نوع مقاله : علمی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جامعه شناسی گرایش فرهنگی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، ایران

2 استاد گروه جامعه شناسی دانشکدۀ علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی تهران، ایران

3 استاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، ایران

4 استادیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

خانواده و موضوعات مرتبط با آن یکی از مسائل جامعۀ کنونی است. قانون و نظام قانون‌گذاری را می‌توان ابزار مهمی جهت تسلط بر این حوزه به‌شمار آورد. هدف حقیق حاضر شناسایی گفتمان‌های مسلط خانواده در مجالس قانون‌گذاری ِدورۀ پهلوی دوم و تحلیل آنهاست. به‌این‌منظور، مذاکره‌های نمایندگان مجلس بیست‌ویکم و بیست‌وسوم‌با روش تحلیل گفتمان بررسی شده و چشم‌انداز نظری آن برمبنای نظریه‌های عاملیت-ساختار، نظام کنش، بازنمایی و جهانی‌شدن تدوین شده‌است. نتایج حاکی است با توجه به ساختارهای اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی، در مجلس بیست‌ویکم‌«گفتمان اعتدال‌گرایی سنتی» از دیالکتیک گفتمان مسلط سطح فرهنگی (سنت‌گرایی اصول‌گرا) و گفتمان مسلط سطح سیاسی (نوگرا) به‌وجود آمده و در مجلس بیست‌وسوم «گفتمان نوگرای اصلاح‌طلب»، با حمایت قوی گفتمان مسلط سطح سیاسی (نوگرای رادیکال) و نادیده‌گرفتن گفتمان قدرتمند سطح فرهنگی (سنت‌گرای اصول‌گرا)، به گفتمان مسلط مجلس تبدیل شده‌است.
 

کلیدواژه‌ها

آبراهامیان، یراوند (1387) ایران بین دو انقلاب، ترجمة احمد گل‌محمدی و محمدابراهیم فتاحی، چاپ چهاردهم، تهران: نی.
آشتیانی،جلال الدین(1366)تجزیه و تحلیل افکار زرتشت،مزدیسنا و حکومت،تهران ،شرکت سهامی انتشار
آقاگل‌زاده، فردوس (1394) تحلیل گفتمان انتقادی، تهران: علمی و فرهنگی.
اخلاقی‌نویان، محمدنبی (1394) زنان از سنت تا مدرنیته و تا عقلانیت‌انگاری (دیدگاه‌ها و رویکردها)،mnabiakhlaqi0080blogfa.com
استریناتی،دومنیک (1384) مقدمه ای بر نظریه های فرهنگ عامه، ترجمه ثریا پاک نظر ،تهران :گام نو.
اسمیت، فیلیپ و الگزندر رایلی (1394) نظریة فرهنگی، ترجمة محسن ثلاثی، تهران: علمی.
الیوت، آنتونی و برایان ترنر (1393) برداشتهایی در نظریة اجتماعی معاصر، ترجمة فرهنگ ارشاد، تهران: جامعه‌شناسان.
امینی، علیرضا (1389) تحولات سیاسی و اجتماعی ایران در دوران پهلوی، چاپ دوم، تهران: صدای معاصر.
برناردز، جان (1393) درآمدی بر مطالعات خانواده، ترجمة حسین قاضیان، چاپ پنجم، تهران: نی.
بشیریه، حسین (1395) زمینههای اجتماعی انقلاب ایران، چاپ چهارم، تهران: نگاه معاصر.
بشیریه، حسین (1378) دولت و جامعة مدنی (گفتمان‌های جامعه‌شناسی سیاسی)، تهران: نقد و نظر.
بهنام، جمشید (1391) ایرانیان و اندیشة تجدد، چاپ چهارم، تهران: فیروزان.
پهلوی، محمدرضا (1346) انقلاب سفید، تهران: کتابخانة سلطنتی پهلوی.
تاجداری، علیرضا (1386) خاستگاه‌های اجتماعی و گفتمان‌های نیروهای سیاسی در انقلاب مشروطه و اسلامی، رسالة دکتری، تهران، دانشگاه علامه‌طباطبایی.
تامیلینسون، جان (1393) جهانیشدن و فرهنگ، ترجمة محسن حکیمی، چاپ دوم، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
ترابی فارسانی، سهیلا (1395) «زن و تحول گفتمان ازخلال نشریه‌های زنان (از مشروطه تا پهلوی)»، تاریخ اسلام و ایران، سال بیست وششم، شمارة 30، پیایی 12: 69-92
توسلی، غلام‌عباس (1372) مبانی جامعهشناسی، تهران: سمت.
حسینی سیستانی، سیدعلی (1415 ق) توضیحالمسائل، قم: مهر.
حسینیان، سیمین و همکاران (1387) کتاب سومین نشست اندیشه های راهبردی با موضوع زن و خانواده،تهران،مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت.
حکیم، سیدمحسن (1381 ق) رسالة توضیحالمسائل، چاپ پنجم، نجف: نعمان.
حیدری،آرش و هدایت نصری(1387)مسأله آلتوسر،تهران،نشر مرکز.
دادگر، یدالـله (1391) درآمدی بر روششناسی علم اقتصاد، تهران: نی.
درمزاری، محمدرضا (1392) قانون حمایت از خانواده در آئینه تاریخ و حقوق(نقد و نگاه حقوقی بر قانون حمایت خانواده )(بخش یک تا چهار)، www.khabaronline.ir
رابرتسون،رولند و همکاران (1388) جهانیشدن (مجموعه مقالات)، ترجمة جمعی از مترجمان، تهران: ارغنون.
رهبری، مهری (1386) «شکل‌گیری گفتمان انقلابی در ایران»، پژوهش حقوق و سیاست، سال نهم، شمارة 23: 89-114.
ریتزر، جورج (1377) نظریة جامعهشناسی در دوران معاصر، ترجمة محسن ثلاثی، تهران: علمی.
ساروخانی، باقر (1381) مقدمهای بر جامعهشناسی خانواده، چاپ چهارم، تهران: سروش.
ساناساریان، الیز (1384) جنبش حقوق زنان در ایران، ترجمة نوشین احمدی خراسانی، تهران: اختران.
ستاری،جلال(1373)سیمای زن در فرهنگ ایران،تهران،نشر مرکز
سروی زرگر،محمد(بی تا)نظریه بازنمایی در مطالعات اجتماعی،www.kiankiani.com
سگالن، مارتین (1393) جامعهشناسی تاریخی خانواده، ترجمة حمید الیاسی، چاپ ششم، تهران: مرکز.
سیدمن، آنتونی (1393) کشاکش آرا در جامعهشناسی، ترجمة هادی جلیلی، تهران: نی.
شویره، کریستین و اولویه فونتن (1385) واژگان بوردیو، ترجمة مرتضی کتبی، تهران: نی.
طباطبایی بروجردی،حسین (بی‌تا) رسالة توضیحالمسائل، قم: جاویدان/ فراهانی.
عسگری، نورمحمد (1393) قبای زرین، عبای پشمین، تهران: شرکت کتاب.
غنی‌نژاد، موسی (1394) تجددطلبی و توسعه در ایران معاصر، تهران: مرکز.
فاتحی، ابوالقاسم و ابراهیم اخلاص (1391) «گفتمان‌های اجتماعی زنان در پارادایم سنت و نوگرایی»، معرفت فرهنگیاجتماعی، سال سوم، شمارة 3: 101-122.
فرامرزی، فاطمه (1391) دین در ایران عصر پهلوی دوم، تهران: علم.
فرکلاف، نورمن (1379) تحلیل انتقادی گفتمان، ترجمة گروه مترجمان، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.
قجری، حسینعلی و جواد نظری (1392) کاربرد تحلیل گفتمان در تحقیقات اجتماعی، تهران:‌جامعه‌شناسان.
کرایب، یان (1392) نظریههای اجتماعی مدرن، ترجمة عباس مخبر، تهران:آگه.
کلانتری، عبدالحسین (1391) گفتمان از سه منظر زبانشناختی، فلسفی و جامعهشناختی، تهران: جامعه‌شناسان.
کمانگیر، احمد (1346) قانون اساسی و قوانین جزائی با تمام اصلاحات، تهران: اتحاد.
گل‌محمدی، احمد (1393) جهانیشدن فرهنگ، هویت، تهران: نی.
گیدنز، آنتونی (1386) راه سوم: بازتولید سوسیال دموکراسی، ترجمة منوچهر صبوری کاشانی، تهران: شیرازه.
لوح مشروح (متن قابل جست‌وجوی مشروح مذاکرات مجالس شورای ملی و اسلامی) (1394) تهران: کتابخانة موزة مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
مجموعة قانون حمایت خانواده (1349) تهران: مؤسسة مطبوعاتی فرخی.
محمدی، بیوک (1395) ساختار قدرت در خانواده، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
مظفری، آیت (1389) جریانشناسی سیاسی ایران معاصر، تهران: پژوهشکدة تحقیقات اسلامی.
موحد، مجید و همکاران (1391) «مطالعة عوامل زمینه‌ای مرتبط با ساختار توزیع قدرت در خانواده»، مطالعات و تحقیقات اجتماعی ایران، دورة اول، شمارة 3: 159-178.
موسوی‌الخمینی، سیدروح الـله (1360) رسالة توضیحالمسائل، تهران: ارشاد.
موسوی کریمی، میرسعید و نوید یوسفیان (1389) « سازه انگاری معرفتی و برساخت‌گرایی اجتماعی»، جامعهپژوهی فرهنگی، سال اول، شمارة 1: 129-143.
میراحمدی، منصور (1393) اسلام و دموکراسی مشورتی، تهران: نی.
میرزامحمدی، علی (1394) ساخت گفتمان‌های کنترل اجتماعی مجلس شورای اسلامی (مقایسة روند گفتمانی دوره‌های دوم، ششم و هفتم)دانشگاه پیام نور تهران،رساله دکتری.
میرزامحمدی، علی و همکاران (1394) «ساخت گفتمان‌های کنترل اجتماعی مجلس شورای اسلامی»، مجلس و راهبرد، سال بیست‌ودوم، شمارة 84: 31-72.
میرزایی، خلیل (1395) کیفی پژوهی: پژوهش، پژوهشگری و پژوهشنامهنویسی، جلد 1 و 2، تهران: فوژان.
نامداری، نیما (1386) «داستان اجباری‌شدن حجاب در ایران»، دسترسی در: http://Law.dotic.ir.
ون‌دایک، تئون (1394) تحلیل متن و گفتمان، ترجمة پیمان کی‌فرخی، تهران: پرسش.
هال، استوارت (1393) معنای فرهنگ و زندگی اجتماعی، ترجمة احمد محمدی، تهران: نی.
هلد، دیوید و آنتونی مک‌گرو (1387) نظریههای جهانیشدن، ترجمة مسعود کرباسیان، تهران: چشمه.
همایون‌کاتوزیان، محمدعلی(1395) اقتصاد سیاسی ایران (از مشروطیت تا پایان سلسلة پهلوی)، چاپ بیست‌ویکم، تهران: مرکز.
یورگنسن، ماریان و لوئیز فیلیپس (1389) نظریه و روش در تحلیل گفتمان، ترجمة هادی جلیلی، تهران: نی.
 
Bourdieu, P. (1996) TheSocial Nobility. Cambridge: Polity Press.
Fersharaki. F. (1976) Development of the Iranian Oil Industry. New York: Praeger Publisher Inc.
Giddens, A. (1984) TheConstitution of Society.Cambridge: Polity Press.
Hall, S. (1997) Representation: cultural representations and signifying practices. London Thousand Oaks, California: Sage in association with the Open University. ISBN 9780761954323.
Merton, R. (1957) Social Theory and Social Structure. New York: Free Press.
Parsons, T. (1951) TheSocial System. Glencoe, IIII: Free Press.
Ruiz, gorge (2009) “Sociological discourse analysis: methods and logic”. FQS (forum: qualitative social research. Vol 10. No 2. Art 26.
Watson, J. and A. Hill (2006) Dictionary of media and communication studies. Oxford University Press.