اسماعیل بلالی
دوره 4، شماره 2 ، تیر 1389، صفحه 1-19
چکیده
ایران کشوری چند قومی است. مطالعات انجام شده در سطح ملی درباره اقوام نشان میدهد
که برخی از اقوام احساس نابرابری قومی بسیار قویتری نسـبت بـه دیگـران دارنـد و توزیـع
امکانات و خدمات در کشور را به نفع همه نمیدانند. بنابراین همیشه مطالبات خود را از دولت،
ایفا نشده قلمداد میکنند. از جمله این اقوام کردها و ترکها هستند. هدف ما در این مقالـه
بررسی ...
بیشتر
ایران کشوری چند قومی است. مطالعات انجام شده در سطح ملی درباره اقوام نشان میدهد
که برخی از اقوام احساس نابرابری قومی بسیار قویتری نسـبت بـه دیگـران دارنـد و توزیـع
امکانات و خدمات در کشور را به نفع همه نمیدانند. بنابراین همیشه مطالبات خود را از دولت،
ایفا نشده قلمداد میکنند. از جمله این اقوام کردها و ترکها هستند. هدف ما در این مقالـه
بررسی این ادعا خواهد بود. مقاله حاضر به بررسی تخصیص بودجهها در ایران در دوره ده ساله
1375تا 1385پرداخته و با محاسبه سرانه بودجهها برای استانهای کردنشین و ترکنشین
در هر سال و میانگین آن برای دوره ده سالۀ مذکور تفاوتهای موجود آنها را با سرانه بودجه
استان تهران و در مواردی با برخی دیگر از استانهای فارسنشین مثل اصفهان مقایسه و نتایج
آن را گزارش کرده است. یافتهها نشان میدهند تخصیص بودجه برای این استانها نه تنها با
استانهای تهران و اصفهان تفاوت زیادی ندارد بلکه در بسیاری از موارد نمودارها نشاندهنده
بودجه های بالاتر این استانها است. چارچوب نظری مقاله بر اساس نظریـه طـرد اجتمـاعی2
استوار است. براساس این نظریه افراد یا گروههایی در جامعه از برخی منابع و حقوق در جامعه
محروم و به حاشیه رانده میشوند. طرد از فرآیند توسعه و طرد مـادی از جملـه ابعـاد طـرد
اجتماعی محسوب میشود. مقاله حاضر از این بعد به مسئله اقوام در ایران میپردازد
حاتم حسینی؛ محمدجلال عباسی شوازی
دوره 4، شماره 2 ، تیر 1389، صفحه 20-38
چکیده
بررسیها نشان میدهد که تفاوتهای معنیداری در سطح باروری و متوسط زندهزایی زنان کُرد و تُرک وجود دارد. هدف از ایـنمقاله کمیکردن تأثیر تعیینکنندههای بلافصل بر باروری گروههای قومی در شهرستان ارومیه با استفاده از روش تجزیۀ بونگارتاست. روش تحقیق از نوع پیمایشی است. جمعیت آماری شامل خانوارهای معمولی ساکن در شهرستان ارومیه و زنـان 15ــ ...
بیشتر
بررسیها نشان میدهد که تفاوتهای معنیداری در سطح باروری و متوسط زندهزایی زنان کُرد و تُرک وجود دارد. هدف از ایـنمقاله کمیکردن تأثیر تعیینکنندههای بلافصل بر باروری گروههای قومی در شهرستان ارومیه با استفاده از روش تجزیۀ بونگارتاست. روش تحقیق از نوع پیمایشی است. جمعیت آماری شامل خانوارهای معمولی ساکن در شهرستان ارومیه و زنـان 15ــ 49سالۀ حداقل یکبار ازدواجکرده است که در داخل خانوارها شناسایی شدند و با ایشان مصاحبه شد. حجم کلّ نمونـه 768خـانواراست. روش نمونهگیری ترکیبی از روشهای خوشهای چندمرحلهای، تصادفی و تصادفی سیستماتیک است. گردآوری دادههـا بـااستفاده از پرسشنامۀ ساختیافته صورت گرفته است.نتایج حاکی از آن است که گروههای قومی سطوح متفاوت و روندهای باروری مشابه ی را در طول دورة 15سالۀ قبـل از بررسـیتجربه کردهاند. با وجود کاهش سطح باروری، کُردها در دورة پنجسالۀ منتهی به زمان بررسی همچنان در مقایسه با تُرکها میزانباروری بالاتری داشتهاند. نتایج حاصل از کاربرد روش تجزیۀ بونگارت نشان داد که قدرت نسبی بازدارنـدگی تعیـین کننـده هـایبلافصل باروری در میان گروههای قومی متفاوت است. در میان تُرکها به ترتیب استفاده از وسایل پیشگیری از حاملگی و نازاییپس از وضع حمل در اثر شیردهی بیشترین سهم را در تبیین تفاوت باروری مشاهدهشده از بارآوری کل دارند. در میـان کُردهـانازایی پس از وضع حمل در اثر شیردهی و استفاده از وسایل پیشگیری به ترتیب این تفاوت را تبیین میکنند. بر اساس یافتهها،برای درک بهتر تفاوتهای قومی باروری مطالعۀ مقایسه ای تعیین کننده های بلافصل باروری ضروری بهنظر میرسد
محمدتقی سبزه ای
دوره 4، شماره 2 ، تیر 1389، صفحه 39-65
چکیده
هدف مقاله حاضر مطالعه و تحلیل جامعهشناختی مهمترین دگرگونیهای ساختار جامعـۀ مـدنی ایـران طـی یـک قـرنگذشته، یعنی فاصلۀ زمانی دو دورة انقلاب مشروطه ) 1285تا (1320و انقلاب اسلامی )1357تا (1388است.این مطالعه مبتنی بر نظریه نوسازی در جامعهشناسی است که تفکیک و تمـایز کـارکردی و نیـز تخصصـیشـدننقشها و کارکردهای نظامهای اجتماعی را در روند توسعۀ ...
بیشتر
هدف مقاله حاضر مطالعه و تحلیل جامعهشناختی مهمترین دگرگونیهای ساختار جامعـۀ مـدنی ایـران طـی یـک قـرنگذشته، یعنی فاصلۀ زمانی دو دورة انقلاب مشروطه ) 1285تا (1320و انقلاب اسلامی )1357تا (1388است.این مطالعه مبتنی بر نظریه نوسازی در جامعهشناسی است که تفکیک و تمـایز کـارکردی و نیـز تخصصـیشـدننقشها و کارکردهای نظامهای اجتماعی را در روند توسعۀ جامعه از سنتی بـه مـدرن توضـیح مـیدهـد و تـلاشمیکند فرآیند رشد و توسعۀ نظـام جامعـۀ مـدنی را در ارتبـاط بـا سـایر فرآینـدهای تغییـر تکـاملی نظـامهـایاجتماعی ایران در دو دورة مشروطه و انقلاب اسلامی تحلیل کند. نتایج ایـن مطالعـه کـه بـه روش اسـنادی و بـاتکنیک مقایسهای صورت گرفته است، نشان میدهد که اولین فرآینـد تغییـر اساسـی در جامعـه ایـران بـا تغییـرسیاسی آغاز شد؛ فرآیندی که منجـر بـه شـکلگیـری قـوای مقننـه، مجریـه و قضـاییه شـد. در ایـن دوره، همـۀنظامهای اجتماعی در جامعۀ ایران به سه نهاد اجتماعی وابسته به هم، یعنی "دین"، "بـازار" و "دولـت" محـدودمیشدند. این نظامها به مرور زمان به هفت نظام اجتماعی نسبتاً مستقل شـامل دولـت، اقتصـاد، دیـن، آمـوزش،حقوق، قشربندی اجتماعی و جامعۀ مدنی گسترش پیدا کردند. آخـرین نظـام اجتمـاعی سـاختیافتـه در جامعـۀایران، یعنی جامعۀ مدنی، به تدریج در ابعاد و جنبههای زیر توسعه و تکامل مییابد: فضای عمومی، سازمانهـایغیر دولتی، شوراها، مطبوعات، احزاب سیاسی و جنبشهای اجتماعی )دانشجویی، زنان و حقوق بشر.( هـمچنـینمیتوان گفت امروزه نقشها و کارکردهای جامعۀ مدنی مانند وظایف و کارکردهای سایر نظامهـای اجتمـاعی بـهطور نسبی در چارچوب سازمانها نهادینه و تخصصی میشوند
ابوالقاسم فاتحی؛ سعید صادقی؛ ابراهیم اخلاصی
دوره 4، شماره 2 ، تیر 1389، صفحه 66-80
چکیده
مقاله توصیفی ـ تحلیلی حاضر با هدف کلی شناخت ویژگیهای جامعهشناختی و روانشناختی دختران و زنان روسپی در استاناصفهان تهیه شده است. پرسش اساسی مقاله این است که این گروه از دختـران و زنـان از چـه ویژگـیهـای جامعـهشـناختی وروانشناختی برخوردارند؟ در پژوهش حاضر، پروندة تمامی 361نفر دختر و زن روسپی که بین سالهای 1380تا 1385به مراکزبازتوانی زنان ...
بیشتر
مقاله توصیفی ـ تحلیلی حاضر با هدف کلی شناخت ویژگیهای جامعهشناختی و روانشناختی دختران و زنان روسپی در استاناصفهان تهیه شده است. پرسش اساسی مقاله این است که این گروه از دختـران و زنـان از چـه ویژگـیهـای جامعـهشـناختی وروانشناختی برخوردارند؟ در پژوهش حاضر، پروندة تمامی 361نفر دختر و زن روسپی که بین سالهای 1380تا 1385به مراکزبازتوانی زنان سازمان بهزیستی استان اصفهان مراجعه داشتهاند، مورد تحلیل اطلاعات ثانوی قرار گرفت و با 46نفـر دختـر و زنروسپی دستگیرشده در سه ماهۀ اول سال 1386نیز مصاحبه عمیق به عمل آمد. مقوله روسپیگری براساس آرا و نظرات وینبرگ،هاردمن، زیگمن، سن و هاگان تحلیل نظری شده است. یافته ها نشان میدهد 69درصد دختران و زنان روسپی دارای تحصیلاتزیر دیپلماند، 65/4درصد مجردند و 9/6درصد متأهل هستند. دامنۀ سنی آنان در محدودة 20-29سال و میانگین سـنی آنـان20/28سال است. نا به سامانی خانواده، فقر اقتصادی، اعتیاد، جامعهپذیری ناقص و ضعیف بودن پیوندهای اجتماعی از مهـمتـرینویژگیهای جامعه شناختی و تنوع طلبی، هیجان طلبی، نداشتن تعادل عـاطفی، رفتـاری و ضـعف هویـت اخلاقـی از مهـمتـرینویژگیهای روانشناختی دختران و زنان مورد مطالعه در پژوهش حاضر است.
احمد محمدپور
دوره 4، شماره 2 ، تیر 1389، صفحه 81-107
چکیده
در خلال چند دهه اخیر و بهویژه از سال 1990به بعد، بـه دنبـال افـول نسـبی پـارادایم اثبـاتی و گسـترش نسـبیرویکرد تفسیری و روششناسی کیفی مبتنی بـر آن، در خـلال دورهای کـه بـه دوره جنـگهـای پـارادایمی موسـوماست، برخی از محققان بـا هـدف رهـاکردن علـوم اجتمـاعی از تقابـلهـای سـنتی روشهـای کمـی و کیفـی، بـرایبازتعریف و مفهومدهی دوباره ...
بیشتر
در خلال چند دهه اخیر و بهویژه از سال 1990به بعد، بـه دنبـال افـول نسـبی پـارادایم اثبـاتی و گسـترش نسـبیرویکرد تفسیری و روششناسی کیفی مبتنی بـر آن، در خـلال دورهای کـه بـه دوره جنـگهـای پـارادایمی موسـوماست، برخی از محققان بـا هـدف رهـاکردن علـوم اجتمـاعی از تقابـلهـای سـنتی روشهـای کمـی و کیفـی، بـرایبازتعریف و مفهومدهی دوباره به روش تحقیق اجتماعی تلاش کردند. با این تـلاشهـا روششناسـی متـأخری تحـتعنوان تحقیق با روش های ترکیبـی ابـداع شـد کـه ورای مجـادلات پـارادایمی سـنتی، بـر اصـول و منطـق رویکـردپراگماتیسم مبتنی است. این روش بعد از شیوههای کمـی و کیفـی بـه عنـوان جنـبش روششـناختی سـوم مطـرحشده است. تحقیق با روشهای ترکیبی عبارت است از استفاده همزمان یا متوالی از هر دو روش کمـی و کیفـی کـهضمن تلفیق هر دو روش، به ترکیب جدیدی ورای استفاده مستقل از هر یک از آنها دسـت یافتـه و در عـین حـالمنطق پارادایمی هر دو روش را نیز در نظر بگیرد.بر این اساس، مقاله حاضر درصدد است به مطالعه انواع طرحهای تحقیق با روشهای ترکیبـی بپـردازد. بـا توجـهبه دامنه، ابعاد و ویژگیه ای وسیع و پیچیده ایـن روششناسـی متـأخر، محتـوای مقالـه عمـدتاً بـر نـوع شناسـیطرحهای تحقیق کاربرد پذیر در تحقیقات ترکیبـی متمرکـز شـده اسـت. بنـابراین ابتـدا بـه بنیادهـای پـارادایمپراگماتیسم و مقایسه آن با سایر پارادایمهای مسلّط در علوم اجتماعی پرداخته مـیشـود، سـپس ابعـاد متفـاوتتحقیـق بـا روشهـای ترکیبـی و عناصـر کمـی و کیفـی آن مـورد توجـه قـرار مـیگیـرد. در نهایـت، طیفـی ازنوعشناسیهای متداول از طرحهـای ترکیبـی، معیارهـای نـوع شناسـی و نیـز اصـول و روشهـای فنـی برخـی ازمهمترین انواع آن معرفی میشوند.
اسداله نقدی؛ خلیل کمربیگی
دوره 4، شماره 2 ، تیر 1389، صفحه 108-123
چکیده
کشورها ـ اعم از جهان سوم یا توسعهیافته ـ از گذشته تاکنون با مسئله وفـاق روبـهرو بـودهانـد. وفـاق اجتمـاعیمیتواند به کاهش انحراف از قواعد اجتماعی، کاهش فسـاد سیاسـی، اخلاقـی و اداری، جلـوگیری از رواج پدیـدةموسوم به پارتیبازی، خویشاوندگرایی و در کل کاهش شکاف بین اخلاق نظری و عملی و کاستن از چنـد پـارگیو افزایش انسجام اجتماعی یاری ...
بیشتر
کشورها ـ اعم از جهان سوم یا توسعهیافته ـ از گذشته تاکنون با مسئله وفـاق روبـهرو بـودهانـد. وفـاق اجتمـاعیمیتواند به کاهش انحراف از قواعد اجتماعی، کاهش فسـاد سیاسـی، اخلاقـی و اداری، جلـوگیری از رواج پدیـدةموسوم به پارتیبازی، خویشاوندگرایی و در کل کاهش شکاف بین اخلاق نظری و عملی و کاستن از چنـد پـارگیو افزایش انسجام اجتماعی یاری رساند. از آنجا که ایران در حال طیکردن فرآیند توسعه است و ایلام نیـز یکـیاز استانهای کمتر توسعهیافته با مسایل اجتماعی خاص میباشد، مطالعۀ پدیدة وفـاق مـیتوانـد کمـک مـؤثریبرای برنامهریزی توسعه پایدار باشد. چهارچوب نظری این مقاله براسـاس نظریـات دورکـیم و پارسـونز بـهعنـوانمعماران نظریه وفاق اجتماعی استوار است. روش تحقیق پیمایش بـا اسـتفاده از پرسـشنامـه بـوده اسـت. حجـمنمونه 778نفر ) 380نفر شهری، 363نفر روستایی و 35نفر از جامعۀ عشایری( میباشد. نتـایج تحلیـل آمـارینشان میدهد، میزان وفاق اجتماعی عام در میان کل پاسخگویان در حـد متوسـط بـوده اسـت. نتـایج آزمـون افنشان داد که تفاوت معنیداری از لحاظ میزان وفاق اجتماعی بین ایـن سـه جامعـه وجـود دارد. میـانگین وفـاقاجتماعی عام در جامعۀ شهری بالاتر از دو جامعۀ دیگر بوده است. نتـایج تحلیـل رگرسـیون چنـد متغیـره رابطـۀمعنیدار بین متغیرهای مشارکت اجتماعی، تقدیرگرایی، قشر اجتماعی و تحصیلات بـا وفـاق اجتمـاعی و متغیـراستفاده از وسایل ارتباط جمعی با وفاق را نشان میدهد. کلیۀ متغیرهای مستقل وارد شده در معادلۀ رگرسـیونی0/41از تغییرات واریانس متغیر وابسته را تبیین کردهاند که بیشـترین سـهم، متعلـق بـه مشـارکت اجتمـاعی وکمترین سهم مربوط به قشر اجتماعی بوده است
معصومه باقری؛ حسین ملتفت
دوره 4، شماره 2 ، تیر 1389، صفحه 124-138
چکیده
پژوهش حاضر عوامل مؤثر بر ارتکاب جرم را در بین زنان حاشیهنشین و زنان مجرم زندانی در اهواز بررسی میکند. زنانیکه در مناطق مرکزی )غیرحاشیهای( شهر زندگی میکنند به عنوان گروه گـواه در نظـر گرفتـه شـدهانـد. واحـد تحلیـلدراین تحقیق فرد بوده است و حجم نمونه شامل 200نفر از زنان عادی و مجرم بالای 18سال شهر اهواز است کـه بـااستفاده از شیوه نمونهگیری ...
بیشتر
پژوهش حاضر عوامل مؤثر بر ارتکاب جرم را در بین زنان حاشیهنشین و زنان مجرم زندانی در اهواز بررسی میکند. زنانیکه در مناطق مرکزی )غیرحاشیهای( شهر زندگی میکنند به عنوان گروه گـواه در نظـر گرفتـه شـدهانـد. واحـد تحلیـلدراین تحقیق فرد بوده است و حجم نمونه شامل 200نفر از زنان عادی و مجرم بالای 18سال شهر اهواز است کـه بـااستفاده از شیوه نمونهگیری طبقهای انتخاب شدهانـد. در سـطح اسـتنباطی از آزمـون خـیدو و رگرسـیون لجسـتیک وهمچنین ضرایب فی، کندال، کرامرز و ضریب همبستگی استفاده گردیــده است. یافتهها نشان میدهد بـین متغیرهـایمستقل )نوع منزل مسـکونی، تحصـیلات، وضـعیت اشـتغال، شـغل پـدر، طبقـه اجتمـاعی و محـل سـکونت ]حاشـیه وغیرحاشیه([ با متغیر وابسته )ارتکاب جرم( رابطه معنیداری وجود دارد و فقط متغیر محل تولد با متغیر وابسته هیچگونهرابطه معناداری را نشان نمیدهد.