نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• خدیجه کشاورز

استادیار جامعه‌شناسی، عضو گروه مطالعات زنان مؤسسۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری

چکیده

ذهنیت دانشجویان دانشگاه‌های تهران نسبت‌به مناسبات میان جنسیتی در خانواده و تصورات و انتظارات آنان از خانوادۀ مطلوب خود موضوع این تحقیق است. رویکرد روش‌شناختی پژوهش حاضر، رویکردی کیفی است. از میان دانشجویان سه دانشگاه تهران، امیرکبیر و الزهرا با 32 دانشجوی دختر و پسر در خرداد و تیر 1399 مصاحبۀ نیمه‌ساختاریافته انجام شد. داده‌های به‌دست‌آمده با روش تحلیل تماتیک بررسی شدند. یافته‌های پژوهش در سه محور انتظارات از زندگی مشترک، هرم قدرت در خانواده و تقسیم جنسی کار خانگی نشان می‌دهند که دختران و اغلب پسران مشارکت‌کننده در پژوهش به خانواده نگاهی مثبت دارند و آن را مأمن آرامش‌بخشی می‌خواهند که فرصت‌های رشد و بالندگی را برای اعضایش فراهم کند. بخش مهمی از مشارکت‌کنندگان به خانوادۀ‌ پدرسالار نقد دارند و برای خود خانوادۀ برابرتر مطالبه می‌کنند. رابطۀ فرادست ـ فرودست مردانه ـ زنانه در جنبه‌های مهمی از زندگی برای بخش مهمی از مشارکت‌کنندگان مورد تردید واقع شده است، گرچه این گرایش همچنان در میان بخشی از مشارکت‌کنندگان وجود دارد. درنهایت می‌توان دال مرکزی یافته‌های تحقیق را ابهام هنجاری در نگرش دانشجویان نسبت‌به خانواده دانست. آن‌ها الگوی خانوادۀ پدرسالار را نقد می‌کنند، اما در شناخت و پذیرش الزامات خانوادۀ مدنی با ابهام روبه‌رو هستند. این ابهام مختص دانشجویان نیست و بخشی از تغییرات بزرگ‌تر در مناسبات جنسیتی و الگوی خانواده در ایران امروز است.
 
 

کلیدواژه‌ها

• ذهنیت
• خانواده
• دانشجو
•   دانشگاه‌های تهران
• تقسیم کار جنسی
• مطالعۀ کیفی