نوع مقاله : علمی
نویسندگان
1 استادیار جامعه‌شناسی دانشگاه علوم انتظامی امین
2 دانشجوی دکتری تاریخ ایرانِ معاصر، دانشگاه الزهرا
چکیده
همه‌گیری کرونا بسیاری از حوزه‌های اجتماعی از جمله دین را به چالش کشید. در این میان، زیارت‌ها و زیارتگاه‌ها نیز چالشی مهم را در دوران همه‌گیری کرونا تجربه کردند. در این پژوهش به نحوۀ مواجهۀ چهار آیین زیارتیِ پیاده در جهانِ مسیحی و مسلمان پرداخته شد تا به نوعی مواجهۀ دین‌داران و اشتیاق آنها به زیارت در دورۀ بحران زیستی مورد مطالعه قرار گیرد. گوادالوپ[1] در مکزیک، فاطیما[2] در پرتغال، کامینو دِ سانتیاگو[3] در اسپانیا، و پیاده‌روی اربعین در عراق، چهار آیین پیاده‌روی مورد مطالعه را تشکیل داده‌اند. روش پژوهش، روش اسنادی به کمک گردآوری اطلاعات از برگزاری آیین‌های پیاده‌روی مورد مطالعه در دوران همه‌گیری کرونا است. این اطلاعات از پایگاه‌های اطلاعاتی و خبری گردآوری شده‌اند و پس از طبقه‌بندی، مورد مقوله‌بندی و تفسیر کیفی قرار گرفته‌اند. نتایج پژوهش نشان داد که هیچ‌یک از چهار آیین مورد بررسی، در دوران همه‌گیری کرونا، کاملاً تعطیل نشده، اما با محدودیت‌هایی مواجه بوده‌اند. این محدودیت‌ها در مورد اربعین در کمترین حد بود. اما سه زیارت دیگر به‌ویژه فاطیما و گوادالوپ با کمترین میزان زائر با استفاده از ظرفیت‌های زیارتِ مجازی و آنلاین برگزار شده است. در سه آیین پیاده‌روی مسیحی، دولت‌ها و مقامات بهداشتی در کنار مقامات کلیسا، به طور کامل، محدودیت‌های سختی را برای حضور زائران اعمال کردند. اما در مورد پیاده‌روی اربعین، هرچند همراهی و همکاری مناسب بین مرجعیت تشیع در ایران و عراق با نظرات مسئولان بهداشت و درمان وجود داشت، اما زائران در سطحی وسیع و به دلیل باورِ به عدم بیماریِ زائرِ اربعین، دستورالعمل‌ها و نکات بهداشتی را نقض کرده‌اند.
[1] Guadalupe
گواذالوپه (با ذ و با ـه در آخر) صحیح است، ولی در این مقاله شکل رایج‌ترِ گوادالوپ را به کار می‌بریم.
[2] Fátima
[3] Camino de Santiago
کلیدواژه‌ها
ایرنا (13/07/1399). «مرزبانانایرانوعراقبرممنوعیتکاملترددزائراناربعینتاکیدکردند»، قابل دسترسی در https://www.irna.ir/news/84064270
پویافر، محمدرضا (1397) «پیاده‌روی مقدس؛ واکاوی تجربه زیارت پیاده امام رضا (ع) در آخر ماه صفر». طرح پژوهشی، مدیریت پژوهش و برنامه‌ریزی آستان قدس رضوی.
پویافر محمدرضا (1399) «ارزیابی دیدگاه زایران پیاده‌روی اربعین در مورد مراسم سال 1399، موج اول و دوم». طرح پژوهشی خویش‌فرمایی، انجمن علمی بین المللی مطالعات اربعین کارگروه پیمایش و مطالعات تجربی، مرکز افکارسنجی معاونت اجتماعی ناجا.
تسنیم (28/6/1399)، «ماجرای انتشار خبر درگیری و تجمع زائران در مرز شلمچه چیست؟»، قابل دسترسی در: https://tn.ai/2351360
تیموتی، دالن جی؛ اُلسن، دانیل اچ. (1392). گردشگری، دین و سفرهای معنوی، ترجمه محمد قلی‌پور و احسان مجیدی‌فرد. تهران: انتشارات جامعه‌شناسان.
دهخدا، علی‌اکبر (1385) لغت‌نامه: فرهنگ متوسط، زیر نظر سیدجعفر شهیدی، تهران: دانشگاه تهران.
شریعتی مزینانی، سارا؛ غلامرضا کاشی، شیما (۱۳۹۴) «سیالیت و مناسک دینی (مطالعۀ موردی زیارت مزار سهراب سپهری)»، فصلنامۀ تحقیقات فرهنگی ایران، دورۀ هشتم، شمارۀ 3، پاییز، 61-97.
فولادی، محمد؛ نوروزی، محمدجواد (1394). «جایگاه زیارت در آیین کاتولیک و مذهب شیعه؛ بررسی و مقایسه». معرفت ادیان، شمارۀ 25، 7-35.
کشاورزی ولدانی، مرتضی (1391) «بررسی مبانی توحیدی فرهنگ زیارت در قرآن و حدیث»، فصلنامۀ قرآنی کوثر، شمارۀ 44، پاییز، 145-218.
20minutos (2020/07/21). “El Camino de Santiago en tiempos de covid-19: albergues en crisis, pocos peregrinos y casi todos nacionales”, retrieved from: https://www.20minutos.es/noticia/4327600/0/camino-santiago-coronavirus-pocos-peregrinos-albergues-medidas/
Al-Ansari, Farah; Al Ansari, Mustafa; Hill-Cawthorne, Grant A.; Abdulzahra, Mohammad Saeed; Al-Ansari, Mohammad Basim; Al-Ansari, Basama; Rashid, Harunor; Negin, Joel; Conigrave Katherine M. (2020). “Arbaeen public health concerns: A pilot cross-sectional survey”, Travel Medicine and Infectious Disease, May-June; V.35. doi: 10.1016/j.tmaid.2019.101546.
Amarujala (2021.6.5). “Haridwar Mahakumbh Mahaparv”, retrieved from: https://www.amarujala.com/photo-gallery/dehradun/haridwar-mahakumbh-2021-kumbh-mela-closing-after-naga-saints-ganga-snan-on-akshaya-tritiya?pageId=5
Animalpolitico (2021/01/14). “Basílica de Guadalupe cerrará del 10 al 13 de diciembre para evitar aglomeraciones”, retrieved from: https://www.animalpolitico.com/2020/11/basilica-villa-cerrada-12-diciembre-festejo-virgen-guadalupe/
BBC (2021.4.17). “India's Kumbh festival attracts big crowds amid devastating second Covid wave”, retrieved from: https://www.bbc.com/news/world-asia-india-56770460
Bruce, F. F. (1964). “Commentary on the Book of the Acts”, Grand Rapids: Eerdmans.
Bruneau, Charlotte; Nazeh, Maher (2020.10.6). “Undeterred by virus, Iraqi volunteers cater for thousands of Arbaeen pilgrims in Baghdad”, retrieved from: https://www.reuters.com/article/health-coronavirus-iraq-arbaeen-voluntee-idUSKBN26R272
Center for Disease Control and Prevention (2019.3.20). “1918 Pandemic (H1N1 virus)”, retrieved from: https://www.cdc.gov/flu/pandemic-resources/1918-pandemic-h1n1.html
culturaydeporte (2020/12/13). “Información de interés para el peregrino”, retrieved from: https://www.culturaydeporte.gob.es/consejo-jacobeo/para-el-peregrino.html
Davison, John; Dhiaa Al-Deen, Abdullah (2020.10.8). “Shi'ite pilgrimage fans fears of spreading COVID-19 in Iraq”, retrieved from: https://www.reuters.com/article/health-coronavirus-iraq-arbaeen/shiite-pilgrimage-fans-fears-of-spreading-covid-19-in-iraq-idINL8N2GY5LE
dw (2020/11/23). retrieved from: https://www.dw.com/es/m%C3%A9xico-cerrar%C3%A1-bas%C3%ADlica-durante-festejos-de-la-virgen-de-guadalupe/a-55705445
EFE (2020/05/13). “Sanidad propone ahora eliminar las restricciones a la hostelería”, retrieved from: https://www.efe.com/efe/espana/1
el camino con correos (2020/12/13). “El Camino de Santiago ante el coronavirus”, retrieved from: https://www.elcaminoconcorreos.com/es/blog/el-camino-de-santiago-ante-el-coronavirus
Elizondo, Virgilio P. (1980). La Morenita: Evangelizer of the Americas. San Antonio, Texas: Mexican American Cultural Center, 1980.
euronews (2020/10/13). “Restricciones y medidas contra el coronavirus para los fieles en Fátima”, retrieved from: https://es.euronews.com/2020/10/13/restricciones-y-medidas-contra-el-coronavirus-para-los-fieles-en-fatima ,
EWTN Global Catholic Network (video) (2016). “Message of Fatima”, Ep. 1, available at: https://www.youtu.be/dJhAWeweT5
fatima.pt (2020.5.11). retrieved from: https://www.fatima.pt/en/news/a-mantle-of-light-arising-from-fatima-and-covering-the-world
france24 (2020.10.5). “Pilgrims flood Iraq's Karbala for Arbaeen despite coronavirus fears”, retrieved from: https://www.france24.com/en/20201004-pilgrims-flood-iraq-s-karbala-for-arbaeen-despite-virus-fears
gettyimages (2020/12/25). “842 fotos e imágenes de Guadalupe Corona”, retrieved from: https://www.gettyimages.com.mx/fotos/guadalupecorona?page=2&phrase=guadalupe%20corona&sort=mostpopular
Gothóni, René (1993). “Pilgrimage = Transformation Journey”, in: Tore Ahlbäck, The Problem of Ritual: Based on Papers Read at the Symposium on Religious Rites Held at Åbo, Finland, on the 13th-16th of August 1991, Donner Institute for Research in Religious and Cultural History.
Hamdanieh, Lara; Ostadtaghizadeh, Abbas (2020). “Arbaeen in the Context of the COVID-19 Pandemic”, Disaster Medicine Public Health Preparedness, 2020 Oct 2, 1., DOI: 10.1017/dmp.2020.362, retrieved from: https://www.cambridge.org/core/journals/disaster-medicine-and-public-health-preparedness/article/arbaeen-in-the-context-of-the-covid19-pandemic/5E58602BF3165040EF60895EC22FE81F
Harris, Alana (2013). “Lourdes and holistic spirituality: Contemporary Catholicism, the therapeutic and religious thermalism”, Culture and Religion: An Interdisciplinary Journal, 14:1, 23-43, DOI: 10.1080/14755610.2012.756411, available on: http://dx.doi.org/10.1080/14755610.2012.756411
Hill Boone, Elizabeth (1994). The Aztec World. Washington, DC: St. Remy Press and the Smithsonian Institution Books.
infobae (2021/01/13). “Cancelaron los festejos del 12 de diciembre a la Virgen de Guadalupe, la celebración religiosa más popular de México”, retrieved from: https://www.infobae.com/america/mexico/2020/10/20/cancelaron-los-festejos-del-12-de-diciembre-a-la-virgen-de-guadalupe-la-celebracion-religiosa-mas-popular-de-mexico
Los Angeles Times (2020/10/25). “Basílica de Guadalupe de México hará misa virtual el Día de la Virgen”, retrieved from: https://www.latimes.com/espanol/mexico/articulo/2020-10-25/basilica-de-guadalupe-de-mexico-hara-misa-virtual-el-dia-de-la-virgen ,
Mamouri, Ali (2020/10/8). “Despite COVID-19, political crisis, Iraqi Shiites march on Karbala”, retrieved from: https://www.al-monitor.com/pulse/originals/2020/10/iraq-arbaeen-shiite-protests.html#ixzz6itwLouFUش, 2020.10.8
nbcnews (2020/11/24). “The Virgen de Guadalupe pilgrimage will be online, say Mexico's Catholic leaders”, retrieved from: https://www.nbcnews.com/news/latino/virgen-de-guadalupe-pilgrimage-will-be-online-say-mexico-s-n1248792
NIUS: niusdiario (2020/08/08). “El Camino de Santiago, a medio gas: de 2.000 peregrinos al día a menos de 500”, retrieved from: https://www.niusdiario.es/sociedad/camino-santiago-recibir-dos-mil-peregrinos-dia-menos-quinientos-albergues-hosteleros-coronavirus_18_2990670191.html
pathsoffaith (2020/12/13). retrieved from: www.pathsoffaith.com
Rengers, Christopher (1989). Mary of the Americas. Staten Island, New York: St. Paul-Alba House.
Septien, Jaime (2009). “6.1 Million Pilgrims Visit Guadalupe Shrine: Set New Attendance Record for Feast Day Celebrations”, Zenit, 2009/12/14, available at https://web.archive.org/web/20111113113813/http://www.zenit.org/article-27841?l=english
Sousa, Lisa (1998). “The Story of Guadalupe: Luis Laso de la Vega's Huei tlamahuiçoltica of 1649 (UCLA Latin American studies)”, vol. 84, Nahuatl studies series No. 5., Translated by Stafford Poole and James Lockhart. Stanford and Los Angeles, California: Stanford University Press, UCLA Latin American Center Publications.
Szanto, Edith (2020/9/9). “The largest contemporary Muslim pilgrimage isn’t the hajj to Mecca, it’s the Shiite pilgrimage to Karbala in Iraq”, https://theconversation.com/the-largest-contemporary-muslim-pilgrimage-isnt-the-hajj-to-mecca-its-the-shiite-pilgrimage-to-karbala-in-iraq-144542
Tasnim News Agency (2020/10/8). “Iraqis Mark Arbaeen in Shadow of Pandemic”, https://www.tasnimnews.com/en/news/2020/10/08/2365588/iraqis-mark-arbaeen-in-shadow-of-pandemic
- Tee Travel (2020/3/20). “Origenes e Historia del Camino de Santiago Comostela”, from: https://www.tee-travel.com/blog/origenes-historia-camino-de-santiago-compostela/
Tehran Times (2020/10/6). “Toward Hussein (AS)”, retrieved from: https://www.tehrantimes.com/news/453314/Toward-Hussein-AS
telam (2020/05/13). “Por primera vez en 100 años, un solitario Santuario de Fátima recuerda la aparición de la Virgen”, retrieved from: https://www.telam.com.ar/notas/202005/463167-santuario-de-fatima-portugal-coronavirus.html
Viajes Camino de Santiago (2020/12/15). “Coronavirus en el Camino de Santiago”, retrieved from: https://viajecaminodesantiago.com/coronavirus-camino-de-santiago/
vidanuevadigital (2020/10/21). “El Covid-19 arruina los festejos a la Virgen de Guadalupe en México”, retrieved from: https://www.vidanuevadigital.com/2020/10/21/el-covid-19-arruina-los-festejos-a-la-virgen-de-guadalupe-en-mexico/
Worldmeters (2021.5.1), “Daily New Cases in India”, retrieved from: https://www.worldometers.info/coronavirus/country/india/
Xinhua (2020.10.10). “Iraq's confirmed COVID-19 cases surpass 400,000”, retrieved from: http://www.xinhuanet.com/english/2020-10/11/c_139431177.htm
)