نوع مقاله : علمی
نویسندگان
1 پژوهشگر حوزة مطالعات سلامت اداری و مقابله با فساد؛ مدرس دانشگاه
2 استادیار گروه جامعه شناسی دانشگاه شهیدبهشتی
3 استادیار گروه جامعه شناسی واحد تهران مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی
چکیده
هدف اصلی مقالة حاضر پیشنهاد الگو و روشی چندبعدی برای سنجش فساد در آموزشعالی با تأکید بر فساد دانشگاهی است. پس از مرور مختصری بر پیشینه، ابزارها و شاخصهای مختلف سنجش فساد، به تشریح الگوی سنجش و روش پیشنهادی برای سنجش فساد دانشگاهی پرداخته شده‌است. طراحی الگوی سنجش فساد در دانشگاه بر دو اندیشة اساسی مبتنی است: 1) هر سازمان اجتماعی دو قلمرو فعالیت اصلی دارد: قلمرو فعالیت درونی، که در طی آن تعامل نیروهای سازمان با یکدیگر شکل میگیرد، و دوم قلمرو فعالیت بیرونی، که در آن تعامل سازمان با محیط و دیگر سازمانهای اجتماعی تحقق مییابد. مهمترین طریق سنجش کیفیت فعالیت اعضای سازمان مراجعه به کسانی است که نزدیکترین تجربهها و ادراک‌ها را از عملکرد آن سازمان دارند و در طی سالها ارتباط با سازمان، نگرشی نسبتاً مطابق با واقع دربارة آن پیدا کردهاند. برمبنای این نقاط عزیمت نظری، و 2) مصاحبههای اکتشافی با کنشگران دانشگاهی، روش سنجش پیشنهاد میشود. روش سنجش پیشنهادی، برخلاف بسیاری از روشهای سنجش، بهصورت هم‌زمان، دارای ویژگیهای سهولت و سرعت کاربرد، مقایسه‌پذیربودن نتایج، چندبعدی‌بودن شاخص، گردآوری دادهها و اطلاعات از منابع مختلف و استفاده از ابزارهای چندگانه برای گروههای مختلف پاسخگویان، مبتنی بر معیارهای چندگانة سنجش تجربة فساد، نگرش به فساد و ادراک فساد در میان کنشگران نهاد علم درقالب شش پودمان (ماژول) (دست‌کم سه گروه اعضای هیئت‌علمی، دانشجویان، و کارمندان مراکز آموزشی و پژوهشی) است. هر پودمان پوشش‌دهندة تجربهها، ادراکات، و نگرشها دربارة انواع فعالیت نیروهای سازندة سازمان است. این الگو و روش، ابعاد، مؤلفهها و شاخصهای مختلفی برای سنجش فساد دانشگاهی ارائه می‌دهد. بدین‌ترتیب، این امکان را فراهم میکند تا تغییرات میزان فساد در آموزشعالی و نظام دانشگاهی در دورههای زمانی مختلف سنجیده و مقایسه شود. این الگو سنجش اثربخشیِ راهبردهای مبارزه با فساد در نظام دانشگاهی را نیز امکان‌پذیر میکند. افزون‌براین، امکان مقایسه و رتبهبندی دانشگاهها در نمرة فساد را مهیا میکند.
کلیدواژه‌ها
)