نوع مقاله : علمی

نویسندگان

1 هیأت علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران

2 کارشناس ارشد دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران

چکیده

هدف مقالة پیشِ­رو، بررسی تأثیر ابعاد و سطوح قوم­گرایی بر ترجیحات و رفتارهای باروری زنان کُرد و ترک در شهر ماکو است. روش مطالعه پیمایشی است و  نمونة تحقیق را 384 نفر از زنان متأهل 15 تا 49 سالة کُرد و ترک در شهر ماکو تشکیل داده‌اند. مطابق یافته‌های پژوهش، تفاوت‌های قومی معناداری در ترجیحات و رفتارهای باروری زنان کُرد و ترک وجود دارد. میانگین باروری زنان کُرد (2/2 فرزند) بیشتر از زنان ترک (9/1 فرزند) است. متوسط باروری ایده­ال برای زنان کُرد 6/2 و برای زنان ترک 1/2 فرزند به‌دست آمده است. نتایج مطالعه نشان داد که زنان کُرد در مقایسه با زنان ترک قوم‌گراترند. با استناد به نتایج، میزان قوم­گرایی رابطة مثبت و معناداری با باروری دارد و هرچه قوم­گرایی افزایش ­یابد، باروری زنان نیز افزایش می­یابد. نتایج تحلیل چندمتغیره نیز نشان داد که با وجود کنترل اثر مشخصه­های اقتصادی، اجتماعی و جمعیتی، قوم­گرایی همچنان تأثیر قوی و معناداری بر ترجیحات و رفتارهای باروری زنان بررسی‌شده در هر دو گروه قومی دارد، هرچند شدت این اثرگذاری برای کُردها بیشتر از ترک­هاست.
 

کلیدواژه‌ها

احمدی، حمید (1378) قومیت و قوم‌گرایی در ایران، تهران: نی.
اوجاقلو، سجاد و حسن سرایی (1393) «مطالعة تغییرات زمانی ارزش فرزند در ایران (مطالعة زنان شهر زنجان)»، مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، شمارة 2: 261-283.
جلایی­پور، حمیدرضا و صدیقه نظرعباسی (1391) «ناسیونالیسم قومی و عوامل مؤثر بر آن (مورد مطالعه: دانشجویان ترکمن استان گلستان)»،مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، شمارة 1: 119-143.
حسین­زاده، علی­حسین، اردشیر انتظاری و علی غزلاوی (1392) «قومیت و باروری: با تأکید بر باروری زنان گروه‌های قومی عرب و غیرعرب شهر اهواز»، توسعة اجتماعی، دورة هشتم: 187-212.
حسینی، حاتم و امیرهوشنگ مهریار (1385) «قومیت، نابرابری آموزشی و باروری»، نامة انجمن جمعیت‌شناسی ایران، شمارة 1: 141-167.
حسینی، حاتم و بلال بگی (1391) «فرهنگ و فرزندآوری: بررسی تمایلات باروری زنان کُرد شهر مهاباد»، مطالعات راهبردی زنان، شمارة 58: 121-162.
حسینی، حاتم و محمدجلال عباسی‌شوازی (1389) «تعیین‌کننده‌های بلافصل باروری زنان کرد و ترک شهرستان ارومیه: کاربرد روش تجزیة بونگارت»، مطالعات اجتماعی ایران، شمارة 10: 23-48.
خانی، داوود، حامد خراسانی و علی شیرازی (1393) «مطالعة تطبیقی فرهنگ اقوام کرد، ترکمن و فارس در خراسان شمالی»، مطالعات فرهنگی، سال نهم، شمارة 22: 9-34.
رنجبریان، بهرام و رسول قلی‌زاده (1388) «قوم‎گرایی در مصرف و رابطة آن با میهن‎پرستی و گرایشات جهان‎وطنی در بین دانشجویان دانشگاه اصفهان»، مدیریت بازرگانی، شمارة 3: 87-106.
زنجانی، حبیب‌ا…و ناصری، محمدباقر (1375)، بررسی تفاوتهای قومی و تأثیر آن بر میزان باروری زنان ایران، طرح مشترک یونسکو و بخش جمعیت مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران.
سراج­زاده، سیدحسین، امید قادرزاده و جمیل رحمانی (1393) «مطالعة کیفی مذهب و قوم­گرایی در میان کردهای شیعه و سنی»، جامعه­شناسی ایران، دورة پانزدهم، شمارة 4: 3-29.
سلطانی خلیفانی، ناصر (1384) تحلیل ژئوپولیتیکی بر پدیدة قومیت‌گرایی در ایران: مطالعة استان آذربایجان غربی، پایان‌نامة کارشناسی‌ارشد، دانشکدة جغرافیا، دانشگاه تهران.
صادقی، رسول (1383) قومیت و باروری: تحلیل رفتار باروری گروه‌های قومی در ایران، پایان­نامة کارشناسی‌ارشد جمعیت‌شناسی، دانشکدة علوم اجتماعی، دانشگاه تهران.
عباسی­شوازی، محمدجلال (1380) «هم‌گرایی رفتارهای باروری در ایران: میزان، روند و الگوی سنی باروری در استان‌های کشور در سال‌های 1351 و 1375»، نامة علوم اجتماعی، شمارة 18: 201-231.
عباسی‌شوازی، محمدجلال (1393) یادداشت‌های درس باروری، دورة کارشناسی‌ارشد جمعیت‌شناسی، دانشکدة علوم اجتماعی، گروه جمعیت‌شناسی دانشگاه تهران.
عباسی­شوازی، محمدجلال و حاتم حسینی (1386) «آزمون فرضیه­های رقیب برای تبیین تفاوت‌های قومی باروری در شهرستان ارومیه»، نامة انجمن جمعیت­شناسی ایران، شمارة 4: 5-41.
عباسی­شوازی، محمدجلال و رسول صادقی (1385) «قومیت و باروری: تحلیل رفتار باروری گروه‌های قومی در ایران»، نامة علوم اجتماعی، شمارة 29: 29-58.
عباسی­شوازی، محمدجلال و رسول صادقی (1392) وضعیت جمعیتی، و اقتصادی- اجتماعی جوانان در ایران، گزارش طرح پژوهشی، صندوق جمعیت سازمان ملل در ایران.
عباسی­شوازی، محمدجلال و سعید خانی (1388) «الگوهای ازدواج، قومیت و مذهب: بررسی موردی زنان ازدواج کرده در شهرستان قروه»، نامة انجمن جمعیت­شناسی ایران، شمارة 7: 35-66.
عباسی­شوازی، محمدجلال و میمنت حسینی­چاوشی (1392) تحولات باروری در ایران در چهار دهة اخیر با استفاده از داده­های سرشماری 13۶5، 1375، 1385 و 1390، گزارش پژوهشیِ پژوهشکدة آمار.
عباسی­شوازی، محمدجلال و همکاران (1383) تحولات باروری: شواهدی از چهار استان منتخب، تهران: وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی.
قادرزاده، امید و عباس شفیعی­نیا (۱۳۹۱) «تأثیر ساختار اجتماعی آموزش بر قوم­گرایی دانشجویان»، علوم اجتماعی، شمارة ۵۹: 165-206.
گیدنز، آنتونی (1374) چشم­اندازهای جهانی، ترجمة محمدرضا جلایی‌پور، چاپ چهارم، تهران: طرح‌نو.
محمدزاده، حسین (1390) عوامل مرتبط با انواع قوم‌گرایی در میان کردهای ایران، پایان‌نامة کارشناسی‌ارشد، دانشکدة علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبایی.
محمودیان، حسین و رضا نوبخت (1389) «مذهب و باروری: تحلیل رفتار باروری گروه‌های مذهبی سنی و شیعة شهر گله‌دار استان فارس»، مسائل اجتماعی ایران، سال اول، شمارة 1: 195-215.
محمودیان، حسین و مهدی رضایی (1391) «زنان و کنش کم‌فرزندآوری: مطالعة موردی زنان کرد»، مطالعات راهبردی زنان، شمارة 55: 174-224.
نوابخش، مهرداد، جواد نظری و نبی الله ایدری (1388). «تبیین جامعه‌شناختی عوامل مؤثر بر انسجام اجتماعی در بین روستاییان»، علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر، شماره 7، صص 20-1.