نوع مقاله : علمی

نویسنده

عضو هیأت علمی گروه روان‌شناسی اجتماعی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی

چکیده

در قریب به دو دهة گذشته، درباب چیستی و چرایی فرهنگ دانشگاهی در جامعة ایرانی سخن گفته شده است، اما ازمنظر مقوله­ای سنجیدنی با قابلیت مداخله در آن، که نظام برنامه­ریزی و مدیران اجرایی بتوانند از آن استفاده کنند، کمتر توجه شده است. مقالة حاضر با هدف ارائة طرحی برای بررسی تجربی فرهنگ دانشگاهی با نیم‌نگاهی به ساختار طرح­های پیشنهادی و رعایت کمینه‌ای اسلوب آن، با مروری بر آثار و نظرهای موجود، پس از تعریف فرهنگ ودانشگاه، به ترکیب نظری این مفاهیم می‌پردازد و نتیجه را درقالب الگویی تحلیلی با قابلیت بررسی میدانی پیشنهاد می­کند و با استناد به آن می‌کوشد به دو پرسش چیستی فرهنگ دانشگاهی و تا حد امکان چگونگی تکوین آن به‌لحاظ نظری پاسخ گوید.
 

کلیدواژه‌ها

آسیموف، آیزاک (1366) دایره‌المعارف دانشمندان علم و صنعت، ترجمة محمود مصاحب، تهران: علمی و فرهنگی.
آشوری، داریوش (1393) تعریف­ها و مفهوم فرهنگ، تهران: آگه.
ابراهیمی، روناک (1391) نقش فرهنگ دانشگاهی بر دانش­آفرینی از دیدگاه صاحب­نظران نظام آموزش‌عالی، پایان­نامة کارشناسی‌ارشد گروه مدیریت آموزشی، دانشکدة علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه الزهرا.
ابراهیمی دینانی، غلامحسین (1377) ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام، تهران: طرح نو.
باکاک، رابرت (1386) صورت­بندی­های فرهنگی در جامعة مدرن، ترجمة مهران مهاجر، تهران: آگه.
پوپر، کارل ریموند (1388) منطق اکتشافات علمی، ترجمة سیدحسین کمالی، تهران: علمی و فرهنگی.
توکل، محمد (1370) جامعه‌شناسی علم،‌ تهران: حدیث.
چلبی، مسعود (1375) جامعه‌شناسی نظم، تشریح و تحلیل نظری نظم اجتماعی، تهران: نی.
ذوالفقارزادة کرمانی، محمدمهدی (1390) تدوین الگوی فرهنگ دانشگاهی مبتنی بر نظام آرمانی اسلام به‌منظور سیاست‌گذاری فرهنگی در دانشگاه‌ها، رسالة دکتری دانشکدة مدیریت و حسابداری دانشگاه تهران.
ذوالفقارزاده، محمدمهدی، علی‌نقی امیری و حسن زارعی­متین (1390) «کشف فرهنگ دانشگاه: واکاوی نظری و گونه‌شناختی مطالعات فرهنگ دانشگاهی»، اندیشة مدیریت راهبردی، سال پنجم، شمارة 1 (9): 45-97.
رفیع‌پور، فرامرز (1383) موانع رشد علمی ایران و راه‌حل‌های آن، تهران: شرکت سهامی انتشار.
فاضلی، نعمت‌الله (1382) «بررسی تطبیقی فرهنگ دانشگاهی ایران و بریتانیا؛ مطالعه‌ای انسان‌شناختی در علل ناکارآمدی آموزش دانشگاهی در ایران»، مجلة انسان‌شناسی (نامة انسان‌شناسی)، دورة دوم، شمارة 3: 93-132.
فاضلی، نعمت‌الله (1387الف) فرهنگ و دانشگاه، تهران: ثالث.
فاضلی، نعمت‌الله (1387ب) «انسان آکادمیک»، در:
فکوهی، ناصر (1389) «چشم‌انداز فرهنگ عمومی و نظام دانشگاهی در جهان و در ایران»، برگ سبز، شمارة 2: 22-35.
قاضی طباطبایی، محمود و ابوعلی ودادهیر (1380) «سوگیری هنجاری و اخلاقی در پژوهش‌های دانشگاهی: مطالعة تطبیقی امور مربوط به دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه‌های ایران»، نشریة دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز، دورة چهل‌وچهارم، شمارة 181-180: 187-226.
قانعی‌راد، محمدامین (1385) «وضعیت اجتماع علمی در رشتة علوم اجتماعی»، نامة علوم اجتماعی، شمارة 27: 27-56.
کوئن، بروس (1385) درآمدی بر جامعهشناسی، ترجمة محسن ثلاثی، تهران: توتیا.
لبادی، زهرا (1388) «صلاحیت‌های فرهنگی مدیران آموزش‌عالی در سه حوزة فرهنگ جهانی، ملی و دانشگاهی»، علوم رفتاری، دورة اول، شمارة 2: 143-163.
محسنی‏ تبریزی،‏ علیرضا، سیدمحمود قاضی‏ طباطبایی،‏ و سیدهادی مرجایی (1389) «تأثیر مسائل و چالش‌های‏ محیط علمی‏ بر جامعه‌پذیری‏ دانشگاهی‏»، پژوهش و برنامه­ریزی‏ در آموزش‌عالی‏، شمارة 55: 45-67.
مولکی، مایکل (1372). سه الگوی رشد علم و توسعه، ترجمة حسین قاضیان، فصلنامة علمی‌ـ‌فرهنگی دفتر نشردانش، سال اول، شمارة 14.
مولکی، میشل (1374) هنجارهای اجتماعی در علم، ترجمة غلامعلی ابراهیمی، رهیافت، شمارة 11: 48-57.
ودادهیر، ابوعلی و همکاران (1387) «معیارهای رفتار اخلاقی در انجام کار علمی: تأملی بر جامعه‌شناسی اخلاق در علم‌ـ فناوری مرتن و رزنیک»، اخلاق در علوم و فناوری، دورة سوم، شمارة 3و4: 6-17.
Becher, T. (1981). “Towards a definition of disciplinary cultures”. Studies in Higher Education 6,109-122.
Becher, T. (1984). “The cultural view”. In B.R Clark (ed) Perspectives on Higher Education: Eight Disciplinary and Comparative Views. Berkeley: University of California Press.
Becher, T. (1987).” The disciplinary shaping of the profession”. In B.R. Clark (ed.), The Academic Profession: National, Disciplinary and Institutional Settings. Berkeley and Los Angeles: University of California Press.
Becher, T.(1989). Academic Tribes and Territories. Milton Keynes: Open University Press.
Becher, T. (1994). “The significance of disciplinary differences”. Studies in Higher Education 19, 151-161.
Bergquist, W.H. (1992). The Four Cultures of the Academy: insights and Strategies For Improving Leadership in Collegiate Organizations. San Francisco: Jossey-Bass.
Chaffee, E. E., & Tierney, W. G. (1988). Collegiate culture and leadership strategies. New York: American Council on Education and Macmillan.
Clark, B. R. (1970). The distinctive college: Antioch, Reed & Swarthmore. Chicago: Aldine Pub. Co. Chicago.
Clark, B.R. (1972). “The Organizational Saga in Higher Education”, Administrative Science Quarterly. 17: 178–183.
Dill, D. D. (1982). “The management of academic culture: Notes on the management of meaning and social integration”. Higher Education, 11, 303–320.
Keller, G. (1983). Academic strategy : the management revolution in American higher education  Washington, D.C.: American Association for Higher Education.
Maassen, P. A. (1996). “The Concept of Culture and Higher Education” Tertiary Education and Management, VoL 1, No. 2: 153-159.
Masland, A. T. (1985). “Organizational culture in the study of higher education”. The Review of Higher Education, 8(2), 157–168.
Merton, Robert K. (1996). On social structure and science. Chicago: University of Chicago Press.
Mitroff, I. I. (1974).” Norms and counter- norms in a selected group of the Apollo Moon scientist”. American Sociological Review, 39, 579- 595.
Rourke, F. E., & Brooks, G. E. (1966). The managerial revolution in higher education. Baltimore, MD, USA: The Johns Hopkins Press.
Tierney, W. G. (1988). “Organizational Culture in Higher Education Defining the Essentials”. The Journal of Higher Education, 59, 2-21.
Tierney, W. G. (1989). “Symbolism and presidential perceptions of leadership”. Review of Higher. Education, 12(2), 153–166.
Tierney, W.G. (1990). Assessing academic climates and cultures. New Directions for  Institutional research 68, XVII, 4. San Francisco: Jossey-Bass.