نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 گروه جامعه شناسی، دانشکده ادبیات، علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران
2 پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران
3 گروه جامعه شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، تهران، ایران
4 استاد جامعه شناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات -تهران،ایران
چکیده
در دوره‌ی پهلوی اول ساختار سیاسی در ایران به سمت ایجاد دولت مدرن و تسلط گفتمان تمرکزگرایی حرکت نمود و در این زمینه با تأسیس و تقویت نهادهای مختلفی مانند شورای عالی معارف و آموزش و پرورش مدرن، ملی‌گرایی باستان-گرا مبتنی بر زبان فارسی را مسلط کرد. مقاله‌ی حاضر با روش تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف، مصوبات این شورا را از خلال مراحل توصیف، تفسیر و تبیین متون مورد تحلیل قرار داده و با افشای لایه‌های پنهان و ایدئولوژیک این مصوبات، به تحلیل گفتمان ملی‌گرایی در جریان نوسازی نظام آموزش و پرورش پرداخته و مؤلفه‌های ملی‌گرایی فرهنگی مبتنی بر یک نژاد و یک زبان را بررسی کرده است. به عنوان نتایج می‌توان گفت که نوسازی نظام آموزشی با سیاست ترویج زبان فارسی و در پیش گرفتن استراتژی فرافکنی وحدت به گذشته از طریق تاریخ‌سازی و با بهره‌گیری از مفاهیمی مانند باستان‌گرایی و نژادگرایی از طریق استراتژی‌های طرد و ادغام تلاش نمود تا وحدت ملی مد نظر ملی‌گرایان را در شکل یکسان‌سازی محقق سازد و کثرت فرهنگی موجود در ایران را انکار و تنوع قومی و زبانی را تضعیف نماید.
کلیدواژه‌ها
)