نوع مقاله : علمی

نویسندگان

1 دانشیار علوم اجتماعی دانشگاه پیام نور

2 دکترای جامعه شناسی بررسی مسائل اجتماعی دانشگاه کاشان و مدیر پیشگیری از جرم دادگستری استان کردستان

3 کارشناس ارشد جامعه شناسی و مددکار کمیته امداد امام (ره) استان کردستان

چکیده

پیامدها و پسامدهای شیوع ویروس کرونا چنان گسترده است که بسیاری از اندیشمندان حوزه­های علوم اجتماعی از شکل‌گیری جهانی متفاوت با ویژگی­های متمایز با عنوان «دنیای پساکرونا» سخن به میان می­آورند. چنین بیانی در حقیقت نشان از اهمیت مسئله و گستردگی میزان تأثیرگذاری آن بر جنبه­ها و حوزه­های مختلف زندگی بشری در اقصا نقاط این کرۀ خاکی دارد. چنین پیامدهایی بدون تردید در مناطق حاشیه­ای و کمتربرخوردار در مناطق مختلف جهان و از جمله ایران اثرات ماندگارتر و شدیدتری بر جای خواهد گذاشت. مطالعۀ حاضر با هدف بررسی نحوۀ مواجهه و مقابلۀ شهروندان نواحی حاشیۀ شهر سنندج، و ارزیابی اثرات سکونت در این مناطق بر راهکارها، راهبردها، امکانات و فرصت­های شهروندان در مواجهه با مسائل اجتماعی، و در این مورد خاص، ویروس کرونا، تدوین شده است.
پژوهش به روش نظریۀ زمینه‌ای انجام پذیرفته است و اطلاعات مورد نیاز با استفاده از مصاحبه جمع آوری شدند، داده­های به دست آمده با بهره گیری از نرم افزار "اطلس تی" تجزیه و تحلیل شدند. پس از انجام فرایند کدگذاری، و اخذ 56 کد و 5 مقولۀ اصلی، نهایتاً مقولۀ محوری با عنوان "زنجیرۀ فقدان" به عنوان خروجی نحوۀ مواجهه و مؤلفه­های پیرامونی شهروندان حاشیه‌نشین شهر سنندج با کروناویروس مطرح شد. همچنین، بر اساس مدل پارادایمی، مقولۀ زنجیرۀ فقدان از شرایط عِلّی (علت و معلولی) همچون محرومیت اجتماعی و نابرابری اجتماعی نشئت گرفته است که خود با ظهور عوامل واسطه­ای همچون­ فقدان­مهارت و فقدان آگاهی و فقدان حمایت با شرایط زمینه­ای چون رکود و تورم، بی اعتمادی، ناامیدی، افسردگی ­و عدم دسترسی به فضای مجازی به عنوان یک هستۀ مرکزی قابل شناسایی است. به صورت خلاصه، افراد حاشیه‌نشین قربانی شرایط اجتماعی و اقتصادی خود هستند و بیشتر از سایر افراد در دوران کرونا مورد هجمۀ مشکلات قرار می‌گیرند و این به آن معناست که کروناویروس برخلاف آنچه اشاره شده است، ویروسی "دموکرات" نیست و همه را به یکسان مورد هجوم و آسیب قرار نمی دهد. 

کلیدواژه‌ها

 آزاد ارمکی، تقی؛ بهار، مهری (1377) بررسی مسائل اجتماعی، تهران: مؤسسۀ نشر جهاد.
 استراوس، اَنسِلم؛ کربین، جولیت (1394) مبانی پژوهش کیفی، فنون و مراحل تولید نظریۀ زمینه‌ای، ترجمۀ ابراهیم افشار، تهران: نشر نی.
افشانی، سیدعلیرضا؛ شیری محمدآبادی، حمیده (1395) «بررسی رابطۀ رضایت از زندگی و سلامت اجتماعی زنان شهر یزد»، دو ماهنامۀ علمی پژوهشی طلوع بهداشت یزد، سال پانزدهم، خرداد و تیر 1395، شمارۀ 2: 34-44.
امام جمعه زاده، سیدجواد؛ رهبرقاضی، محمودرضا؛ عیسی نژاد، امید؛ مرندی، زهره (1391) «بررسی رابطة میان احساس محرومیت نسبی و مشارکت سیاسی در میان دانشجویان دانشگاه اصفهان» دو فصلنامۀعلمی ـ پژوهشیدانشسیاسی، سال هشتم، شمارة اول،بهار و تابستان 1391، پیاپی 15: 37-68.
بنی فاطمه حسین، جعفر شهامفر، محمدباقر علیزاده اقدام، بهمن عبدی (1393) «سنجش سطح سلامت شهروندان تبریزی و بررسی تاثیر تحصیلات و جنسیت بر آگاهی‌های بهداشتی، سبک زندگی سلامت‌محور و کیفیت زندگی مرتبط با سلامت»، پایش: فصلنامۀ پژوهشکدۀ علوم بهداشتی جهاد دانشگاهی، سال چهاردهم، شمارۀ اول: 95-82.
بوردیو، پیر (1391) تمایز، نقد اجتماعی قضاوت‌های ذوقی، ترجمۀ حسن چاوشیان، تهران: نشر ثالث.
پوراسلامی، محمد و همکاران (1381) مجموعه گزارشات فنی پنجمین اجلاس جهانی ارتقای سلامت مکزیک 2000، تهران: ادارۀ کل ارتباطات و آموزش بهداشت.
توسلی، غلامعباس؛ موسوی، مرضیه (1384)  «مفهوم سرمایه در نظریات کلاسیک و جدید با تأکید بر نظریه­های سرمایۀ اجتماعی»، نامۀ علوم اجتماعی، دورۀ 26، شمارۀ 26: 32-1.
رابرتسون، رونالد (1385) جهانیشدن: تئوریهایاجتماعیوفرهنگجهانی، ترجمۀ کمال پولادی، تهران: نشر ثالث.
روشنفکر، پیام، دلارام، علی(1398) آیا واقعا ویروس کرونا تبعیض قائل نمی‌شود؟، سایت میدان، 17 اسفندماه: https://meidaan.com.
زند رضوی، سیامک (1399)  «شناسایی، دیده‌بانی و حمایت از خانوارهای در شرایط دشوار، ضرورت هماهنگی دو سطح کلان (جامعه) و خرد (اجتماع محلی و محله‌ای) در دوران بحران کرونا»، روزنامۀ شهروند 23 اردیبهشت ماه 1399 به نقل از سایت انجمن جامعه‌شناسی ایران.
زند رضوی، سیامک (1399)  «طبقات اجتماعی، دولت و بحران کرونا در ایران»، هفته‌نامۀ پاسارگاد 15 اردیبشهت ماه 1399 به نقل از سایت انجمن جامعه‌شناسی ایران.
دغاقله، عقیل(1398) کرونا و اقشار فقیر جامعه، سایت لج ور، 6 اسفندماه. www.lajvar.se
شیخ بیگلو، رعنا؛ مسعود تقوایی و حمیدرضا وارثی (1391)  «تحلیل فضایی محرومیت و نابرابری‌های توسعه در شهرستان‌های ایران»، فصلنامة علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، سال دوازدهم، شمارۀ 46: 189-214.
صدیق سروستانی، رحمت الله (1386) آسیب شناسی اجتماعی (جامعه شناسی انحرافات اجتماعی)، تهران: انتشارات سمت.
فاضلی، محمد (1398) کرونا: مسئولیت مردم، پیشنهاد به مسئولان، کانال تلگرامی دغدغه ایران.
 محسنی تبریزی، علیرضا (1379)  «مبانی نظری و تجربی وندالیسم: مروری بر یافته‌های یک تحقیق»،  نامۀ علوم اجتماعی، دورۀ  8،  شمارۀ  16: 193-227.
 نجفی ابرندآبادی، علی حسین (١٣٧٩)  «دوران گذر، خشونت و امنیت عمومی»،  مجلۀ امنیت، شمارۀ ١١ و ١٢: 24-35.
 
Dhananjaya, Sharma (2004). “Health-related quality of life and its assessment in GI Surgery”. Indian Journal of Surgery, 66 (6), 323-335.
Earle, Benjamin (2016) Poverty, Structural Violence, and Harm in Ontario, Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of Master of Arts in The Faculty of Social Science and Humanities, University of Ontario Institute of Technology.
Farmer, Paul (2003) Pathologies of Power: Health, Human Rights, and the New War on the Poor. Berkeley: University of California Press.
Farmer, Paul (2004) "Anthropology of Structural Violence", Current Anthropology, 45(3): 305-325.
Farmer, Paul. 2010. Partner to the Poor: A Paul Farmer Reader, edited by Haun Saussy. Berkeley: University of California Press.
Galtung, Johan (1969) “Violence, Peace, and Peace Research” Journal of Peace Research. 6(3): 167-191.
Galtung, Johan 1975. “Is Peaceful Research Possible: On the Methodology of Peace Research.” Pp. 263–79 in Peace, Research, Education, Action: Essays in Peace Research. Vol. 1, edited by Johan Galtung. Copenhagen: Christian Ejlers.
Giddens, Anthony (1992). The Nation-State and Violence. London: Polity Press.
Giorgi, Piero P. (2007) “Countering with nonviolence the pervasive structural violence of everyday life — the case of three small Italian townships”, in Encyclopedia of Life Support Systems (EOLSS), Developed under the auspices of the UNESCO, Eolss Publishers, Oxford.
Held, David (1997). Democracy and the Global Order: From the Modern State to Cosmopolitan Governance. London: Polity Press.
Hoivik, Tord. (1977) "The Demography of Structural Violence", Journal of Peace Research 14(1): 59-73.
Kleinman, Arthur, Veena Das, and Margaret Lock, eds. (1997). Social Suffering. Berkeley: University of California Press.
Larson, James S. (1993). "The Measurement of Social Well-Being" Social Indicators Research: 28 (3): 285- 296.
Mary Dwyer, Kathleen (2012) Consequences of the American Dream: The Impacts of Structural Violence on Honduran Migration to the United States, thesis for the Master of Arts degree in the Conflict and Dispute Resolution Program, University of Oregon, June.
Montesdeoca, Cecilia (2013) "Inadequate Access to Healthy Opportunities and Structural Violence: A Case Study of Health Disparities among Hispanics in McLean County" Illionis, State university Senior Theses Anthropology. Paper5. http://ir.library.illinoisstate.edu/sta/5.
Sullivan, Christopher Barrett (2013) Ethnic Inequality in China: Structural Violence, Educational Stratification, and the Rural Household Income Gap, Doctor of Philosophy dissertation, University of California, Berkeley.