نوع مقاله : علمی

نویسنده

دکترای دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات

چکیده

زلزله پدیده و بحرانی طبیعی است که علاوه‌بر تهدیدهای جانی و مالی در مناطق مسکونی، همواره آسیب­های اجتماعی و روانی­ای در پی دارد که بی‌توجهی به آن در درازمدت مشکلات و بحران­های زلزله­زدگان را عمیق­تر و تهدیدآمیزتر می­کند. توجه به پیامدهای اجتماعی و روانی، به‌مثابة ضرورت راهبردی و مدیریتی، موضوعی حیاتی در جهت ممانعت از آسیب­هایی است که غفلت از آنها صدمة جبران­ناپذیری در نواحی زلزله­زده و حتی در خارج از این مناطق به بار خواهد آورد. آسیب­هایی چون شوک، ترس شدید، خشم، درماندگی، کرختی، خاطرات آزاردهنده، کاهش تمرکز، فاجعه­سازی درد و... از جمله مواردی­اند که بعد از رویدادهای فاجعه­آمیز و به‌ویژه زلزله، محیط فردی و اجتماعی بازماندگان را تهدید می­کند. در این پژوهش، با بررسی وضعیت اجتماعی‌-روانی بعد از زلزلة سرپل‌ذهاب در پاییز 1396، این آسیب‌ها مطالعه شده است. مطابق یافته­های پژوهش، که از طریق مصاحبه­های عمیق و با روش کیفی به‌دست آمده است، استرس و ترس شدید (فوبیا)، شب­هراسی، سقف‌هراسی، خشونت (به‌منزلة آسیب روانی) و بی­اعتمادی، رنج اجتماعی زنان، رایگان‌خواهی و مظلوم ­نمایی، و سرقت (به‌منزلة آسیب اجتماعی)، که ناشی از موقعیت پسازلزله هستند، به‌شدت رشد کرده است. 

کلیدواژه‌ها

ارونسون، الیوت (1387) روان­شناسی اجتماعی، ترجمة حسین شکرشکن، تهران: رشد.
اصلی‌نژاد، محمدعلی، رحمت­الله وردی، و علی اکرامی (1389) «تأثیر مداخلات روانی-اجتماعی بر سلامت روان آسیب­دیدگان بالای 15 سال زلزلة شهر بروجرد»، بهبود (نشریة دانشگاه علوم‌پزشکی کرمانشاه)، سال چهاردهم، شمارة 2: 148-155.
بخشی­نیا، اکبر (1393) «نقش مددکاری اجتماعی در بلایای طبیعی با تأکید بر زلزله»، مددکاری اجتماعی، دورة سوم، شمارة 4: 48-57.
بیان‌زاده، سیداکبر و همکاران (1383) «وضعیت زندگی بازماندگان زلزلة بم»، رفاه اجتماعی، دورة سوم، شمارة 13: 113-132.
پوراحمد، احمد و همکاران (1388) «بررسی ابعاد پیشگیری از بحران زلزله (مطالعة موردی: شهر بابل)»، مطالعات و پژوهش­های شهری و منطقه­ای، سال اول، شمارة 1: 1-24.
پیام هلال احمر(1385)نشریه داخلی جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران، مرداد ماه، شماره 119
جی‌بورن، ادموند (۱۳۹۳) تمرینات عملی برای درمان اضطراب و فوبیا، ترجمة مهدی قرچه‌داغی، تهران: آسیم.
ریتزر، جورج (1389) نظریة جامعه­شناسی در دوران معاصر، ترجمة محسن ثلاثی، تهران: علمی و فرهنگی.
صادقی، مجید (1381) «مفهوم هیستری»، تازه­های علوم شناختی، سال چهارم، شمارة 1: 75-83.
صالحی، شیما، و ایلناز سجادیان (1396) «رابطة شفقت خود با شدت درد، فاجعه­آفرینی، خودکارآمدی درد و عواطف در زنان مبتلا به درد عضلانی-اسکلتی»، بیهوشی و درد، دورة هشتم، شمارة 2: 72-83.
صداقتی خیاط، علی (1381) «پیامدهای روانی-اجتماعی زلزله»، رفاه اجتماعی، سال اول، شمارة 4: 117-131.
فرهودیان، علی و همکاران (1385) «بررسی شیوع اختلال استرس پس از سانحه و علائم آن در بازماندگان زلزلة بم»، تازه­های علوم شناختی، سال هشتم، شمارة 3: 57-70.
کتابی، محمود و همکاران (1389) «سنجش اعتماد اجتماعی و عوامل مؤثر بر آن در مراکز شهرستان‌های چهارمحال و بختیاری»، جامعه­شناسی کاربردی، سال بیست‌ویکم، شمارة 40: 97-122.
کریم‌زاده، علی، سیدمجتبی یاسینی اردکانی، و فاطمه حاجی‌مقصودی (1383) «بررسی شیوع ناهنجاری­های روان‌شناختی نوجوانان پس از رویارویی با زلزله»، تحقیقات پزشکی، دورة سوم، شمارة 2 و 3: 56-67.
محسنی تبریزی، علی­رضا (1379) «مبانی نظری و تجربی وندالیسم، مروری بر یافته­های یک تحقیق»، نامة علوم اجتماعی، دورة شانزدهم، شمارة 16: 193-227.
محمدپور، احمد (1389) روش تحقیق کیفی ضدروش (مراحل و رویه‎های عملی در روش‌شناسی کیفی)، تهران: جامعه‌شناسان.
منصوریان، یزدان. (۱۳۸۶). “گراندد تئوری : نظریه سازی استقرایی بر اساس داده های واقعی “.فصلنامه مسائل تعلیم و تربیت پژوهش، شماره 17، سال دوم، صص: 16-10
یاسمی محمدتقی، و همکاران (1389) «اثربخشی مداخلات اجتماعی در بازماندگان زلزلة قزوین»، امداد و نجات انستیتو روان‌پزشکی تهران، دورة دوم، شمارة 2: 1-10.
American Psychiatric Association (2000)Diagnostic and Statistic Manual of Mental Disorders,4th edn, text revision, Washington DC, pp:85-88
Bentley, K, j & Walsh, J (2006)The Social Worker and Psychotropic Medication: Toward effective collaboration with mental health clients, families and providers, London: Oxford University Press
Baron, Robert & Donn, Byren (1994)Social Psychology: Understanding Human Interaction, London: Allyn Baeon
Block, J. (2002)Personality as an affect-processing system: Toward an integrative theory. Mahwah, NJ, NewYork: Lawrence Erlbaum Associates Publishers.
Chinman MJ, Rosenheck R, Lam JA(1999)The development of relationships between people who are homeless and have a mental disability and their case managers. Psychiatric Rehabilitation Journal. No;23(1), PP: 47–55.
Kazdin, A. E. (1993). Psychotherapy for children and adolescents: Current progress and future research directions. American Psychologist,No: 48(6), PP: 644–657
 Lorenzo, G & Porta C, Bellmunt J, Sternberg c, Kirkali Z, Staeheler M, Joniau S, Montorsi F, Buonerba C (2011)Toxicities of Trageted Therapy and their Management in Kindey cancer, Eur Urol, No: 59, pp: 526-540
Glichen, Morley D(2007) Social Work, London: Sage publications
Glaser, B & Strauss, A(1967)The Discovery of Grounded Theory: Strategies for qualitative research , Chicago: Aldine
Glaser, B(1978)Theoretical sensitivity. Mill Valley, NewYork: Sociological Press
Wahlstrom, L, Michelsen H, Schulman A, Backheden M, Keskinen-Rosenqvist R(2013) Longitudinal course of physical and psychological symptoms after a natural disaster. Eur. J. Psychotraumatol. PP:4-27
Yeon, Kyeong Nam, Wong, Siew Fan, Chang, Younghoon, Park, Myeong-Cheol (2015) Knowledge sharing behavior among community member in Professional research information center, Information development, N: 5 (3),PP: 1-18.