نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار علوم سیاسی، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)، قزوین

2 دکتری آینده‌پژوهی، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)، قزوین

3 دانشجوی دکتری آینده‌پژوهی، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)، قزوین

4 استادیار آینده‌پژوهی، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)، قزوین.

چکیده

سرمایۀ اجتماعی دارایی و اعتباری است که از روابط اجتماعی حاصل می‌شود. برخورداری از این سرمایه موجب کاهش هزینه‌، افزایش اثربخشی و بهینه شدن امور برای بهره‌برداری از سایر سرمایه‌ها می‌شود. بر این اساس سازمان‌ها با افکارسنجی و ارزیابی میزان سرمایۀ اجتماعی موجود در جامعه می‌کوشند به این هدف دست یابند. هدف مقالۀ حاضر واکاوی وضعیت سرمایۀ اجتماعی در استان قزوین و تدوین راهبردهای مناسب برای ارتقای آن است. پژوهش حاضر از نوع پیمایشی است که بهدنبال ارائۀ تصویری از میزان سرمایۀ اجتماعی در میان افراد هجده سال به بالای دوازده شهر مرکزی و دوازده روستای استان قزوین است. حجم نمونۀ تحقیق با استفاده از فرمول کوکران 2266 نفر است. داده‌ها با استفاده از روش‏های آماری توصیفی و استنباطی، آزمون فریدمن موردتحلیل قرار گرفته و مؤثرترین عوامل در سطوح کلان، میانی و خرد شناسایی شدند. براساس نتایج آزمون فریدمن، در میان مؤلفه‌های سرمایۀ اجتماعی، در سطح کلان مؤلفۀ پنداشت از عملکرد نظام در رفع مشکلات، در سطح میانی آمادگی مشارکت در کمک به سازمان‌ها و در سطح خرد عام‌گرایی اجتماعی دارای بالاترین رتبه هستند. وضعیت مؤلفه‌های سرمایۀ اجتماعی در سطح کلان و میانی پایین‌تر از میانگین و تنها در سطح خرد کمی بالاتر از میانگین قرار دارد که نیاز است سازمان‌های متولی در استان قزوین با اتخاذ رویکردهای آیندهمحور و ارائۀ راهبردها و راهکارهای مناسب در صدد ارتقای این وضعیت برآیند

کلیدواژه‌ها

استادرحیمی، رضا؛ زالی، نادر (1392)  «بررسی وضعیت مؤلفه‌های سرمایۀ اجتماعی شهری در شهرهای مرکزی استان آذربایجان ‌شرقی»، جامعهشناسی کاربردی، شمارۀ 24(1): 209ـ 230.
اکبریان رنیزی، سعیدرضا؛ رضاعلی، منصور؛ چهارراهی، ذبیح‌الله (1396) «تحلیل وضعیت سرمایۀ اجتماعی شهری (مطالعۀ موردی: شهر استهبان، استان فارس)»، مطالعات برنامهریزی سکونتگاههای انسانی، شمارۀ 12(2): 375-389.
آزاد، محرم؛ رحمتی فیروزجاه، علی؛ عباسی اسفجیر، علی‌اصغر (1398)  «بررسی ارتباط سرمایۀ اجتماعی با توسعۀ پایدار شهری (مطالعۀ موردی: استان مازندران)»، مطالعات جامعه‌شناختی شهری، شمارۀ 9(30): 89-124.
بوردیو، پیتر (1384)  شکل‌های سرمایه، سرمایۀ اجتماعی، اعتماد، دموگراسی و توسعه، ترجمۀ افشین خاکباز و حسین پویان، تهران: شیرازه.
جوکار، حامد (1400)  «روش‌ حکومتی پیامبر(ص) در مدیریت سرمایة اجتماعی»، مدیریت سرمایۀ اجتماعی، شمارۀ  8(1): 123-149.
خوش‌فر، غلامرضا؛ میرزاخانی، شهربانو (1395) «بررسی رابطۀ بین شاخص‌های سرمایۀ اجتماعی با سطح‌توسعه یافتگی (موردمطالعه: شهرستان‌های استان گلستان در سال‌های ۱۳۸۵- ۱۳۹۰)»، فصلنامۀ مشارکت اجتماعی، شمارۀ 2(3): 1ـ 25.
ربانی خوراسگانی، علی؛ صدیق اورعی، غلامرضا؛ خنده‌رو، مهدی (1388)  «بررسی سرمایۀ اجتماعی و عوامل مؤثر بر شکل‌گیری آن در سطح محله»، علوم اجتماعی، شمارۀ2(14): 149-119.
رویایی، رمضانعلی؛ کاوسی، اسماعیل (1387)  «طراحی و تدوین الگوی اندازه‌گیری سرمایۀ اجتماعی»، آیندهپژوهی مدیریت، شمارۀ 19(1): 15ـ 29.
زاهدی، محمدجواد؛ شیانی، ملیحه؛ علی‌پور، پروین (1388)  «رابطۀ سرمایۀ اجتماعی با رفاه اجتماعی»، رفاه اجتماعی، شمارۀ 8 (32): 109 -130.
سعادت، رحمان (1385)  «تخمین سطح و توزیع سرمایۀ اجتماعی اسـتان‌هـا»، فصلنامۀ رفـاه اجتمـاعی، شمارۀ 6 (32) : 173-196.
سیاه‌پوش، امیر (1387) «فراتحلیل مطالعات سرمایۀ اجتماعی در ایران: موج دوم»، راهبرد فرهنگ، شمارۀ 1 (3): 99ـ 124.
شیانی، ملیحه؛ موسوی، میرطاهر؛ مدنی قهفرخی، سعید (1388)  «سرمایۀ اجتماعی جوانان در ایران»، مجلۀ جامعه‌شناسی ایران، شمارۀ 10(3): 57-84.
صفدری، مهدی؛ کریم، محمدحسین؛ خسروی، محمدرسول (1387) «بررسی تأثیر سرمایۀ اجتماعی بر رشد اقتصادی ایران»، فصلنامۀ اقتصاد مقداری، شمارۀ 5 (2): 39ـ 61.
عبدالهی، محمد؛ موسوی، میرطاهر (1386) «سرمایۀ اجتماعی در ایران؛ وضـعیت موجـود، دورنمای آینده و امکان‌شناسی گذار»، رفـاه اجتمـاعی، شمارۀ 6(25): 195ـ 234.
غفاری، غلام‌رضا (1394)  سنجش سرمایۀ اجتماعی کشور (موج دوم)، تهران:  انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و ارتباطات.
غفوری، محمد؛ جعفری، روح‌الله (1387) «سرمایۀ اجتماعی، جامعۀ مدنی و دموکراسی؛ رابطۀ متقابل یا یک‌سویه»، پژوهش‌نامۀ علوم سیاسی، شمارۀ 3 (2): 209ـ 238.
فوکویاما، فرانسیس (1385)  پایان نظم: سرمایۀ اجتماعی و حفظ آن، ترجمۀ غلام عباس توسلی، تهران: حکایت قلم نوین.
قاسمی، وحید؛ اسماعیلی، رضا؛ ربیعی، کامران (1385) «سطح‌بندی سرمایۀ اجتماعی در شهرستان‌های استان اصفهان»، رفاه اجتماعی، شمارۀ 6 (23): 225ـ 248.
کامران،  فریدون؛ ارشادی، خدیجه (1387) « بررسی رابطۀ سرمایۀ اجتماعی شبکه و سلامت روان»، پژوهش اجتماعی، شمارۀ 2(3): 29ـ 54.
محسنی تبریزی، علیرضا؛ آقامحسنی، مریم (1389)  «بررسی نقش سرمایۀ اجتماعی در توسعۀ شهری؛ مور پژوهی: شهر محلات»، مدیریت شهری، شمارۀ 8(26): 147ـ 162.
محمدی، محمدعلی؛ شعبانعلی فمی، حسین؛ کلانتری، خلیل؛ رستمی، فرحناز (1389)  «تعیین شاخص‌های مناسب اندازه‌گیری سرمایۀ اجتماعی در رتبه‌بندی دانشکده‌های کشاورزی»، فصلنامۀ رفاه اجتماعی، شمارۀ 10(37): 351-382.
معمارزاده، غلامرضا؛ عطایی، محمد؛ اکبری، احمد (1388) «بررسی نقش سرمایۀ اجتماعی بر بهبود عملکرد کارکنان»، فصلنامۀ مدیریت توسعه و تحول، شمارۀ 1(3): 9-15.
ملکی، امیر؛ نژادسبزی، پروانه (1389) «رابطۀ مؤلفه‌های سرمایۀ اجتماعی خانواده با خشونت خانگی علیه زنان در شهر خرم‌آباد»، مجلۀ بررسی مسائل اجتماعی ایران، شمارۀ 1(2): 31ـ 53.
موسوی خامنه، مرضیه (1396)  «مطالعۀ تطبیقی- تحلیلی رابطۀ قومیت و سرمایۀ اجتماعی با شاخص‌های توسعه‌یافتگی (شاخص رفاه خانوار) در دو منطقۀ هندیجان و بهبهان»، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهرا، دانشکدۀ اقتصاد و حسابداری.
نوغانی، محسن؛ اصغرپور ماسوله، احمدرضا؛ صفا، شیما؛کرمانی، مهدی (1387) «کیفیت زندگی شهروندان و رابطۀ آن با سرمایۀ اجتماعی در شهر مشهد»، مجلۀ علوم اجتماعی (دانشگاه فردوسی مشهد)، شمارۀ 5(1): 111ـ140.
Abbasi, A., Wigand, R. T., & Hossain, L. (2014). Measuring social capital through network analysis and its influence on individual performance. Library & Information Science Research, No.36(1): 66-73.
Bourdieu, P. (1986) The forms of capital. In handbook of theory and research for the sociology of education. J. Richardson (Eds),  New York: Greenwood Press: 241-258
Carrillo Álvarez, E., & Riera Romaní, J. (2017). Measuring social capital: further insights. Gaceta sanitaria, No.31: 57-61.
Coleman, J. S. (1988). Social capital in the creation of human capital. American journal of sociology, No.94: S95-S120.
Fedor, C. G. (2019). Social capital and community development: Case study. Social Research Reports, No.11(1): 65-77.
Forsell, T., Tower, J., & Polman, R. (2020). Development of a scale to measure social Capital in Recreation and Sport Clubs. Leisure Sciences, No.42(1): 106-122.
Fukuyama, F. (1999) The great disruption: Human nature and the reconstitution of social order, Free pres, New York.
Fukuyama, F. (2001). Social capital, civil society and development. Third world quarterly, No.22(1): 7-20.
Hall, P. A. (1999)  “Social capital in Britain”, British journal of political science, No.29:417-461.
Hanifan, L. J. (1916) “The rural school community center”, The Annals of the American Academy of Political and Social Science, No.67(1): 130-138.
Hennekam, S., McKenna, S., Richardson, J., & Ananthram, S. (2019). Perceptions of demotion decisions: A social capital perspective. European Management Journal, No.37(6): 730-741.
Homans, G. C. (1961). The humanities and the social sciences. American Behavioral Scientist, No.4(8): 3-6.
Loury, G. C. (1979)  “Market structure and innovation”, The quarterly journal of economics, No.3: 395-410.
Narayan, D., & Cassidy, M. F. (2001). A dimensional approach to measuring social capital: development and validation of a social capital inventory. Current sociology, No.49(2): 59-102.
Putnam, R. D. (2000)  Bowling alone: The collapse and revival of American community, Simon and Schuster.
Sangnier, M. (2011) “The co-evolution of social capital and financial development”, Economics Bulletin, No.14: 1-23.
Seeley, J. R.; Seeley, J. R.; Loosley, E. W.; Sim, R. A. (1956)  Crestwood Heights: A study of the culture of suburban life (Vol. 19):  New York: Basic Books.
Stone, W., & Hughes, J. (2002). Measuring social capital: towards a standardised approach. In Paper presented at the (Vol. 3, no. 9214, p. 7820).
Teilmann, K. (2012). Measuring social capital accumulation in rural development. Journal of Rural Studies, No.28(4): 458-465.
Vilhelmsdóttir, S. (2012)  “Three dimensions of social capital and government performance”, Economics Bulletin, No.27: 19-44.
Weingaertner, C., & Moberg, Å. (2014). Exploring social sustainability: Learning from perspectives on urban development and companies and products. Sustainable Development, No.22(2): 122-133.
Yeon Ahn, S.; Hyung Kim, S. (2017)  “What makes firms innovative? The role of social capital in corporate innovation. Sustainability, No.9(9): 1564.