نوع مقاله : علمی

نویسندگان

1 دکتری جامعه‌شناسی توسعه، دانشگاه تهران

2 کارشناس‌ارشد جامعه‌شناسی، دانشگاه خوارزمی

چکیده

هدف پژوهش حاضر، مطالعة تغییر ابعاد سرمایة اجتماعی در مراحل سه‌گانة (قبل، حین و پس از) سیلاب فروردین 1398 در استان لرستان است. در این پژوهش، از روش کیفی و مقایسه‌ای جهت شناخت و مقایسة ابعاد مختلف سرمایة اجتماعی در مراحل مختلف سیل استفاده شده است. جهت گردآوری اطلاعات، با مدیران، کارشناسان، امدادگران، افراد سیل‌زده، و نیز گروه متمرکز مصاحبه شده است. یافته‌ها نشان داد ابعاد سرمایة اجتماعی در مراحل سه‌گانة بحران تغییر کرده است؛ به این شکل که در بعد آگاهی، جامعه از ادراک تقدیرگرایانة­ بلایای طبیعی، به درک انسان‌ساخت و دولت‌ساخت‌بودن بلایای طبیعی رسیده است. در بعد اعتماد، جامعه از کم‌‌اعتمادی بین دولت و ملت، به بی‌اعتنایی و بدبینی تغییر نگرش داده، و در بعد مشارکت، از مشارکت سنتی و بی‌سازمان، به انفعال مردم محلی و وابستگی بیشتر مردم به دولت رسیده است.
 
 

کلیدواژه‌ها

ادیبی‌سده، مهدی و همکاران (1388) «سنجش سرمایة اجتماعی میان‌گروهی (طیف سام)»، رفاه اجتماعی، سال دهم، شمارة 38: 193-220.
ایران‌منش، محمد (1396) «الگویی برای مطالبه‌گرایی اجتماعی»، در: چهارمین همایش ملی پژوهش اجتماعی و فرهنگی در جامعة ایران، انجمن جامعه‌شناسی ایران،5 تا7 دی ماه 1396،دانشکده علوم اجتماعی،دانشگاه تهران.[WU1] 
پاتنام، رابرت (1379) دموکراسی و سنت‌های مدنی، ترجمة محمدتقی دل‌فروز، تهران: روزنامة سلام.
پیران، پرویز، میرطاهر موسوی، و ملیحه شیانی (1385) «کارپایة مفهومی و مفهوم‌سازی سرمایة اجتماعی (با تأکید بر شرایط ایران)»، رفاه اجتماعی، سال ششم، شمارة 36: 9-36.
پیمایش ملی سرمایة اجتماعی در ایران، برش لرستان (1394) طرح‌های ملی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، پژوهشگاه فرهنگ و ارتباطات اسلامی.
ترکارانی، مجتبی (1393) نگاهی جامعه‌شناختی و تاریخی به مواجهة دولت و نظام ایلی در تاریخ یک‌صدسالة لرستان، رسالة دکتری جامعه‌شناسی توسعه و اقتصاد، دانشکدة علوم اجتماعی دانشگاه تهران.
ترکارانی، مجتبی، حق‌ندری،ایرج (1395) «بررسی فراز و فرود سرمایة اجتماعی در لرستان با استفاده از تحلیل ثانویة پیمایش­ ملی سرمایة اجتماعی»، تحلیل مسائل و آسیب‌های اجتماعی کشور (استان لرستان)، وزارت کشور: سازمان امور اجتماعی.
تشکر، آذر (1398) «سلسله نشست‌های گفت‌وگو دربارة سیل»، در جست‌وجوی مدیریت مردمی بحران، شرکت بازآفرینی شهری ایران، خانة گفتمان شهر تهران، 9 تا 17 تیرماه 1398: 1-5.
حیدری‌ساربان، وکیل، علی مجنونی توتاخانه، و محبوبه نقابی (1395) «بررسی و ارزیابی تأثیر الگوهای اسکان مجدد بر تغییرات سرمایة اجتماعی در روستاهای زلزله‌زده؛ مطالعة موردی: روستاهای زلزله‌زدة شهرستان ورزقان»، جغرافیا و توسعه، شمارة 43: 51-70.
رشادت‌جو، حمیده، علی‌اکبر رضایی، و میرنوید میرحق‌جو (1390) «نقش سرمایة اجتماعی در مدیریت بحران‌های اجتماعی کلان‌شهرهای ایران؛ مطالعة موردی شهر رشت»، مطالعات مدیریت شهری، شمارة 6: 23-1.
رکن‌الدین افتخاری، عبدالرضا، نرگس وزین، و پورطاهری (1386) «فرآیند مدیریت بلای طبیعی در دو شیوة بومی و جدید: روستاهای بخش خورش رستم (شهرستان خلخال)»، مدرس علوم انسانی، سال سیزدهم، شمارة 1: 62-94.
رنانی، محسن، و رزیتا مؤیدفر (1387) «سرمایة اجتماعی و عملکرد اقتصادی: بررسی مقایسه‌ای استان‌های ایران»، فرآیند مدیریت و توسعه، شمارة 69: 79-106.
زاهدی، محمدجواد (1382) توسعه و نابرابری، تهران: مازیار.
سلطانی‌حبیب، مسعود، و کیانوش ذاکرحقیقی (1395) «سرمایة اجتماعی و تأثیر آن در مدیریت بحران در شهرها (نمونة موردمطالعه: شهر همدان)»، دانش انتظامی همدان، شمارة 8: 113-134.
طبرسا، غلامعلی (1383) «تبیین شاخص‌های مدیریت حوادث با رویکرد پیش‌گیری از وقوع بحران»، کمال مدیریت، ویژه‌نامة مدیریت بحران، شمارة 4: 53-73.
عبداللهی، محمد، و میرطاهر موسوی (1386) «سرمای اجتماعی در ایران، وضعیت موجود، دورنمای آینده و امکان‌شناسی گذار»، رفاه اجتماعی، شمارة 25: 194-233.
عبداللهی، محمد (1387) «مسائل و راه‌حل‌های سنجش و تحلیل سرمایة اجتماعی در ایران»، علوم اجتماعی، شمارة 39: 31-57.
عزمی، آئیژ، و مجتبی نوری (1396) «نقش سرمایة اجتماعی در مدیریت مخاطرات طبیعی در سکونتگاه‌های روستایی (مطالعة موردی: بخش ماهی‌دشت کرمانشاه)»، جغرافیا (برنامه‌ریزی منطقه‌ای)، شمارة 2: 77-89.
عسکری، امیر (1395) «تاب‌آوری و طراحی الگوی واکنش‌های روانی‌-اجتماعی بعد از وقوع زلزلة تهران»، پژوهش‌های انسان‌شناسی ایران، شمارة 5: 287-311.
عینالی، جمشید، حسین فراهانی، و نسرین جعفری (1393) «ارزیابی نقش سرمایة اجتماعی در کاهش اثرات سانحة زلزله در دهستان سجاسرود- شهرستان خدابنده»، تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، سال چهاردهم، شمارة 32: 93-115.
عکاشه، بهرام(1383) پریروز رودبار،دیروزبم، فردا....،چکیده مقالات همایش توسعه محله ای چشم انداز توسعه پایدار تهران. تهران: شهرداری تهران.
عینالی،جمشید(1389)ظرفیت سازی برای کاهش اثرات سوانح طبیعی(زلزله) در مناطق روستایی، مطالعه موردی: شهرستان خدابنده، رساله دکتری جغرافیاوبرنامه ریزی روستایی به راهنمایی مهدی پور طاهری، دانشگاه تربیت مدرس،تهران.
قدیری،محمود،رکن الدین افتخاری،عبدالرضا(1392) رابطه ساخت اجتماعی شهرها ومیزان آسیب پذیری در برابر خطر زلزله مطالعه موردی: محلات کلانشهر تهران،جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، دوره24،شماره 2: 153-174.
Chia, j. (2010) “Engaging communities before an emergency: developingcommunity capacity through social capital investment”, The Australian Journal of Emergency Management, 25,1 : 18-22.
Dahlgren, L., Emmelin, M. and Winkvist, A (2007) Qualitative Methodology for International PublicHealth. Umea°, Sweden: Umea° University.
Eriksson ,M. Dahlgren, L. and Emmelin ,M  (2009) “Understanding the role of social capital for health promotion beyond Putnam:A qualitative case study from northern” Sweden،Social Theory & Health , 7,4: 318–338.
Patterson, O. Weil, F. and Patel, K (2010) “The Role of Community in Disaster Response: Conceptual Models”,Population Research and Policy Review,2,2 :127–141.
Putnam, R.D. (1993) Making Democracy Work: Civic Traditions in Modern Italy. Princeton, NJ:Princeton University Press.
Putnam, R.D. (2000) Bowling Alone: The Collapse and Revival of American Community. New York:Simon & Schuster.
Pelling, M (2003) The Vulnerability of Cities: Natural Disaster and Social Resilience, Earthscan Publications Ltd.
Ragin, C. (1994) Constructing Social Research. London: Pine Fogge Press.
Yila[MP2] ,O.,Weber,E. and Neef, A (2013) "Role of Social Capital in Post-Flood Response and Recovery”, Community, Environment and Disaster Risk Management, 14: 79_107.