نوع مقاله : علمی
نویسنده
استادیار موسسه مطالعات و مدیریت جامع و تخصصی جمعیت کشور
چکیده
احساس تعلق به مکان باعث میشود که افراد با توجه به احساسات و عواطف و بستگی‌هایی که به مکانهای خاص دارند، درجهت بهبود امور آن مشارکت و سرمایه‌گذاری کنند. پژوهش حاضر درصدد مطالعة تعیین‌کننده‌های تعلق به مکان درمیان جوانان روستایی است. در پژوهش حاضر، با روش توصیفیـهم‌بستگی، متغیرهای مرتبط با تعلق به مکان اولویت‌بندی شده و تعیین‌کننده‌های اصلی تعلق به مکان، ازطریق تحلیل عاملی، تعیین شدهاند و سپس، نقش هر عامل در تبیین تعلق به مکان محاسبه شده است. جامعة آماری تحقیق را جوانان روستایی 15 تا 30 سالة شهرستانهای اسکو و هشترود در استان آذربایجان شرقی تشکیل دادهاند و حجم نمونه 769 نفر است. بر اساس نتایج پژوهش 9 عامل در تعلق جوانان روستایی به محل زندگی‌شان نقش تعیین‌کننده‌ای دارند و درمجموع 53 درصد از واریانس تعلق به مکان را تبیین میکنند. عوامل تعیین‌کننده عبارت‌اند از: محیط و طبیعت روستا، تأمین نیازها/ پاسخ به نیازها، احساس هویت، مشارکت در امور جمعی روستا، رضایت از روستا، داشتن شغل مناسب، احساس آزادی و رضایت از ارتباط با مردم، مسئولیت‌پذیری و مراودات همسایگی و خویشاوندی.
کلیدواژه‌ها
ارتیاعی، فاطمه و همکاران (1390) «عوامل تأثیرگذار بر مشارکت جوانان روستایی در زمینة توسعة کشاورزی (مطالعة موردی: شهرستان کرمانشاه)»، پژوهش‌های روستایی، دورة دوم، شمارة 3 (پیاپی 7): 73-55.
آستین‌افشان، ثریا و همکاران (1394) «بررسی تأثیر میزان تعلق‌خاطر و رضایت از زندگی روستایی بر میزان مشارکت جوانان در فعالیت‌های کشاورزی، مطالعة موردی: شهرستان کرمانشاه»، پژوهش‌های روستایی، دور، ششم، شمارة 2: 432-411.
پیربابایی، محمدتقی و حسن سجادزاده (1390) «تعلق جمعی به مکان، تحقق سکونت اجتماعی در محلة سنتی»، باغ نظر، سال هشتم، شمارة 16: 17-28.
جوان فروزنده، علی و قاسم مطلبی (1390)، «مفهوم حس تعلق به مکان و عوامل تشکیل دهنده آن»، هویت شهر، دوره پنجم، شماره 8: 37-27.
رستمعلی‌زاده، ولی‌اله و محمد نعمتی (1394) «بررسی زمینه‌های شکل‌گیری تعلق به محله»، توسعة محلی (روستایی‌ـ شهری)، دورة هفتم، شمارة 1: 153-172.
رستمعلی‌زاده، ولی‌اله، علی قاسمی و نیر رستمی (1392) «عوامل مؤثر بر ماندگاری جوانان روستایی، مطالعة موردی: شهرستان اهر»، پژوهش‌های روستایی، دورة چهارم، شمارة ۳: 505-534.
رکن‌‌الدین افتخاری، عبدالرضا و مهرداد محمدی سلیمانی (1381) «عوامل مؤثر بر میزان مشارکت جوانان و نوجوانان روستایی در برنامه‌ریزی توسعه، با تأکید بر عوامل مکانی‌ـ فضایی (نمونة موردی: شهرستان کرمان)»، مجلة مدرس علوم انسانی، دورة ششم، شمارة 4 (پیاپی 27): 37-11.
سیاوش‌پور، بهرام و همکاران (1393) «ابعاد تشکیل‌دهندة حس تعلق به مکان، با تأکید بر عوامل کالبدی، اجتماعی و احساسی (ادراک و شناخت)»، ششمین کنفرانس ملی برنامه‌ریزی و مدیریت شهری، مشهد، 21 و 22 آبان 1393.
قاسمی اردهائی، علی (1392) «شبکه‌های اجتماعی و جابجایی جمعیت: مطالعه جریان‌های مهاجرت از استان آذربایجان شرقی به شهرستانهای منتخب استان تهران»، پایان نامه دکتری رشته جمعیت شناسی، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران.
مبارکی، محمد و سمیه صلاحی (1392) «کیفیت خدمات شهری، تعهدات شهروندی و حس تعلق اجتماعی»، رفاه اجتماعی، سال سیزدهم، شمارة 50: 275-315.
نادری، احمد، ابراهیم شیرعلی و سجاد قاسمی کفرودی (1393) «بررسی حس تعلق محله‌ای و نقش آن در مشارکت اجتماعی (نمونة موردی: محلة نعمت‌آباد)»، مطالعات توسعة اجتماعی ایران، سال ششم، شمارة 3: 7-20.
ناطق پور، محمد جواد ( 1383 ) «توسعه و تعلق اجتماعی با تأکید بر نقش شوراهای اسلامی»، آموزش علوم اجتماعی، دورة 7 شماره 2: 32-28.
Anton, C. E. & C. Lawrence, (2014) “Home is where the heart is: The effect of place of residence on place attachment and community participation”, Journal of Environmental Psychology: 40: 451-461.
Brown, G & C. Raymond (2007) “The relationship between place attachment and landscape values: Toward mapping place attachment”, Applied Geography 27(2): 89-111.
Brown, R.B. (1993) “Rural community satisfaction and attachment in mass consumer society”, Rural Sociology 58(3):387-403.
Demi, M. Ann., D. K. McLaughlin & A. R, Snyder (2009) “Rural youth residential preferences: Understanding the youth development- Community development nexus”, Community Development, 40 (4): 311-330.
Goudy, W. J (1990) “Community attachment in a rural region”, Rural Sociology 55(2):178-198.
Gross, M. J. & G. Brown (2006) “Tourism experiences in a lifestyle destination setting: the roles of involvement and place attachment”, Journal of Business Research 59(6): 696-700.
Hidalgo, M. Carmen & Bernardo Hernández, (2001) “Place attachment: Conceptual and empirical questions”, Journal of Environmental Psychology 21:273-281.
Jones, G. (1995) Leaving home. Buckingham, UK: Open University Press.
Jones, G. (1999) “The same people in the same places? Socio-spatial identities and migration in youth”. Sociology, 33(1), 1–22.
Knez, I. (2005) “Attachment and identity as related to a place and its perceived climate”, Journal of Environment Psychology 25(2): 207-218.
Long, J., S. Faught & C. Johnson (2012) “Roles of community satisfaction and community attachment in the out-migration of rural residents”, Journal of Management and Marketing Research 11: 1- 11.
Manzo, L. C. (2005) "For better or worse: exploring multiple dimensions of place meaning". Journal of Environmental Psychology, 25, 67–86.
Manzo, L. C. & , D. D. Perkins (2006) "The Importance of Place Attachment to Community Participation and Planning", Journal of Planning Literature, Vol. 20, No. 4: 335-350.
Pretty, G., P. Bramston; J. Patrick & W. Pannach (2006), “The relevance of community sentiments to Australian rural youths' intention to stay in their home communities”. American Behavioral Scientist, 50 (2): 226-240.
Raymond, Christopher & et al (2010), “The measurement of place attachment: Personal, community, and environmental connections”, Journal of Environmental Psychology 30 (2010) 422-434.
Scannell, L. & R. Gifford (2010), “Defining place attachment: A tripartite organizing framework”, Journal of Environmental Psychology 30: 1–10.
Schroder, C. J. (2008), “Attachment to place in New Zealand”, New Zealand Population Review, 33/34: 177-212.
Theodori, G. L. (2000). “Examining the effects of community satisfaction and attachment on individual well-being”. Rural Sociology: 66(4): 618–628.
Trell, E. M.; B. van Hoven & P. Huigen (2012), ‘It’s good to live in Järva-Jaani but we can’t stay here’: Youth and belonging in rural Estonia”, Journal of Rural Studies 28: 139-148.
Tuan, Y (1980), “Rootedness versus Sense of Place”, Landscape. 24(1):- 3-8.
Williams, D. R. & et al (1992). “Beyond the commodity metaphor: Examining emotional and symbolic attachment to place”. Leisure Sciences, 14: 29-46.
Williams, D. R, & J. J. Vaske (2003), “The measurement of place attachment: validity and generalization of a psychometric approach”, Forest Science, Vol 49, No 6: 830-840.
Wu, M.Y.; & Y. M. Tsai (2008), “Effects of socio-spatial factors on community attachment: A study of the urban community in Shihlin”, Journal of Population Studies, No. 36:. 1-35.
)