نوع مقاله : علمی
نویسندگان
1 دکتری جامعه‌شناسی بررسی مسائل اجتماعی ایران، دانشگاه کاشان
2 دانشیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه کاشان
3 دانشیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه پیام‌نور
چکیده
اصطلاح خشونت ساختاری شیوه‌ای برای توصیف وضعیتی اجتماعی است که در آن به انسان‌ها صدمه وارد می‌شود. اندیشمندان این حوزه، خشونت ساختاری را تنزلی اجتناب‌پذیر در رفع نیازهای انسانی می‌دانند. در پژوهش حاضر، با تأکید بر تنزل در برخی شاخص‌های اساسی اقتصادی و اجتماعی، به‌منزلة مصادیق و نمودهای خشونت ساختاری، به این پرسش‌ها پاسخ داده می‌شود که وضعیت خشونت ساختاری در شهر سنندج چگونه است و نشانه‌ها و شاخص‌های خشونت ساختاری چه دلایل و عوارضی ممکن است داشته باشند. بدین‌منظور، با تحلیل ثانویة داده‌های مؤسسات ارائة اطلاعات و پژوهش‌های انجام‌شده، مقولة خشونت ساختاری در شهر سنندج تبیین شده است. یافته‌ها حاکی از آن است که از نظر شاخص‌های اقتصادیِ خشونت ساختاری، شهر سنندج رتبة دوم را در میان مراکز استان‌های دارای بیشترین آمار بیکاری به خود اختصاص داده و جایگاه نامطلوبی در میان مراکز استان‌ها از نظر رقابت‌پذیری اقتصادی دارد و جزء فقیرترین مراکز استان‌های کشور است. از لحاظ شاخص‌های اجتماعیِ خشونت ساختاری نیز این شهر از نظر توسعه‌یافتگی در شاخص‌های بهداشت و درمان در جایگاه بیست‌وپنجم است و از نظر کیفیت زندگی در جایگاه متوسط رو به پایین قرار دارد. نتایج پژوهش نشان‌دهندة وجود خشونت ساختاری در شهر سنندج است. مسئله‌ای که پیامدهای آن را می‌توان در مسائلی نظیر خشونت‌های بین‌فردی، افت سرمایة اجتماعی و کاهش مشارکت سیاسی جست‌وجو کرد.
کلیدواژه‌ها
احمدی، قادر و سونیا نادری کروندان (1392) «مطالعة تطبیقی کیفیت زندگی در محلات بافت جدید و قدیم شهری»، مطالعات شهری، شمارة 8: 8171-81.
اصغری نیاری، یعسوب و رضا محموداوغلی (1397) «احساس محرومیت نسبی در میان قوم بلوچ و تأثیر آن بر خشونت سیاسی»، سیاست نظری، شمارة 23: 305-336.
اعزازی، شهلا (1383) «ساختار جامعه و خشونت علیه زنان»، رفاه اجتماعی، سال چهارم، شمارة 14: 47-84.
بهرامی، رحمت (1396) «تحلیلی بر فقر شهری در استان کردستان»، مهندسی جغرافیایی سرزمین، دورة اول، شمارة 2: 1-14.
بیکر، ترز ال (1386) نحوة انجام تحقیقات اجتماعی، ترجمة هوشنگ نایبی، تهران: نی.
تقوایی، مسعود و احمد شاهیوندی (1389) «پراکنش خدمات بهداشتی و درمانی در شهرستان‌های ایران»، رفاه اجتماعی، سال دهم، شمارة 39: 33-54.
حبیبی، کیومرث ؛ هوشمند علیزاده؛ واراز مرادی مسیحی؛ سیوان ولدبیگی و ساسان وفایی (1390) بررسی و تحلیل وضعیت عدالت اجتماعی در ساختار فضایی شهر سنندج، آرمان شهر، شماره 7 . پاییز و زمستان، 103-112.
حسینی، سید امیرحسین، زهرا علمی و محمود شارع‌پور (1386) «رتبه‌بندی سرمایة اجتماعی در مراکز استان‌های کشور»، رفاه اجتماعی، سال هفتم، شمارة 26: 59-84.
حیدری، رمضان و مهرداد فرج الهی (1389) ارایه شاخصی جدید جهت بررسی محرومیتهای شهری روستایی، اقتصاد شهر، زمستان: 20-33.
دادگستری استان کردستان (1397) «سیمای آماری جرائم و آسیب‌های اجتماعی استان کردستان». آمار اعلامی از سوی دادگستری کردستان در گزارش آماری سالانه، دفتر معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری استان کردستان.
صیادی، معصومه (1395) برآورد و تحلیل فقر چند بعدی در شهر سنندج، پایان‌نامة کارشناسی‌ارشد رشتة اقتصاد، دانشگاه کردستان.
علیمرادی، کیوان و همکاران (1395) «پیش‌بینی‌کننده‌های قصد رفتاری خشونت در دانش‌آموزان پسر شهرستان سنندج با استفاده از تئوری رفتار برنامه‌ریزی‌شده»، طب جنوب، دورة نوزدهم، شمارة 1: ۱۰۶-۱۱۸.
علیوردی نیا، اکبر؛ داوود رضی و صدیقه آئینی (1391) تبیین جامعه شناختی خشونت علیه زنان، آزمون تجربی نظریه‌های منابع در دسترس زنان و فمینیسم رادیکال، رفاه اجتماعی، سال سیزدهم، شماره 49: 323-358.
عینیان، مجید و داوود سوری (1395) فقر و نابرابری، رفتار پس‌انداز خانوار، تورم دهک‌ها، طرح پژوهشی، مؤسسة عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی ریاست جمهوری.
غفاری، مسعود و بهروز زرین‌کاویانی (1390) «بررسی روند مشارکت شهروندان استان کردستان در انتخابات ریاست جمهوری 1376 تا 1384»، ژئوپلیتیک،سال هفتم، شمارة 1: 88-110.
فنی، زهره و فرید واحدی یگانه (1396) «تحلیل شاخص‌های کیفیت زندگی فردی و اجتماعی در فضاهای شهری با تأکید بر جنسیت، مطالعة موردی: شهر سنندج»، مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های انسانی، سال دوازدهم، شمارة 38: 83-102.
کاظمی، علی و همکاران (1394) «میزان توسعه‌یافتگی استان‌های ایران با تمرکز بر شاخص‌های بخش بهداشت و درمان»، مدیریت سلامت، شمارة 59: 29-42.
لهسائی‌زاده، عبدالعلی (1391) «نقش محرومیت نسبی در افزایش خشونت‌های شهری مناطق حاشیه‌نشین. مورد مطالعه: شهر کرمانشاه»، مطالعات شهری، سال دوم، شمارة 3: 21-64.
مؤذنی، احمد، محمدباقر علیزاده‌اقدم (1391) «بررسی کیفیت زندگی شهری: مدلی برای سنجش و رتبه‌بندی استان‌های ایران با استفاده از تحلیل خوشه‌ای»، جامعه‌شناسی ایران، دورة سیزدهم، شمارة 3: 149-174.
محسنی تبریزی، علیرضا، سهراب قهرمانی و سجاد یاهک (1390)«فضاهای بی‌دفاع شهری و خشونت»، جامعه‌شناسی کاربردی، سال بیست‌ودوم، شمارة 4 (44): 51-70.
محمدی، جمال، کیوان باقری و سامان حیدری (1392) «سنجش و بررسی میزان مشارکت شهروندان در امور شهری و عوامل مؤثر بر آن، مطالعة موردی: شهر‌سنندج»، تحلیل اجتماعی نظم و نابرابری، دورة ششم، شمارة4 پیاپی 64: 1-31.
مرصوصی، نفیسه، رحمت‌اله فرهودی و سید علیرضا لاجوردی (1394) «کیفیت زندگی فرهنگی و اجتماعی در شهرهای ایران»، پژوهش‌های بوم‌شناسی شهری، سال ششم، شمارة 2 (12): 79-96.
مرکز آمار ایران (1396) چکیدة نتایج طرح آمارگیری نیروی کار.
مرکز آمار ایران (1397) شاخص امید زندگی در بدو تولد.
مرکز آمار و اطلاعات راهبردی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی (1397) رتبه‌بندی شاخص‌های منتخب نیروی کار شهرستان‌های کشور به تفکیک مناطق شهری و روستایی، تهران: وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی.
مکرونی، گلایول، کیومرث ایراندوست و کیومرث حبیبی (1394) «ارزیابی کیفیت زندگی در مرکز شهر سنندج»، مطالعات محیطی هفت‌حصار، سال چهاردهم، شمارة 13: 5-18.
مهدیانی، زینت، فاطمه فرزادی و حمید فرامرزی (1397) «رابطة علی خشونت خانوادگی و متغیرهای اجتماعی با رفتار ضد اجتماعی نوجوانان پسر کانون اصلاح و تربیت با میانجی‌گری تکانشگری، خودمهارگری و جسارت»، پژوهش‌های نوین روان‌شناختی، سال سیزدهم، شمارة 49: 187-214.
نظم‌فر، حسین، علی عشقی و سعیده علوی (1396) «بررسی وضعیت رقابت‌پذیری اقتصادی شهرهای ایران»، اقتصاد و مدیریت شهری، شمارة 5: 23-38.
Bourgois, Philippe (2010) "Recognizing Invisible Violence: A Thirty-Year Ethnographic Retrospective" in Barbara Rylko-Bauer, Linda Whiteford, and Paul Farmer, eds., Global Health in Times of Violence .Santa Fe, NM: School of Advanced Research Press. Pp 17-45.
D. Lane, Sandra et all (2008) Structural violence, urban retail food markets, and low birth weight, Health and Wellness, Syracuse University, New York 13244 1230, USA, Health & Place 14 (2008) 415–4.
Derriennic, Jean Pierre (1972) "Theory and Ideologies of Violence", Journal of Peace Research 9(4): 361-374.
Earle, Benjamin (2016) Poverty, Structural Violence, and Harm in Ontario, Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of Master of Arts in The Faculty of Social Science and Humanities, University of Ontario Institute of Technology.
Economist (2005), The Economist Intelligence Unit’s quality-of-life index.
Farmer PE, Nizeye B, Stulac S, Keshavjee S (2006) "Structural Violence and Clinical Medicine". PLoS Med 3(10): e449. doi:10.1371/journal.pmed.0030449.
Farmer, Paul (2003) Pathologies of Power: Health, Human Rights, and the New War on the Poor. Berkeley: University of California Press.
Farmer, Paul (2004)" Anthropology of Structural Violence", Current Anthropology, 45(3): 305-325.
Farmer, Paul. 2010. Partner to the Poor: A Paul Farmer Reader, edited by Haun Saussy. Berkeley: University of California Press.
Frank, andre Gunder (1966) "development of underdevelopement", Monthly Review, 18, 4: 17-31.
Galtung, Johan (1969) "Violence, Peace, and Peace Research". Journal of Peace Research. 6(3): 167-191.
Galtung, Johan (1971) "A structural theory of imperialism", Journal of peace Research 2(8); 81-117.
Galtung, Johan. 1975. "Is Peaceful Research Possible: On the Methodology of Peace Research." in Peace, Research, Education, Action: Essays in Peace esearch.Vol. 1, edited by Johan Galtung. Copenhagen: Christian Ejlers. Pp. 263–79.
Giorgi, Piero P. (2007) countering with nonviolence the pervasive structural violence of everyday life — the case of three small Italian townships, in Encyclopedia of Life Support Systems (EOLSS), Developed under the auspices of the UNESCO, Eolss Publishers, Oxford.
Ho, Kathleen (2007) "Structural Violence as a Human Rights Violation", Essex Human Rights Review 4(2): 1-17.
Hodgetts, Darrin; Kerry Chamberlain, Shiloh Groot and Yardena Tankel (2013) "Urban Poverty, Structural Violence and Welfare Provision for 100 Families in Auckland", Urban Studies, published online 23, DOI: 10.1177/0042098013505885.
Hoivik, Tord. (1977) "The Demography of Structural Violence", Journal of Peace Research 14(1): 59-73.
Huot, Danielle and Pain, Adam (2016) Structural Violence in Afghanistan: Evidence from Herat and Kandahar, Paper to DSA Panel on ‘Power, Politics and Development in Afghanistan’, Oxford, September 2016.
Kleinman, Arthur (2000) "The Violences of Everyday Life: The Multiple Forms and Dynamics of Social Violence" in Veena Das, Arthur Kleinman, Mamphela Ramphele, and Pamela Reynolds, eds., Violence and Subjectivity. Berkley: University of California Press. Pp. 226-241.
Kleinman, Arthur, Veena Das, and Margaret Lock, eds. 1997. Social Suffering. Berkeley: University of California Press.
Mary Dwyer, Kathleen (2012) Consequences of the American Dream: The Impacts of Structural Violence on Honduran Migration to the United States, thesis for the Master of Arts degree in the Conflict and Dispute Resolution Program, University of Oregon, June.
Montesdeoca, Cecilia (2013) "Inadequate Access to Healthy Opportunities and Structural Violence: A Case Study of Health Disparities among Hispanics in McLean County" Illionis, State university Senior Theses Anthropology. Paper5. http://ir.library.illinoisstate.edu/sta/5
Quesada, James, Laurie Kain Hart, and Philippe Bourgois. 2011. "Structural Vulnerability and Health: Latino Migrant Laborers in the United States", Medical Anthropology 30(4): 339–62.
Roberts, Jane H. (2009) "Structural violence and emotional health: a message from Easington, a former mining community in northern England", Anthropology & Medicine, Vol. 16, No. 1, April, 37–48.
Rowson M (2012) "Violence and development", in Structural violence and the underlying causes of violent conflict (Salvage J, Rowson M, Melf K and Sandoy I eds, 2012) Medical Peace Work course 4.
Ručman, Aleš Bučar (2016)" structural Violence and Migration: Explaining Global and Local Total Institutions", inter faculty, Vol 7 (2016): Fragmentation and Divergence, 37-55.
Rylko-Bauer, Barbara and Farmer, Paul (2017) Structural Violence, Poverty, and Social Suffering, The Oxford Handbook of the Social Science of Poverty. ISBN:9780199914050. Published online: Apr 2017.
Sullivan, Christopher Barrett (2013) Ethnic Inequality in China: Structural Violence, Educational Stratification, and the Rural Household Income Gap, Doctor of Philosophy dissertation, University of California, Berkeley.
Susan, James; Janice Johnson; Chitra Raghavan; Tessa Lemos, Michele Barakett and Diana Woolis (2003) The Violent Matrix: A Study of Structural, Interpersonal, and Intrapersonal Violence Among a Sample of Poor Women, American Journal of Community Psychology, Vol. 31 p: 129-141.
Winter, Deborah Du Nann and Dana C. Leighton. 2001. "Structural Violence: Introduction", in Peace, Conflict, and Violence: Peace Psychology for the 21stCentury, edited by Daniel J. Christie, Richard V. Wagner, and Deborah Du Nann Winter. Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall. Pp. 99–101.
)