نوع مقاله : علمی
نویسندگان
1 دانشیار جمعیت‌شناسی، دانشکدۀ علوم اجتماعی دانشگاه یزد
2 استادیار جامعه‌شناسی، دانشکدۀ علوم اجتماعی دانشگاه یزد
3 دانشجوی کارشناسی ارشد جمعیت شناسی، دانشکدۀ علوم اجتماعی دانشگاه یزد
چکیده
پژوهش حاضر به کاوش در بسترهای شکل‌گیری ازدواج زودهنگام در میان زنان مهاجر افغانستانی می‌پردازد که در شهر یزد اقامت دارند. این پژوهش با رویکرد کیفی و روش نظریۀ زمینه‌ای انجام شده است. برای این منظور، از طریق مصاحبۀ عمیق، تجربۀ ازدواج زودهنگام در میان 20 نفر از زنان افغان مقیم شهر یزد مطالعه شد. داده‌های گردآوری‌شده، به‌وسیلۀ کدگذاری باز، محوری و گزینشی تحلیل شد و یافته‌ها شامل 17 مقولۀ اصلی و یک مقولۀ هسته، الگوی پارادایمی و طرح‌وارۀ نظری ارائه شد. نتایج حاکی از آن بود که ازدواج زودهنگام در بستری مردسالارانه رخ می‌دهد که برتری قدرت مردان را به‌صورتی مشروع و پذیرفته‌شده بازمی‌تاباند و با خشونت‌های سراسربین، ارزش‌زدایی از زنان و درمقابل، تعریف ارزش افزوده برای پسران، برساخته می‌شود. زنان در برابر مردسالاری مسلط، راهبردهایی همچون فرار از خانه، سازگاری ابتر و مقاومت پوشالی اتخاذ می‌کنند که فرایند خودآسیب‌رسانی، آوار آرزوها-عواطف، نارضایتی از زندگی و عوارض جسمانی ازدواج زودهنگام از پیامدهای آن است.
کلیدواژه‌ها
اِچاوز، چونا آر، سیدمهدی موسوی، و لیا ویلفردا آرای پیالنگو (1394) «سوی دیگر نابرابری جنسیتی: مردان و خصوصیات مردانگی در افغانستان»، کابل: واحد تحقیق و ارزیابی افغانستان.
احمدی، حبیب و سعیده گروسی (1383) «بررسی تأثیر برخی عوامل اجتماعی و فرهنگی بر نابرابری جنسیتی در خانواده‌های شهر کرمان و روستاهای پیرامون آن»، مطالعات اجتماعی روان‌شناختی زنان، سال دوم، شمارۀ 6: 5-30.
احمدی، وکیل و انیس رضایی (1394) «بررسی پیش‌رسی ازدواج در استان‌های کشور در طی سال‌های 1385 تا 1390»، جمعیت، سال بیست‌ودوم، شمارۀ 93 و 94: 83-96.
افتخارزاده، سیده‌زهرا (1394) «تجربۀ زیستۀ زنان در ازدواج زودهنگام»، پژوهش‌نامۀ مددکاری اجتماعی، دورۀ اول، شمارۀ 3: 108-156.
اینگلهارت، رونالد (1377) تحول فرهنگی در جامعۀ پیشرفتۀ صنعتی، ترجمۀ مریم وتر، چ۲، تهران: کویر.
بخارائی، احمد (1394) «تحلیلی بر عوامل فرهنگی-اجتماعی مؤثر بر نابرابری جنسیتی (مطالعۀ زنان متأهل 20 تا 49 سالۀ شهر اصفهان»، مطالعات توسعۀ اجتماعی-فرهنگی، دورۀ چهارم، شمارۀ 3: 59-82.
بخش نظارت، ارزیابی و گزارش‌دهی کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان (1395) «گزارش بررسی اجمالی قضایای ازدواج اطفال». دسترسی در: http://ael.af/wp-content/uploads/2018/05/
بوردیو، پیر (1395) تمایز: نقد اجتماعی قضاوت‌های ذوقی، ترجمۀ حسن چاوشیان، تهران: ثالث.
حسینی، حاتم (1392) جمعیت‌شناسی اقتصادی اجتماعی و تنظیم خانواده، همدان: دانشگاه بوعلی‌سینا.
ریتزر، جورج (1389) مبانی نظریۀ جامعه‌شناسی معاصر و ریشه‌های کلاسیک آن، ترجمۀ شهنار مسمی‌پرست، تهران: ثالث.
صادقی، رسول (1385) «ویژگی‌های جمعیتی مهاجران خارجی در ایران در سرشماری 1385»، گزیدۀ مطالب آماری، سال بیستم، شمارۀ 1: 41-73.
صباغچی، مرجان، عباس عسکری‌ندوشن و فاطمه ترابی (1396) «عوامل تعیین‌کنندۀ نگرش به ازدواج و تشکیل خانواده در شهر یزد»، مطالعات جمعیتی، دورۀ سوم، شمارۀ 1: 131-162.
عباس‌زاده، محمد و نرمین نیکدل (1395) «مطالعۀ بسترهای زمینه‌ساز تأخیر در ازدواج دختران با رویکرد پدیدارشناسی توصیفی»، زن در فرهنگ و هنر، دورۀ هشتم، شمارۀ 4: 493-516.
عسکری‌ندوشن، عباس، فاطمه فتوحی‌تفتی و ملیحه علی‌مندگاری (1397) «تفاوت‌های اقتصادی-اجتماعی مرتبط با سن ازدواج در ایران: مطالعۀ تطبیقی دختران جوان در آستانۀ ازدواج و زنان همسردار ۱۵ تا ۴۹ ساله»،مطالعات راهبردی زنان، دورۀ بیستم، شمارۀ 79: 171-210.
عسکری ندوشن، عباس، علی روحانی و زهرا قرقچیان (1398) «برهمکنش درونی شدن ازدواج زودهنگام و مقاوتهای پیش‌روی آن در میان نسل دوم زنان مهاجر افغانستانی مقیم شهر یزد»، دوفصلنامه مطالعات جمعیتی، دوره 5، شماره 1: 216-177.
فلیک، اووه (1394) درآمدی بر تحقیق کیفی، ترجمۀ هادی جلیلی، تهران: نی.
کرسول، جان‌دبیلو (1391) پویش کیفی و طرح پژوهش: انتخاب از میان پنج رویکرد (روایت‌پژوهی، پدیدارشناسی، نظریۀ داده‌بنیاد، قوم‌نگاری، مطالعۀ موردی)، ترجمۀ حسن دانایی‌فرد و حسین کاظمی، تهران: صفار/اشراقی.
گیدنز، آنتونی (1376) جامعه‌شناسی، ترجمۀ منوچهر صبوری، تهران: نی.
لطفی، راضیه (1389) «پیامدهای سلامتی ازدواج زودرس در زنان»، زن و بهداشت، شمارۀ 2: 67-79.
محمودیان، حسین (1383) «سن ازدواج در حال افزایش: بررسی عوامل پشتیبان»، نامۀ علوم اجتماعی، شمارۀ 24: 27-53.
مرادی، گلمراد و محسن صفاریان (1391) «عوامل اجتماعی و اقتصادی مرتبط با افزایش سن ازدواج جوانان (مطالعۀ موردی: شهر کرمانشاه)»، مطالعات جامعه‌شناختی جوانان، سال سوم، شمارۀ 7: 81-108.
مظفریان، رایحه (1395) حلقه: نگاهی به ازدواج زودهنگام در ایران، تهران: روشنگران و مطالعات زنان.
مقدادی، محمدمهدی و مریم جوادپور (1396) «تأثیر ازدواج زودهنگام بر سلامت جنسی کودکان و سازوکارهای مقابله با آن»،حقوق پزشکی، سال یازدهم، شمارۀ 40: 31-60.
نبوی، عبدالحسین و لیلا احمدی (1386) «بررسی تأثیر عوامل اجتماعی در نابرابری جنسیتی نمادی در خانواده (نابرابری در قدرت تصمیم‌گیری)»، مجلۀ جامعه‌شناسی ایران، دورۀ هشتم، شمارۀ 2: 59-82.
نیازی، محسن، محسن شاطریان و الهام شفائی‌مقدم (1394) «بررسی نقش عوامل اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی مؤثر در نگرش منفی به ازدواج (مطالعۀ موردی: شهروندان شهرستان کاشان)»، جامعه‌پژوهی فرهنگی، سال ششم، شمارۀ 2: 67-91.
نیکوکار، غلامحسین و همکاران (1392) «تبیین جامعه‌شناختی خشونت شوهران علیه زنان: آزمون تجربی دیدگاه نظری ترکیبی»، نشریۀ فرهنگی-تربیتی زنان و خانواده، سال هفتم، شمارۀ 23: 7-46.
یوناما و همکاران (2010) «عرف و عنعنات ناپسند و تطبیق قانون منع خشونت علیه زن در افغانستان»، افغانستان: کابل.
Abbasi-Shavazi, M. J., and R. Sadeghi (2015). “Socio-cultural Adaptation of Second-generation Afghans in Iran”, International Migration 53(6): 89-110. https://doi.org/10.1111/imig.12148
Abbasi-Shavazi, M. J., R. Sadeghi, H. Mahmoudian, and G. Jamshidiha (2012). “Marriage and Family Formation of the Second-generation Afghans in Iran: Insights from a Qualitative Study”, International Migration Review, 46(4): 828–860. https://doi.org/10.1111/imre.12002
Alwedinani, J. (2017). "Bargaining With Patriarchy: Women’s Subject Choices and Patriarchal Marriage Norms", International Journal of Gender and Women‘s Studies 5(2): 11-21. https://doi.org/10.15640/ijgws.v5n2p2
Bernard, J. (1972). The Future of Marriage, NewYork: World Pubishing Times Mirror.
Caldwell, J. (1976), ''Towards a Restaement of Demographic Transition Theory'', Population and Development Review 18(2): 211-242.
Conway-Long, D. (2006). "Gender, Power and Social Change in Morocco", In L. Ouzgane (Ed.). Islamic Masculinities. London: Zed Books.
Davis, K. (1948). Human Society. New York: Macmillan.
Dobash, R. P & R.E. Dobash (2004). “Women’s violence in intimate relationships: Working on a puzzle”, The British Journal of Criminology, 44(3): 324–349. https://doi.org/10.1093/bjc/azh026
Field, E., & A. Ambrus (2008). "Early Marriage, Age of Menarche, and Female Schooling Attainment in Bangladesh”, Journal of Political Economy 116(5): 881-930. https://doi.org/10.1086/593333.
Good, W. (1963). World Revolution and Family Patterns. London: Free Press of Glencoe.
Greenstein, T. N. (1996). Husbands’ Participation in Domestic Labor: Interactive Effects of Wives and Husbands Gender Ideologies, Journal of Marriage and the Family, 58 (3) 585-595.
ICRW (2020) Child Marriage, Online Available at: https://www.icrw.org/issues/child-marriage
Jensen, R & R. Thornton (2003)."Early female marriage in the developing world", Gender and Development, 11(2): 9-19.
Lesthaeghe, R J. & L. Neidert (2006). "The Second Demographic Transition in the United States: Exception or Textbook Example?" Population and Development Review 32(4): 669–698.
Lesthaeghe, R. (1995). "The Second Demographic Transition in Western Countries: An Interpretation." In K. O. Mason & A-M. Jensen (ed.s). Gender and Family Change in Industrial Countries. Oxford: Clarendon Press. pp.17-61.
Pathfinder International (2006)." Report on causes and consequences of early marriage in Amhara region, Addis Ababa,, Ethiopia. Available at: https://www.unicef.org/rosa/media/1351/file/Report%20on%20the%20Expert%20Group%20Meeting%20on%20the%20Evidence%20Base%20for%20Accelerated%20Action%20to%20End%20Child%20Marriage.pdf
Reuben, MA. (2014). "Causes and effects of early marriage on the girl-child in Suba sub-county, Western Kenya. Thesis, University of Nairobi Research Achieve.
Schaffnit, S. B., M. Urassa & D. W. Lawson (2019) “Child marriage” in context: exploring local attitudes towards early marriage in rural Tanzania, Sexual and Reproductive Health Matters, 27(1): 1-13, https://doi.org/10.1080/09688080.2019.1571304
Smith, P .C. (1980). "Asian marriage patterns in transition", Journal of Family History, 5(1): 58-96. https://doi.org/10.1177/036319908000500104
Strauss, Anselm I & Corbin, Juliet (1990), Basics of Qualitative Research: Grounded Theory Procedures and Techniques, Sage Publication.
The Asian Forum of Parliamentarians on Population and Development [AFPPD], (2012). 'Child Marriage In Southern Asia Context: Policy Options For Action' Available at: https://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/Child_Marriage.pdf
The Government of the Islamic Republic of Afghanistan (2018) Child Marriage in Afghanistan: Changing the Narrative, Commissioned by MoLSAMD and Supported by UNICEF Afghanistan.
UNFPA (2012)."Marrying too young: end child marriage". New York: United Nations Population Fund, Available at:https://www.unfpa.org/end-child-marriage
UNICEF (2001) "Early Marriage: Child Spouses". UNICEF Innocenti Research Centre, Innocenti Digest. 7.
UNICEF (2014) Ending Child Marriage: Progress and Prospects, New York:UNICEF. Available at: https://data.unicef.org/resources/ending-child-marriage-progress-and-prospects/
UNICEF (2019), Child Marriage Global Database, Online Available at: https://data.unicef.org/wp-content/uploads/2017/11/Child-marriage-database_Oct-2019.xlsx
UNICEF (2019). Child Marriage, UNICEF Global Data, Available at: https://data.unicef.org/wp-content/uploads/2017/11/Child-marriage-database_Oct-2019.xlsx
United Nations, Department of Economic and Social Affairs, Population Division (2017). World Marriage Data 2017 (POP/DB/Marr/Rev2017). Available at: https://www.un.org/en/development/desa/population/theme/marriage-unions/WMD2017.asp
United Nations, Department of Economic and Social Affairs, Population Division (2018). Estimates and Projections of Women of Reproductive Age Who Are Married or in a Union: 2018 Revision. New York: United Nations. https://www.un.org/en/development/desa/population/theme/marriage-unions/marriage_estimates.asp
Van de Kaa, D. J. (1987). "Europe’s Second Demographic Transition." Population Bulletin, 42 (1), Washington, Population Reference Bureau.
Wikipedi (2020), Child Marriage, Online Available at: https://en.wikipedia.org/wiki/Child_marriage.
)