نوع مقاله : علمی

نویسندگان

1 مدرس. گروه حقوق، دانشگاه بین المللی چهابهار

2 دکترای جامعه شناسی

چکیده

محور اصلی مقالۀ حاضر، گزارشِ چالش­های رخ­دادۀ مذهبی در بحران کرونا و مصادیق و جزئیاتی از این چالش در ایران با نگاهی جامعه­شناختی است. با توجه به فرضیات و پیش­بینی­های گوناگون مطرح­شده، از جمله افول دین و دین­داری و چیرگی سکولاریسم بر اثر بحران کرونا، و چالش­های سهمگینی که در برابر مذهب برانگیخته است، مقاله به برون‌داد این چالش­ها و پاسخ به این پرسش می­پردازد که آیا در دورۀ پساکرونا دین تضعیف می‌شود یا به محاق می­رود؟
روش مطالعه، اسنادی و گزارشی ـ توصیفی و تحلیلی است و نظریۀ کارکردگرایی دورکیم[1] و وبر[2] به ­عنوان چارچوب تئوریک مقاله در نظر گرفته شده است.   
در پایان، این نتیجه به دست آمده است که بر اثر بحران کرونا کارکردهای دین در ابعادی تضعیف، و در ابعادی دیگر، تقویت شده است؛ همان طور که تجربۀ تاریخی نشان می­دهد که دین، تحت تأثیر چالش­های عظیم ممکن است تغییر صورت و گفتمان پیدا کند اما از بین نمی­رود.
 
 



[1] David Émile Durkheim


[2] Maximilian Karl Emil Weber

کلیدواژه‌ها

اصفهانیان، سعید (8 فروردین 1399) «بحثی دیگر در باب رابطۀ کرونا و ظهور امام زمان (عج)». خبرگزاری اهل ‌بیت (ع) http://fa.abna.cc/77SV
اقبال لاهوری، محمد (1362)  احیای فکر دینی در اسلام، ترجمه احمد آرام. تهران: رسا قلم تهران و کتاب پایا.
ایرنا (15 فروردین ۱۳۹۹)  «در یک پارتی شبانه 111 نفر در شهریار دستگیر شدند»، www.irna.ir/news/83737131
ایسنا (۷ فروردین ۱۳۹۹) «وزیر بهداشت اسرائیل: مسیح در عید پاک ما را از شر کرونا نجات می‌دهد»، www.isna.ir/news/99010703372
برنجکار، رضا (30  فروردین 1399) «چرا خدا جلوی کرونا را نمی‌گیرد؟». خبرگزاری فارس، http://fna.ir/ewlznb 
باقی، عمادالدین (1383) تولد یک انقلاب. تهران: نشر سرایی.
باقی، عمادالدین (1395) «دفاع روشنفکرانه از فقه و اصول فقه»، دوماهنامۀ تقریرات، شمارۀ 6: 56-41.
برومند، صفورا (1381) پژوهشی بر فعالیت انجمن تبلیغی کلیسا C.M.S در دورۀ قاجاریه. تهران: مؤسسۀ مطالعات تاریخ معاصر ایران، واحد تاریخ شفاهی.
پاپکین، ریچارد؛ استرول، آورول (1389)  کلیات فلسفه، ترجمه سیدجلال­الدین مجتبوی. تهران: انتشارات حکمت.
حوزه نیوز (۲۷ اسفند ۱۳۹۸) «دادستان قم خبرداد: دستگیری ۱۱ نفر درپی تجمع غیرقانونی در اطراف حرم حضرت معصومه (س)». https://hawzahnews.com/x9Bf8
خامنه­ای، سیدعلی (21 فروردین 1399) «سخنرانی تلویزیونی به مناسبت ولادت حضرت امام زمان (عج‎)» https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=45317
خمینی، سیدروح الله (بی­تا)  کشف اسرار. تهران: نشر فلق.
پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر آیت الله سیدعلی حسینی سیستانی (17 شعبان 1441 هـ. ق.) «استفتاء دربارۀ روزۀ ماه رمضان در روزهای انتشار ویروس کرونا»
توسلی زاد، ابوالفضل (20 فروردین 1399) «آیا «کرونا» از نشانه‌های ظهور امام زمان (عج) است؟!». ساعد نیوز
https://saednews.com/fa/post/aia-krona-az-neshanhhaye-zhavr-amam-zmanej-ast
دورانت، ویل (1382) تاریخ تمدن، جلد 6 اصلاح دینی، چاپ نهم، مترجمان فریدون بدره­ای و نادر هدی و پرویز مرزبان. تهران: سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
دورانت، ویل (1397) قهرمانان تاریخ، ترجمه زرین فناییان. تهران: نشر پارسه.
دورکیم، امیل (1369) تقسیم کار اجتماعی، ترجمه باقر پرهام. بابل: کتابسرای بابل.
دورکیم، امیل (1382) صور ابتدایی حیات مذهبی، ترجمه نادر سالارزاده. تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
دولت‌آبادی، یحیی (1362) حیات یحیی، جلد 1. تهران: سازمان انتشارات جاویدان.
رضایی، محمد (22 مرداد 1399) «پاسخ محمد رضایی به نظرات سید کمال حیدری». خبرگزاری رسمی حوزه https://bit.ly/3jFvlF1
رهدار، احمد (1385) «تبشیری­ها در ایران». مجلۀ زمانه، شمارۀ 43: 53-45.
‏رهنما، علی (1394) خرافات به مثابه ایدئولوژی در سیاست ایرانیا‎ن‎‏: از مجلسی تا احمدی­نژاد‏‏، ترجمه فرهاد مهدوی‏. لندن: ‏انتشارات مهری.
روا، الیویه (1397) جهل مقدس: زمان دین بدون فرهنگ، چاپ دوم، ترجمه عبدالله ناصری و سمیه­سادات طباطبایی. تهران: انتشارات مروارید.
ساجدی، ابوالفضل (1399) «کرونا و چالش با کدام دین؟ (نقد سخنان کرونایی آیت الله سید ‏کمال حیدری)». روزنامۀ فرهیختگان، شمارۀ ۴۰۰۳، چهارشنبه ۱۵ مرداد ۱۳۹۹: 15‏.
سبحانی، جعفر (1388) آیین وهابیت. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
سبکی، علی بن عبدالکافی (1419 ق) شِفاءُ السَّقام فی زیارة خَیرِ الأنام. حیدرآباد: دائرة المعارف العثمانیه.
سیمایی صراف، حسین (1399) «فقه کرونا». روزنامۀ شرق، شمارۀ ۳۶۸۷، یکشنبه ۱۷ فروردین ۱۳۹۹، ص 1.
شمشیری، عبدالکریم؛ سهیلی­پور، محمد (1399) از قرآن بپرس. تهران: نشر سرایی.
شهید ثالث، شهیر (15 مارس 2020) «بحران کرونا و احتمال ایجاد تحولات سیاسی و اجتماعی در ایران» https://www.bbc.com/persian/iran-features-51890764
صالحی نجف آبادی، نعمت الله (1384) غلوّ: درآمدی بر افکار و عقاید غالیان در دین. تهران: انتشارات کویر.
غلامرضا کاشی، محمدجواد (14 اسفند 1398) «پزشکان و روحانیون». @javadkashi
‏کوزر، لوئیس (1383) زندگی و اندیشۀ بزرگان جامعه‌شناسی، ترجمه محسن ثلاثی. تهران: انتشارات علمی.
گیدنز، آنتونی (1379) جامعه‌شناسی، ترجمه منوچهر صبوری. تهران: نشر نی. ‏
گویا دیلی (30 مارس 2020) «چالش لیسیدن توالت در انگلیس همزمان با شیوع کرونا».
محدث نوری (1381) لؤلؤ و مرجان، تصحیح و تحقیق: ع.م. رکنی.  قم: انتشارات پیام مهدی (عج).
مطهری، مرتضی (1398) حماسۀ حسینی، تهران: انتشارات صدرا.
مطهری، مرتضی (1395) ختم نبوت. تهران: نشر صدرا.
منتسکیو (1370) روح القوانین، ترجمه علی اکبر مهتدی، مقدمه و تصحیح و تعلیقات محمد مددپور. تهران: امیرکبیر.
وبر، ماکس (1397) جامعه‌شناسی دین، مقدمه از تالکوت پارسونز، ترجمه محسن ثلاثی، چاپ دوم. تهران: نشر ثالث.
همایی ‌راد، خلیل‌الله (7 فروردین 1399) «یادداشت / ترور حاج قاسم و نظریۀ اثر پروانه‌ای: رود‌ها از خود نه طغیان می‌کنند، آن­چه می‌گوییم ما آن‌ می‌کنند». خبرگزاری میزان https://www.mizanonline.com/002YDA
Estrin, Daniel; Arraf, Jane; Frayer, Lauren (April 7, 2020) Coronavirus Is Changing The Rituals Of Death For Many Religions, (https://www.npr.org/sections/goatsandsoda/2020/04/ 07/828317535/coronavirus-is-changing-the-rituals-of-death-for-many religions? t=160379 1068629)