل اعتماد به طب‌های غیر رایج را مورد بررسی قرار داده است. در ایران نیز روند مشابهی به سوی اقسام طب‌های مکمل و جایگزین تجربه می‌شودکه در خور پژوهش‌های جامعه شناسانه است. در این راستا پژوهش حاضر با بهره گیری از روش روایت پژوهی و انجام بیست و نه مصاحبه روایی با بیمارانی که تجربه درمان با طب‌های غیررایج را داشته اند به این سوال پاسخ می دهد که در روایت تجربه بیماری، اعتماد به نظام درمانی غیر رایج چگونه شکل می گیرد و چه سنخ‌هایی از آن قابل شناسایی است. بدین منظور با بهره گیری از آراء گیدنز، چالش اعتماد به طب مدرن به مثابه یک نظام کارشناسی و بازسازی اعتماد به یک نظام درمانی جایگزین مورد بررسی قرار گرفته و در نهایت، با تحلیل تماتیک یافته‌های پژوهش، پنج سنخ «اعتماد تدریجی»، «اعتماد نهادی»، «اعتماد مبتنی بر درمانگر»، «اعتماد معرفت شناختی» و «اعتماد مبتنی بر تجربه زیسته دیگران» از یکدیگر متمایز شده‌است. همچنین برساخت طب بدیل به مثابه «طب بی آسیب» و «طب آسان» به عنوان زمینه‌های موید اعتماد به طب غیر مدرن مورد توجه قرار گرفته است.
حمیدرضا چاکری؛ حسین اژدری زاده
چکیده
چکیدههدف: در مقالۀ حاضر آراءِ میشل فوکو دربارۀ انقلاب اسلامی ایران بازخوانی شده و سپس چالش‌های دولت‌سازی در جامعۀ پساانقلابی ایران با تکیه بر تحلیل فوکو از دولت مدرن مورد نقد و بررسی قرار می‌گیرد. روش/رویکرد:تحلیل مفهومییافته‌ها: فوکو انقلاب اسلامی ایران را تجلی ارادۀ جمعی ایرانیان برای مقاومت در برابر سلطه و رسیدن به رهایی می‌دید. ...
بیشتر
چکیدههدف: در مقالۀ حاضر آراءِ میشل فوکو دربارۀ انقلاب اسلامی ایران بازخوانی شده و سپس چالش‌های دولت‌سازی در جامعۀ پساانقلابی ایران با تکیه بر تحلیل فوکو از دولت مدرن مورد نقد و بررسی قرار می‌گیرد. روش/رویکرد:تحلیل مفهومییافته‌ها: فوکو انقلاب اسلامی ایران را تجلی ارادۀ جمعی ایرانیان برای مقاومت در برابر سلطه و رسیدن به رهایی می‌دید. بهعقیدۀ فوکو ایرانیان میخواستند به کمک اسلام شیعی مسیر جدیدی در تاریخ باز کنند و تجربۀ زندگی و هویت خود را دگرگون کنند. از طرف دیگر، دولت مدرن مبتنی بر اصل مصلحت دولت شکل گرفته است که با حکومتمندی و زیستسیاست پیوند خورده و تحکیم و توسعۀ قدرت دولت را مقدم بر هر امر دیگری میداند. مصلحت دولت ایجاب میکند که دولت با کمک ضوابط حقوقی، تکنولوژیهای امنیتی و تکنولوژیهای انضباطی به نظارت، کنترل، بهنجارسازی و تنبیه مردم بپردازد. از اینرو رابطۀ بین انقلاب و دولت مورد، رابطهای مسئلهدار خواهد بود.نتیجهگیری: بین انقلابیگری و دولت‌سازی شکافی پرناشدنی وجود دارد. دولت‌سازی در جامعۀ پساانقلابی، الزاماً بر مبنای آرمانهای انقلاب پیش نخواهد رفت و همواره بین مصلحت دولت و آزادی و عدالتی که در انقلاب مطالبه میشده، تنش وجود دارد.
علی نوری ثانی؛ رضاعلی محسنی؛ مجید کوششی
چکیده
احداث سدهای مخزنی در 6 دهه گذشته زمینه ساز جابجایی بیش از 100 میلیون نفر از محل زندگی خود شده است. مطابق نتایج بررسی حاضر، در ایران نیز بیش از 2 میلیون نفر جمعیت تحت تاثیر احداث سدها قرار گرفته اند. هدف این پژوهش بررسی آثار و پیآمدهای اجتماعی و فرهنگی سیاست پرداخت نقدی خسارت در آزادسازی مخازن سدها، نقد این سیاست و شناسایی عوامل علی، زمینه ...
بیشتر
احداث سدهای مخزنی در 6 دهه گذشته زمینه ساز جابجایی بیش از 100 میلیون نفر از محل زندگی خود شده است. مطابق نتایج بررسی حاضر، در ایران نیز بیش از 2 میلیون نفر جمعیت تحت تاثیر احداث سدها قرار گرفته اند. هدف این پژوهش بررسی آثار و پیآمدهای اجتماعی و فرهنگی سیاست پرداخت نقدی خسارت در آزادسازی مخازن سدها، نقد این سیاست و شناسایی عوامل علی، زمینه ای، مداخله گر، راهبردی و پیآمدهای آن بوده است. چهارچوب مفهومی پژوهش بر ارزیابی تاثرات اجتماعی مبتنی است. روش پژوهش کیفی و از تکنیک نظریه زمینه ای استفاده شده است. شرکت کنندگان این پژوهش 38 نفر از مطلعین و خبرگان محلی بودند که با پرسشنامه نیمه ساختمند مورد مصاحبه قرار گرفتند. تجزیه و تحلیل با سه روش کدگذاری باز، محوری و انتخابی در دستور کار قرار گرفت. نتایج حاصل از تحلیل مصاحبه ها 822 مفهوم کلی، 133 مقوله فرعی، 18 مقوله اصلی و 1 مقوله مرکزی را نشان می دهد. یافته های پژوهش بر اساس مدل پارادیمی، از هم گسیختگی ساختار اجتماعی و بافت فرهنگی را در اجرای سیاست پرداخت نقدی خسارت نشان می دهد.. نتایج حاصل از پژوهش به ضرورت تغییر رویکرد، اصلاح لوایح قانونی، تعیین متولی حوزه اجتماعی و پایش تاثیرات اجتماعی طرحها منتهی شده است.
سید آیت الله میرزایی؛ معصومه قاراخانی
چکیده
مرامنامه‌ها و منشورهای اخلاق حرفه‌ای علم از ضروری‌ترین و بدیهی‌ترین اقدامات انجمن‌های علمی در ترویج اخلاق علم است و این کدها معمولا در چارچوب رشته و فعالیت علمی مورد نظر تدوین می‌شوند. این مقاله با تمرکز بر مرامنامه‌های نمونه‌ای از انجمن‌های علمی در جهان در پی پاسخ به این پرسش است، که اصول اخلاق حرفه‌ای میان انجمن‌های علمی ...
بیشتر
مرامنامه‌ها و منشورهای اخلاق حرفه‌ای علم از ضروری‌ترین و بدیهی‌ترین اقدامات انجمن‌های علمی در ترویج اخلاق علم است و این کدها معمولا در چارچوب رشته و فعالیت علمی مورد نظر تدوین می‌شوند. این مقاله با تمرکز بر مرامنامه‌های نمونه‌ای از انجمن‌های علمی در جهان در پی پاسخ به این پرسش است، که اصول اخلاق حرفه‌ای میان انجمن‌های علمی در جهان کدام است؟ و انجمن های علمی بر سر چه اصولی وفاق دارند و این وفاق به چه میزان است؟ برای پاسخ به دو پرسش پیش گفت با روش تحلیل محتوای کیفی و کمی متن مرامنامه‌ها و بررسی 235 کد اخلاق حرفه‌ای مربوط به 28 انجمن علمی مورد پژوهش قرار گرفت. نتایج بررسی نشان داد، با وجود این که کدنامه‌ها از ساختار چندگانه و متنوع برخوردارند در مجموع و با فراوانی متفاوت به 21 کد اصلی فروکاسته می‌شوند. چنان که در میان انجمن‌های علمی بر سر برخی کدها توافق بیشتری وجود دارد و کدهایی مانند «احترام به حقوق و تفاوت‌های فردی و فرهنگی»، «رعایت اصول انتشار» و «رعایت اصول پژوهش» فراگیرتر هستند. سوای کدهای وفاق، نوع کدهای اخلاق حرفه‌ای بیانگر آن است که نقش فرهنگ رشته بر تعیین اصول اخلاق حرفه‌ای و تناسب رشته با انتظاراتی که از حرفه‌ای‌های آن رشته می‌رود، مورد توجه انجمن‌های علمی مورد بررسی است.
حسین ملتفت؛ سجاد بهمنی
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 آذر 1400
چکیده
این مطالعه کیفی، با هدف کاوش میان ذهنیت مهاجران وارد شده به دو محله حاشیه نشین اهواز و ارائه یک مدل پارادایمی از کنش های آنان و شرایط و پیامدهای مرتبط به انجام رسیده است. روش مورد استفاده در این پژوهش، نظریه داده بوده است. دادههای این پژوهش از طریق مصاحبه عمیق و شیوه نمونهگیری هدفمند – نظری در شهر اهواز گردآوری و جهت تحلیل دادهها ...
بیشتر
این مطالعه کیفی، با هدف کاوش میان ذهنیت مهاجران وارد شده به دو محله حاشیه نشین اهواز و ارائه یک مدل پارادایمی از کنش های آنان و شرایط و پیامدهای مرتبط به انجام رسیده است. روش مورد استفاده در این پژوهش، نظریه داده بوده است. دادههای این پژوهش از طریق مصاحبه عمیق و شیوه نمونهگیری هدفمند – نظری در شهر اهواز گردآوری و جهت تحلیل دادهها از پنج شیوه کدگذاری باز، توسعه مفاهیم ، وارد کردن زمینه، وارد کردن فرایند و یکپارچه سازی مقولات استفاده گردید، دادههای گردآوری شده در قالب شش مقوله عمده و یک مقوله هسته کدگذاری و تحلیل . مدل پارادایمی ارائه شده شامل سه بعد شرایط، عمل- تعاملها و پیامدها است که در بخش شرایط شامل (رسانه شهرگرا، آرمانگرایی و ایده آلیسم، دگرگونی ایستارها و نگرش ها) در بخش استراتژی شامل (مهاجرت در جهت راحت طلبی مصرف گرایانه/ شغلی) و در بخش پیامد شامل (تقویت اقتصاد غیررسمی) است که حول یک مقوله هسته به نام (مهاجرت به مثابه کنشی افق گشایانه) شکل گرفته‌اند.
)
