نوع مقاله : علمی

نویسنده

• محمدرضا طالبان

استادیار گروه جامعه شناسی انقلاب پژوهشکدة امام خمینی و انقلاب اسلامی

چکیده

فرضیات علّی، به صورت شرط لازم و/یا کافی، برای تئوریها و تحقیقات تجربی در علوم اجتماعی اهمیت بسزایی دارند. با این
همه، برای بسیاری از دانشمندان علوم اجتماعی، زبان شرط لازم/ شرط کافی مغایر با زبان علوم اجتماعی متعارف و متداول
است، چون متضمن آن است که (1شرط لازم/ شرط کافی فقط به صورت دوشقی یعنی »وجود/ عدم« یا »حضور/ غیاب«
مطرح شود و (2فقط یک مورد ناسازگار بتواند فرضیۀ شرط لازم/ شرط کافی را ابطال کند.
در این مقاله نشان داده شده است که با به کارگیری مجموعه های فازی میتوان بر این مشکلات روششناختی فائق آمد. در
حقیقت، مجموعه های فازی این امکان را به پژوهشگران  میدهند که درجه و میزانی را که یک شرط لازم/ شرط کافی حضور
دارد برآورد کنند. همچنین، با استفاده از معیارهای احتمال گرایانه در تحلیل فازی، محققان میتوانند تصادفی یا اتفاقی بودن
رخدادها و خطا را در وارسی و ارزیابی فرضیات شرط لازم/ شرط کافی وارد کنند.

کلیدواژه‌ها

• فرضیات علّی
• شرط لازم
• شرط کافی
• تئوری مجموعه ها
• مجموعهه ای فازی
• آزمون فرضیه