فاطمه جواهری
دوره 8، شماره 1 ، فروردین 1393، ، صفحه 22-48
چکیده
موضوع شفاف‌سازی درحال تبدیل‌شدن به مطالبه‌ای اجتماعی است. به این معنا که تقاضای عمومی برای شفافیت از سطح نهادهای سیاسی و اقتصادی فراتر رفته و به نهاد پزشکی نیز تسری پیدا کرده است. بر‌این‌اساس، انتظار می رود پزشکان دربارة عملکرد و به ویژه خطای عملکردشان پاسخگو باشند. در مقالة حاضر با تکیه بر روش تحلیل نظری موضوع شفاف‌سازی پزشکی ...
بیشتر
موضوع شفاف‌سازی درحال تبدیل‌شدن به مطالبه‌ای اجتماعی است. به این معنا که تقاضای عمومی برای شفافیت از سطح نهادهای سیاسی و اقتصادی فراتر رفته و به نهاد پزشکی نیز تسری پیدا کرده است. بر‌این‌اساس، انتظار می رود پزشکان دربارة عملکرد و به ویژه خطای عملکردشان پاسخگو باشند. در مقالة حاضر با تکیه بر روش تحلیل نظری موضوع شفاف‌سازی پزشکی را ازنظر جامعه‌شناختی واکاوی کرده‌ایم. به‌این‌منظور ابتدا چارچوب مفهومی این اصطلاح و برخی دیدگاه‌های تبیین‌کنندة آن مطرح شده، سپس زمینه‌های شکل‌گیری اندیشة شفاف‌سازی و دیدگاه موافقان و مخالفان آن تشریح شده است. در مرحلة بعد، اقدامات بعضی کشورها در زمینة شفاف‌سازی خطاهای پزشکی معرفی شده است. در خاتمه با بهره‌گیری از یافتههای پژوهشی موجود، وضعیت شفاف‌سازی خطاهای پزشکی در نهاد بهداشت و درمان کشور ایران تشریح شده است. اطلاعات این مقاله نشان می‌دهد که در ایران در زمینة شفاف‌سازی خطاهای پزشکی، اقدامات درخور ملاحظه‌ای صورت گرفته است، اما به‌دلیل پاره‌ای انسدادهای ساختاری تا تحقق کامل آن هنوز راه درازی درپیش است. پیش‌نیاز نیل به شفافیت تحول چندجانبه در سازوکارهای ساختاری جامعه، یعنی محیط بیرونی نهاد پزشکی، و هم‌زمان فراهم‌آمدن بستر مناسب در داخل این نهاد است.
جهانگیر جهانگیری؛ سجاد فتاحی
دوره 5، شماره 3 ، مهر 1390، ، صفحه 23-47
چکیده
در مقالة پیش‌رو سعی بر آن است تا با استفاده از روش تحلیل گفتمان انتقادی، گفتمان ارائهشده از سوی محمود احمدی‌نژاد، نامزد دور دهم انتخابات ریاست جمهوری، تحلیل شود. روش به‌کارگرفته‌شده جهت استخراج دالهای این گفتمان تحلیل بینامتنی و بیناگفتمانی پیشنهادی در روش ـ نظریة فرکلاف است. در ادامه دالهای استخراج‌شده در چهارچوب نظری یعنی ...
بیشتر
در مقالة پیش‌رو سعی بر آن است تا با استفاده از روش تحلیل گفتمان انتقادی، گفتمان ارائهشده از سوی محمود احمدی‌نژاد، نامزد دور دهم انتخابات ریاست جمهوری، تحلیل شود. روش به‌کارگرفته‌شده جهت استخراج دالهای این گفتمان تحلیل بینامتنی و بیناگفتمانی پیشنهادی در روش ـ نظریة فرکلاف است. در ادامه دالهای استخراج‌شده در چهارچوب نظری یعنی روش ـ نظریة لاکلاو و موفه قرار گرفتند تا با ارائة تصویری کلی ما را در فهم چگونگی مفصل‌بندی دال‌ها در کنار یکدیگر، نحوة تعریف و بازتعریف دال‌ها توسط دال مرکزی، چگونگی انسجام آنها حول دال برتر و نیز ایجاد مرزهای ضدیتی به منظور غلبة هژمونیک بر سایر گفتمان‌های موجود در این عرصه یاری نمایند. دال برتری که به این گفتمان انسجام بخشیده و سایر دال‌ها را حول خود مفصل‌بندی کرده مدیریت مردمی است.
اسماعیل زینی
چکیده
سید حسین العطاس یکی از معدود متفکران پسااستعماری است که در زمان برچیده شدن ساختارهای قدرت استعماری، توجه جهانیان را به ایدۀ «اسارت ذهنی و امپریالیسم فکری» جلب کرد. وقتی بسیاری از روشنفکران فکر کردند استعمارزدایی کامل شده است، او به مسئلۀ اسارت ذهنی و حضور ذهن اسیر، «ذهنی غیرانتقادی و تقلیدی تحت سلطۀ یک منبع خارجی که دارای ...
بیشتر
سید حسین العطاس یکی از معدود متفکران پسااستعماری است که در زمان برچیده شدن ساختارهای قدرت استعماری، توجه جهانیان را به ایدۀ «اسارت ذهنی و امپریالیسم فکری» جلب کرد. وقتی بسیاری از روشنفکران فکر کردند استعمارزدایی کامل شده است، او به مسئلۀ اسارت ذهنی و حضور ذهن اسیر، «ذهنی غیرانتقادی و تقلیدی تحت سلطۀ یک منبع خارجی که دارای تفکری مستقل نیست»، برای تداوم سلطۀ پارادایم‌های اروپامحوری و امپریالیسم فکری اشاره کرد. در این مقاله سعی شده است تا نحوۀ دریافت مفهوم «اسارت ذهنی» سید حسین العطاس در ایران ترسیم شود و چگونگی انتقال این مفهوم به ایران و سپس نحوۀ استقبال از آن در ایران پس از انقلاب 1357 تبیین شود. این مقاله نشان می‌دهد که چگونه گفتمان‌هایی مانند غرب‌زدگی جلال آل احمد و آمریکا‌زدگی صمد بهرنگی دریافت مفهوم «اسارت ذهنی» العطاس را در ایران شکل میدهند. خواندن آثار این متفکران ما را به مضامین امپریالیسم فکری و فساد دانشگاهی در بستر آموزش ایرانی سوق می‌دهد. سپس این مقاله از مفهوم ذهن اسیر بهعنوان ابزاری تحلیلی برای کشف علل فساد آکادمیک استفاده خواهد کرد.
سیدعلیرضا افشانی؛ راضیه ذاکری‌هامانه؛ عباس عسکری‌ندوشن
دوره 9، شماره 1 ، فروردین 1394، ، صفحه 25-49
چکیده
آدمی از بدو حیات، به تأمین آسایش و امنیت خود و خانواده‌اش نیازمند بوده است. تأثیرپذیرى امنیت از اقتصاد، مذهب، فرهنگ، صنعت و جمعیت و تأثیرگذارى آن بر همة شاخه‌هاى توسعه و حیات انسانى، به آن نقش بنیادین می‌دهد. بزرگ‌ترین دستاورد ادیان الهی حفظ امنیت روحی و روانی انسانها درمقابل تنش‌ها و وسوسه‌های شیطانی است؛ بنابراین دین‌داری ...
بیشتر
آدمی از بدو حیات، به تأمین آسایش و امنیت خود و خانواده‌اش نیازمند بوده است. تأثیرپذیرى امنیت از اقتصاد، مذهب، فرهنگ، صنعت و جمعیت و تأثیرگذارى آن بر همة شاخه‌هاى توسعه و حیات انسانى، به آن نقش بنیادین می‌دهد. بزرگ‌ترین دستاورد ادیان الهی حفظ امنیت روحی و روانی انسانها درمقابل تنش‌ها و وسوسه‌های شیطانی است؛ بنابراین دین‌داری نقش مهمی در تبیین احساس امنیت اجتماعی در جامعه خواهد داشت.
مطالعة حاضر با هدف بررسی رابطة دین‌داری و میزان احساس امنیت اجتماعی در بین ساکنان شهر یزد انجام گرفته است. با روش پیمایش، 246 نفر از ساکنان شهر یزد با استفاده از شیوة نمونه‌گیری خوشه‌ای متناسب انتخاب شدند و با کمک ابزار پرسش‌نامه تحت مطالعه قرار گرفتند.
احساس امنیت اجتماعی در دوازده بعد امنیت جانی، مالی، اقتصادی، شغلی، اخلاقی، فرهنگی، عاطفی، احساسی، فکری، حقوقی، قضایی و نوامیس و دین‌داری در پنج بعد فکری، اعتقادی، مناسکی، عاطفی و پیامدی سنجیده شده است. نتایج تحقیق هم‌سو با نظریات فروم، وبر، دورکیم، بوزان، پارسونز و نظریه‌پردازان مسلمان از همبستگی مثبت و معنادار میزان دین‌داری و ابعاد آن با میزان احساس امنیت اجتماعی نشان داشت.
بنابراین، روحیة مذهبی و اعتقادات دینی نقش مهمی در تبیین احساس امنیت افراد اجتماع خواهد داشت. ازاین‌رو، استفادة مطلوب از ظرفیت‌های دینی و روحیة مذهبی افراد موجد شکل‌گیری امنیت اجتماعی پایدار و درنهایت توسعة همه‌جانبة اجتماع خواهد شد.
هادی خانیکی
دوره 7، شماره 3 ، مهر 1392، ، صفحه 25-53
چکیده
این مقاله به دنبال آن است که در چارچوب مطالعهای تاریخی‌ـ تطبیقی، رویکردهای مطرح دربارة رویارویی سنت و مدرنیته را در سه جامعة ایران، ترکیه و مصر به‌مثابة "سه منزلگاه مدرنیته" در جهان اسلام بررسی کند. هدف مقاله طبقه‌بندی و تبیین گذار و گفتمان‌های غالب در میان نخبگان ایرانی، مصری و ترک در مواجهه با مدرنیته و پیوندهای میان دگرگونی‌های ...
بیشتر
این مقاله به دنبال آن است که در چارچوب مطالعهای تاریخی‌ـ تطبیقی، رویکردهای مطرح دربارة رویارویی سنت و مدرنیته را در سه جامعة ایران، ترکیه و مصر به‌مثابة "سه منزلگاه مدرنیته" در جهان اسلام بررسی کند. هدف مقاله طبقه‌بندی و تبیین گذار و گفتمان‌های غالب در میان نخبگان ایرانی، مصری و ترک در مواجهه با مدرنیته و پیوندهای میان دگرگونی‌های عینی و تحولات ذهنی در این سه جامعه است. روش تحقیق مقاله مطالعة اسنادی و تاریخی و تحلیل و فراتحلیل تطبیقی آنهاست. این مقاله نشان می‌دهد سه جهان ایرانی، مصری و ترک به‌اعتبار اشتراک‌ها و افتراق‌های فرهنگی و تمدنی، تجربه‌های متفاوتی دربرابر مدرنیته داشته‌اند. نقد سنت، نه نفی آن، و نقد مدرنیته، نه نفی آن، ازجمله رویکردهای غالب اجتماعی و سیاسی در این سه جامعه بوده است که درمیان روشنفکران و اندیشمندان معاصر نیز نمایندگان شاخصی دارد.
وجه اشتراک این رویکردها در هر سه جامعه، تلاش برای پیشبرد فهمی گشوده و دموکراتیک از اسلام در جهان معاصر و وجه افتراق آنها، وجود، عدم یا ضعف نهادها و ساختارهای مدنی و سیاسی است، به‌گونه‌ای‌که بتواند پشتیبان و پیش‌برندة اندیشه‌ای گفت‌وگویی و انتقادی باشد. مسیری که سه جامعة ایران، مصر و ترکیه در حوزة نظر اجتماعی و کنش سیاسی از آغاز مدرنیته تا به امروز پیموده‌اند متفاوت است که این تفاوت را می‌توان برپایة جایگاه جامعة مدنی در آنها تفسیر کرد.
مقصود فراستخواه؛ جبار رحمانی؛ بهروز سپیدنامه
دوره 11، 2(ویژه ایلام) ، تیر 1396، ، صفحه 25-55
چکیده
دین یکی از کهن‌ترین نهادهای بشری است که به‌دلیل مشروعیت‌داشتنِ هنجارهایش انسجام‌آفرین است، اما دگرگونی‌های اجتماعی ممکن است سبب کاهش مشروعیت هنجارهای دینی در جامعه و استقرار هنجارهای جدید و خویش‌آفرین شوند که به پدیده‌ای به نام بی‌هنجاری دینی خواهد انجامید. در این مقاله، بهمنظور مطالعة وضعیت بی‌هنجاری دینی دربین دانشجویان ...
بیشتر
دین یکی از کهن‌ترین نهادهای بشری است که به‌دلیل مشروعیت‌داشتنِ هنجارهایش انسجام‌آفرین است، اما دگرگونی‌های اجتماعی ممکن است سبب کاهش مشروعیت هنجارهای دینی در جامعه و استقرار هنجارهای جدید و خویش‌آفرین شوند که به پدیده‌ای به نام بی‌هنجاری دینی خواهد انجامید. در این مقاله، بهمنظور مطالعة وضعیت بی‌هنجاری دینی دربین دانشجویان دانشگاه‌های ایلام، پس از مرور مطالعات پیشین و تدوین چارچوب مفهومی در چارچوب پارادایم کیفی، سنت تفسیری و نظریة مبنایی، و با بهره‌گیری از ابزار مصاحبة نیمه‌ساختمند، دادههای تحقیق جمع‌آوری شد. یافتهها نشان‌دهندة وجود پدیدة بی‌هنجاری دینی دربین گروهی از دانشجویان است که شامل مراحل دین عادی، ورود به دانشگاه، تحولات زیست دانشجویی، تردید در هنجارهای دینی، بحران مشروعیت هنجارها و استقرار نظام هنجاری جدید است. دانشجویان بهمنظور رهایی از تعارض‌های ناشی از بی‌هنجاری دینی، به ایجاد گونه‌هایی از دین‌داری خودمرجع و خنثی‌سازی اثرهای آن اقدام می‌کنند. مقولة کانونی این مطالعه ناحتمیّت دین است. در این مطالعه، الگوی پارادایمیک اخذشده از داده‌ها در چارچوب نظریة مبنایی درقالب عوامل علّی، زمینه‌ای، مداخله‌ای، راهبردی و پیامدی ترسیم، توصیف و تشریح شده است.
فاطمه خسروی؛ زهرا قاسم‌زاده؛ سیامک زند رضوی
دوره 12، 4(ویژه نامه کرمان) ، دی 1397، ، صفحه 25-43
چکیده
ﺗﻌﺪاد زیادی از زﻧﺎن مهاجر افغان در شهر کرمان زندگی می‌کنند. پژوهش حاضر، با تأکید بر این زنان و مشکلاتشان، به قابلیت‌های آنان در تولید صنایع دستی اهمیت داده است. در این پژوهش، از روش موردپژوهی جهت مستندکردن وضعیت این زنان و روش پژوهش عملی مشارکتی در قالب جلسه‌های آموزشی با هدف افزایش توانمندی آنان در قالب سه طرح استفاده شده است. ...
بیشتر
ﺗﻌﺪاد زیادی از زﻧﺎن مهاجر افغان در شهر کرمان زندگی می‌کنند. پژوهش حاضر، با تأکید بر این زنان و مشکلاتشان، به قابلیت‌های آنان در تولید صنایع دستی اهمیت داده است. در این پژوهش، از روش موردپژوهی جهت مستندکردن وضعیت این زنان و روش پژوهش عملی مشارکتی در قالب جلسه‌های آموزشی با هدف افزایش توانمندی آنان در قالب سه طرح استفاده شده است. جهت تعیین شاخص‌ها، از نظریة توانمندی لانگه (1991) و نظریات کبیر (2003) استفاده شد. شاخص‌های گوناگونی جهت سنجش توانمندی زنان به‌کار رفته است. نتایج نشان داد که مشاغل خانگی به افزایش توانمندی زنان در شاخص‌ها کمک کرده، اما تأثیری در بهبود کیفیت غذا و افزایش سلامت نسبی زنان و خانوادة آنان نداشته است. نتایج جلسه‌های آموزشی برگزارشده در مرکز دوست‌دار کودک مشتاق کرمان، نقش مفید سازمان‌های غیررسمی را در توانمندسازی زنان نشان می‌دهد.
ابوالفضل شرفی
دوره 3، شماره 3 ، مهر 1388، ، صفحه 26-48
چکیده
سینمای ایران با موقعیتی قابل اعتنا در مجامع و رویدادهای بـینالمللـی رسـانه مـؤثری بـرای بـازگویی غنـایفرهنگی این سامان و یکی از دریچههای ورود سرمایهگذاران به شمار میآید. هنر فیلمسازی حوزهای است کـهایرانیان بیش از سایر حوزهها توانستهاند در آن کلاف تجدد را باز کرده و به تعریفی جامع و روزآمد از خـود ورابطه خود با جهان خارج برسند و به ...
بیشتر
سینمای ایران با موقعیتی قابل اعتنا در مجامع و رویدادهای بـینالمللـی رسـانه مـؤثری بـرای بـازگویی غنـایفرهنگی این سامان و یکی از دریچههای ورود سرمایهگذاران به شمار میآید. هنر فیلمسازی حوزهای است کـهایرانیان بیش از سایر حوزهها توانستهاند در آن کلاف تجدد را باز کرده و به تعریفی جامع و روزآمد از خـود ورابطه خود با جهان خارج برسند و به همین دلیل به بازیگرانی جدی و مصر تبـدیل شـدهانـد. بـا وجـود ایـن،شواهد نشان میدهند که اخیراً تقاضا برای مصرف سینما و در نتیجه میزان بازگشت سرمایه به ایـن صـنعت درایران کاهش یافته است. هدف از این تحقیق، شناسایی موانع مصرف سینما است. برای این منظور مطالعهای بـهصورت پیمایشی صورت گرفت. یافتهها نشان داد مصرف سینما اغلب با انگیزه تفریح و به شیوه جمعی، همراهبا خانواده یا دوستان، صورت میگیرد. مهمترین موانع مصرف سینما، هزینه اجتماعی، هزینه عملکـردی، هزینـهمالی، هزینه زمانی و مصرف بدیلهای سینما هستند. افزایش هزینه مالی، زمانی و هزینه عملکـردی بـا افـزایشهزینه اجتماعی و افزایش مصرف بدیلهای سینما در رابطه مستقیم است.
لیلا فلاحتی؛ نسیم السادات محبوبی شریعت پناهی
چکیده
با شروع همه‌گیری بیماری کوویدـ19، به‌موازات تغییرات اقتصادی و اجتماعی در جوامع، حوزۀ خصوصی نیز از این تغییرات بی‌‌بهره نمانده است. فشار اقتصادی ناشی از بیکاری هر یک از زن یا مرد در خانواده، افزایش نقشهای مراقبت‌‌کنندگی در مقابل بیماری، بار نقشی آموزش از راه دور کودکان بر روی والدین به تغییرات متفاوتی در حوزۀ خانواده به‌ویژه ...
بیشتر
با شروع همه‌گیری بیماری کوویدـ19، به‌موازات تغییرات اقتصادی و اجتماعی در جوامع، حوزۀ خصوصی نیز از این تغییرات بی‌‌بهره نمانده است. فشار اقتصادی ناشی از بیکاری هر یک از زن یا مرد در خانواده، افزایش نقشهای مراقبت‌‌کنندگی در مقابل بیماری، بار نقشی آموزش از راه دور کودکان بر روی والدین به تغییرات متفاوتی در حوزۀ خانواده به‌ویژه درمورد نقشهای جنسیتی زنان منجر شد. این مقاله با مطالعۀ تطبیقی دادههای کشورهای دیگر در این حوزه و با روش کیفی بر آن است تا برپایۀ نظریۀ اخلاق مراقبت در زنان، الگوی فشار نقشهای چندگانۀ ناشی از بیماری کرونا را بر زنان به‌تصویر کشد. یافتههای تطبیقی متفاوت نشان می‌دهدکه زنان نه‌تنها در معرض ازدست‌دادن نقش شغل خود هستند، بلکه با توجه به اخلاق مراقبت در آنان، نقشهای والدگری را بیش از گذشته بر دوش می‌کشند. بنابراین شکاف جنسیتی بزرگی میان زنان و مردان وجود دارد و تفاوتی میان دادههای حاصل از کشورهای توسعه‌یافته و در حال‌توسعه نیست.
حسین اکبری؛ آرش قهرمان؛ محمد مظهری
دوره 6، 3-4 ، مهر 1391، ، صفحه 27-44
چکیده
یکی از مهمترین مسائلی که هر نهاد متولی پذیرش گردشگر یا زائر با آن مواجه است، شناسایی میزان رضایت گردشگران از خدمات ارائهشده است. نظر به آنکه نهادهای شهری همواره می‌کوشند برای گردشگران در مقاطع مختلف سال امکان حضور با اهداف سیاحتی و زیارتی را پدید آورند و اینکه فراهم کردن زمینه‌های مذکور هزینه‌های زیادی به دنبال دارد، مناسب است ...
بیشتر
یکی از مهمترین مسائلی که هر نهاد متولی پذیرش گردشگر یا زائر با آن مواجه است، شناسایی میزان رضایت گردشگران از خدمات ارائهشده است. نظر به آنکه نهادهای شهری همواره می‌کوشند برای گردشگران در مقاطع مختلف سال امکان حضور با اهداف سیاحتی و زیارتی را پدید آورند و اینکه فراهم کردن زمینه‌های مذکور هزینه‌های زیادی به دنبال دارد، مناسب است نهادهای مورد اشاره از برون‌داد این سفرها و کارایی برنامه‌های اجراشده در جلب رضایت بهره‌برداران مطلع باشند. لذا مقالۀ حاضر در چهارچوب فراتحلیل و با استفاده از آمارههای میانگین استاندارد و میانگین وزنی استاندارد شده و با مطالعۀ منابع علمی معتبر داخلی و خارجی و بررسی اولیة نتایج بیش از 70 پروژۀ تحقیقاتی و گزینش 16 مورد از آنها، به بررسی و تحلیل جامعه‌شناختی میزان رضایت گردشگران ـ به تفکیک ابعاد ـ در شهر مشهد و نوسانات آن در سالهای اخیر پرداخته است. یکی از چهارچوبهای نظری در حوزۀ جامعهشناسی مصرف، درنظرگرفتن گردشگر درمقام «مشتری» است که خدمات گردشگری را از سازمان ارائه‌دهنده و شهر میزبان خریداری میکند. یافتههای این پژوهش بیانگر آن است که در بین ابعاد مختلف، رضایت از سفر، وضعیت بهداشت و تغذیه در پایین‌ترین سطح و رضایت از همسفران در بالاترین سطح قرار داشته است.
فرهنگ ارشاد
دوره 8، شماره 3 ، مهر 1393، ، صفحه 28-46
چکیده
محور اصلی این نوشتار بررسی وضعیت متون ترجمه‌ای در گسترۀ علوم‌اجتماعی در جامعة ماست. فرض اولیۀ ما این است که متون علمی موجود، در‌حالی‌که نمودی از توسعۀ علمی هستند، می‌توانند منبعی برای توسعة علم و فرهنگ نیز باشند. یادآوری می‌کنیم که در این بحث تأکید ما بیشتر بر متون ترجمه‌ای است که مخاطب آنها اجتماع علمی و به‌ویژه فضای آموزشی دانشگاهی ...
بیشتر
محور اصلی این نوشتار بررسی وضعیت متون ترجمه‌ای در گسترۀ علوم‌اجتماعی در جامعة ماست. فرض اولیۀ ما این است که متون علمی موجود، در‌حالی‌که نمودی از توسعۀ علمی هستند، می‌توانند منبعی برای توسعة علم و فرهنگ نیز باشند. یادآوری می‌کنیم که در این بحث تأکید ما بیشتر بر متون ترجمه‌ای است که مخاطب آنها اجتماع علمی و به‌ویژه فضای آموزشی دانشگاهی است. پس متونی که در این بررسی می‌گنجند با جهان آموزش و یادگیری و رابطۀ استاد و دانشجو پیوند دارند و ازهمین‌رو حساسیت آن دوبرابر می‌شود. اگر در این مقاله بر اهمیت زبان و معادل‌گزینی واژه‌های تخصصی تأکید داریم بیشتر به حوزۀ جامعهشناسی زبان و مباحث انسان‌شناسی فرهنگی مربوط است. گفتنی است شواهد عملی و نظری موجود بر اهمیت و ضرورت ترجمۀ متون علوم‌اجتماعی از زبان بیگانه به زبان فارسی گواهی میدهند.
با اینکه اهمیت و ضرورت وجودی متون ترجمه‌ای در فضای آموزشی و پژوهشی ما انکارناپذیر است، و هرچند برخی مترجمان باصلاحیت ترجمه‌های ستایش‌برانگیز و ارزشمندی از برخی متون کلاسیک و ضروری برای مطالعۀ دانشجویان ارائه داده‌اند، ارزش علمی و کیفیت ترجمۀ بخش بزرگی از آثار منتشرشده دچار برخی نارسایی‌ها و تنگناهاست که ما آنها را زیر عنوان‌های فرعی آشفتگی و ناهماهنگی در کار ترجمۀ متون علوم‌اجتماعی بررسی کرده‌ایم. در این مقاله، کار ترجمة متون علوم‌اجتماعی را بهمنزلة فعالیتی علمی در قلمرو جامعهشناسی علم و برپایة پیوند ساختار/کارگزار و رابطة دیالکتیک بین آنها بررسی کرده‌ایم. به‌این‌معنی که تأثیر متقابل کنشگر علمی یا مترجم (بهمنزلة کارگزار) و اجتماع علمی (به‌مثابة ساختار) را به بحث گذاشته و نتیجه گرفته‌ایم که توسعه‌نیافتگی این دوگانه، و به‌عبارت روشن‌تر، تک‌روی و فردمحوری کنشگر علمی و بلوغ‌نیافتگی اجتماع علمی در جامعة ما ازجمله موانع مهم کم‌توسعه‌یافتگی علم و ازجمله کار ترجمه است که موضوع اصلی این مقاله است.
عطا حشمتی؛ علی ملکی
دوره 12، شماره 2 ، تیر 1397، ، صفحه 28-52
چکیده
یکی از مهمترین ابعاد پژوهش و نوآوری مسئولانه، ایجاد الگویی جدید برای حکمرانیِ علم است. به‌این‌منظور، در مقالة حاضر به نقد و بررسی الگوهای کنونی مدیریت و حکم‌رانی جوامع علمی پرداخته شده است که ترکیبی از الگوهای بوروکراتیک سلسله‌مراتبی، بازاری و شبکه‌ای است. این الگو‌ها با توجه به اقتضائات پژوهش و نوآوری مسئولانه بررسی خواهند ...
بیشتر
یکی از مهمترین ابعاد پژوهش و نوآوری مسئولانه، ایجاد الگویی جدید برای حکمرانیِ علم است. به‌این‌منظور، در مقالة حاضر به نقد و بررسی الگوهای کنونی مدیریت و حکم‌رانی جوامع علمی پرداخته شده است که ترکیبی از الگوهای بوروکراتیک سلسله‌مراتبی، بازاری و شبکه‌ای است. این الگو‌ها با توجه به اقتضائات پژوهش و نوآوری مسئولانه بررسی خواهند شد. اصلی‌ترین پرسش مقالة حاضر این است که خاستگاه مفهوم «پژوهش و نوآوری مسئولانه» چیست و حکمرانیِ مناسب برای تحقق پژوهش و نوآوری مسئولانه چه ویژگیهایی باید داشته باشد، حکم‌رانی علم در چارچوب پژوهش و نوآوری مسئولانه چه شروط عملی و مدیریتی‌ای دارد و این شروط را با چه تغییرات یا تحول‌هایی در نظام حکم‌رانی دانشگاهها در ایران می‌توان برآورده کرد. برای نیل به این مقصود، با نگاهی تاریخی به الگوهای حکم‌رانی دانشگاهها در ایران، بهصورت موردی، شیوه‌های تکوین نظام حکم‌رانی دانشگاه تهران مطالعه شده است. نتیجة راهبردی پژوهش این است که با توجه به ساختار سست مدیریت دانشگاهها در ایران و عدم توازن حکم‌رانی شبکه‌ای آموزش‌عالی، مفهوم مدیریت نوین دولتی قادر است مفهوم مسئولیت‌پذیری و نظام پاسخگویی سلسله‌مراتبی در دانشگاهها را به‌نحوی معتدل احیا کند.
محبوبه البرزی؛ فریبا خوشبخت؛ مریم شفیعی سروستانی؛ مهدی محمدی؛ رضا ناصری جهرمی؛ پریسا معارف؛ فاطمه میرغفاری
چکیده
چکیدههدف پژوهش حاضر شناخت شایستگی‌های شهروند جهانی همزیست با کرونا در نظام آموزش و پرورش است. بدین منظور پژوهشی کیفی به شیوۀ فراترکیب با استفاده از روش شش مرحله‌ای ساندلوسکی و باروسو (2007) انجام شد. بهمنظور انجام مرور نظام‌مند پنج پایگاه داده به زبان انگلیسی «اسکوپوس»، «امرالد»، «ساینس دایرکت»، «اشپرینگر» ...
بیشتر
چکیدههدف پژوهش حاضر شناخت شایستگی‌های شهروند جهانی همزیست با کرونا در نظام آموزش و پرورش است. بدین منظور پژوهشی کیفی به شیوۀ فراترکیب با استفاده از روش شش مرحله‌ای ساندلوسکی و باروسو (2007) انجام شد. بهمنظور انجام مرور نظام‌مند پنج پایگاه داده به زبان انگلیسی «اسکوپوس»، «امرالد»، «ساینس دایرکت»، «اشپرینگر» و «پروکوئست» برای مطالعات خارجی و دو پایگاه داده به زبان فارسی «پایگاه نشریات کشور» و «پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی» انتخاب شدند و مقالات مرتبط در بازۀ زمانی سالهای 2019 تا 2020 جمع‌آوری شد (31 مقاله). در تجزیه و تحلیل به شیوۀ شبکۀ مضامین با واژه‌های کلیدی مرتبط با هدف پژوهش 23 مضمون پایه (یادگیری مجازی، آموزش مجازی، یادگیری از راه دور، ارزیابی الکترونیکی، ...)، پنج مضمون سازمان‌دهنده (آموزش مجازی، حوزه‌های تفکر، آگاهی‌های بهداشتی، راهبردهای خودحفاظتی، مسئولیت‌پذیری) و سه مضمون فراگیر (دانش، مهارت، و نگرش) به‌دست آمد. .
غلامرضا ذاکرصالحی؛ سید محمدامین قانعی راد
دوره 9، شماره 2 ، تیر 1394، ، صفحه 29-63
چکیده
در دهة اخیر، حوزة مطالعات اجتماعی علم در ایران ازطریق انتشار دهها اثر علمی شکل گرفته است. ارائة تصویری روشن و علمی از پژوهشهای انجامشده در ایران نقطة عزیمت مهمی برای سیاستگذاران است. این فراتحلیل میتواند انباشت علمی داخل کشور را درقلمرو مطالعات اجتماعی علم به تصویر بکشد و با ترکیب مطالعات پیشین ایده ها و راه کارهای نوینی را به ...
بیشتر
در دهة اخیر، حوزة مطالعات اجتماعی علم در ایران ازطریق انتشار دهها اثر علمی شکل گرفته است. ارائة تصویری روشن و علمی از پژوهشهای انجامشده در ایران نقطة عزیمت مهمی برای سیاستگذاران است. این فراتحلیل میتواند انباشت علمی داخل کشور را درقلمرو مطالعات اجتماعی علم به تصویر بکشد و با ترکیب مطالعات پیشین ایده ها و راه کارهای نوینی را به مدیران و سیاستگذاران حوزة علم عرضه کند. پرسش اصلی مطالعة حاضر این است که در حوزة مطالعات اجتماعی علم در ایران چقدر انباشت و تولید علم صورت گرفته است؟ این دانش انباشته ازنظر شکلی، روششناختی و محتوایی چه ویژگیهایی دارد؟ این پژوهش بهمنظور نیل به مرور نظاممندی که هدف مطالعه است از روش فراتحلیل کمی و کیفی بهره میجوید. برای فراتحلیل کیفی آثار مکتوب نویسندگانایرانی، کلیة مطالعات انجامشده طی دو دهة گذشته، اعم از کتاب، مقاله و پایاننامه، که حدود یکصد اثر برآورد شد، بهصورت تمامشماری مطالعه، فیشبرداری، کدگذاری وتحلیل شد. یافته های این مطالعه نشان دهندة تأخر مطالعات اجتماعی علم در ایران نسبت به نسلها و رهیافتهای چندگانة جامعهشناسی ایرانی است. ماهیت غالب در این آثار، رویکرد برونگرا و در سطح توصیفی و متمرکز در نسل دوم جامعهشناسی ایرانیاست. راهکارهای ارائهشده در این آثار نیز غالباً مدیریتی، تکزمینهای، اصلاحی، در سطح کلان و فرابخشی، مشوق رویکرد اشاعهگرا و با ویژگی بلندمدت بوده اند.
محمدحسین پناهی؛ سعیده امینی
دوره 7، شماره 2 ، تیر 1392، ، صفحه 29-58
چکیده
هدف اصلی مقالۀ حاضر بررسی تحول گفتمان مجمع روحانیون مبارز است که یکی ازگفتمانهای سیاسی مؤثر پس از انقلاب اسلامی بهشمار میرود. برای تحقق این هدف،لازم بود ویژگیهای گفتمان مجمع روحانیون مبارز را مطالعه و نوع و میزان تحول اینگفتمان را در دولتهای جنگ، سازندگی و اصلاحات و دولت فعلی مشخص کنیم.برای این بررسی از نظریۀ گفتمان لاکلا و موفه، ...
بیشتر
هدف اصلی مقالۀ حاضر بررسی تحول گفتمان مجمع روحانیون مبارز است که یکی ازگفتمانهای سیاسی مؤثر پس از انقلاب اسلامی بهشمار میرود. برای تحقق این هدف،لازم بود ویژگیهای گفتمان مجمع روحانیون مبارز را مطالعه و نوع و میزان تحول اینگفتمان را در دولتهای جنگ، سازندگی و اصلاحات و دولت فعلی مشخص کنیم.برای این بررسی از نظریۀ گفتمان لاکلا و موفه، به عنوان چهارچوب مفهومی، و از روشتحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف، به عنوان روش تحقیق، بهره گرفتیم. دادههای اینتحلیل از بیانیه های مجمع روحانیون مبارز از سال 1382تا 1322و از مصاحبۀ عمیقبا برخی عاملان این گفتمان و تحلیل اسنادی به دست آمد. یافته های تحقیق حاکیاست گفتمان مجمع روحانیون مبارز در فاصلۀ سالهای 1382تا 1322متحول شدهاست. مفصل بندی این گفتمان در مرحلۀ پیش از رحلت امام و در دولت موسوی به اینشرح بود: اسلام (برداشت ایدئولوژیک و انقلابی اسلام) دال برتر؛ و عدالت؛ اقتصاددولتی؛ اقتدار کاریزماتیک؛ صدور یکجانبۀ انقلاب؛ قوت ایدئولوژی انقلابی و ارزشهایانقلابی؛ حضور ارزشهای خاصگرایانه؛ و تأکید بر روحانیت بهعنوان مهمترین قشراثرگذار دالهای شناور این گفتمان بودند. پس از رحلت امام و در دولت هاشمی مردم(برداشت دموکراتیک و مردمگرایانۀ اسلام) دال برتر؛ و عدالت؛ اقتصاد خصوصی؛ اقتدارعقلانی و دموکراسی نخبهگرایانه؛ صدور انقلاب و رابطۀ یکجانبه با جهان؛ ارزشهای واقعگرایانه و عملگرایانه؛ حضور ارزشهای خاصگرایانه؛ و تأکید بر روحانیت بهعنوانمهمترین قشر اثرگذار دالهای شناور این گفتمان بودند. در دولتهای خاتمی واحمدینژاد مردم (برداشت دموکراتیک و مردمگرایانۀ اسلام) دال برتر؛ و آزادی؛ اقتصادخصوصی؛ اقتدار عقلانی و افول دموکراسی نخبهگرایانه؛ رابطۀ تعاملی با جهان؛ارزشهای واقعگرایانه و عملگرایانه؛ حضور ارزشهای عامگرایانه؛ و تأکید بر سایراقشار جامعه درکنار روحانیت دالهای شناور گفتمان مجمع روحانیون مبارز را تشکیلدادهاند.
علی محمد حاضری؛ نعیما محمدی
دوره 6، شماره 2 ، تیر 1391، ، صفحه 30-53
چکیده
مقالۀ حاضر با استفاده از روش تحلیل بین‌کشوری به گونه‌شناسی اندیشه‌های مطرح در مورد به‌رسمیت‌شناسی هویت زنان در کشورهای اسلامی پرداخته است. در این کشورها علی‌رغم تسلط فرهنگ اسلامی رویکردهای نظری متنوع و متناقضی درباب زنان شکل گرفته است. با توجه به نظریۀ هونت، اندیشۀ به‌رسمیت‌شناسی در کشورهایی ارزش مطالعه دارد که از یک‌سو ...
بیشتر
مقالۀ حاضر با استفاده از روش تحلیل بین‌کشوری به گونه‌شناسی اندیشه‌های مطرح در مورد به‌رسمیت‌شناسی هویت زنان در کشورهای اسلامی پرداخته است. در این کشورها علی‌رغم تسلط فرهنگ اسلامی رویکردهای نظری متنوع و متناقضی درباب زنان شکل گرفته است. با توجه به نظریۀ هونت، اندیشۀ به‌رسمیت‌شناسی در کشورهایی ارزش مطالعه دارد که از یک‌سو توسعۀ جنسیتی و توانمندسازی جنسیتی آنها بالاست و از سوی دیگر تحت تأثیر ساختار سیاسی، گروهی از زنان از جانب حکومت، با تحقیر، انکار یا اختلال در به‌رسمیت‌شناسی مواجهند. نظر به آنچه گفته شد، دو موضع نظری: 1) اندیشۀ به‌رسمیت‌شناسی هویت زنان اسلام‌گرا در کشورهای اقتدارگرا- سکولار 2) اندیشۀ به‌رسمیت‌شناسی هویت زنان تجددگرا در کشورهای اقتدارگرا- شریعت‌گرا قابل شناسایی است. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد در شرایطی که کشورهای مصر، مراکش و تونس بستر مناسبی برای شکل‌گیری فمینیسم اسلامی است، کشورهای ایران، لبنان، بحرین، الجزایر و امارات بستر مناسبی برای شکل‌گیری فمینیسم مدرن و پسامدرن است. همچنین در کشورهایی نظیر قطر، کویت و عربستان به دلیل شکاف میان توسعۀ انسانی و توسعۀ جنسیتی امکان شکل‌گیری جنبش زنان برای به‌رسمیت‌شناسی وجود ندارد.
علیرضا خدامی
دوره 7، شماره 1 ، فروردین 1392، ، صفحه 30-59
چکیده
مطالعة امر دینی در ایران از جمله حوزه های جامعه شناسی است که نیاز به توجه
ویژه ای دارد. از یک سو، نقش تعیین کنندة دین در کلیة شئونات فردی و اجتماعی
ایرانیان در طول تاریخ و از سوی دیگر، استقرار نظام اسلامی در سال 1357 اهمیت
موضوع تحولات در عرصة دینی را به خوبی نشان می دهد. این مقاله با بررسی برخی از
بازنمودها و آیین های مذهبی و نیز چند نمونه ...
بیشتر
مطالعة امر دینی در ایران از جمله حوزه های جامعه شناسی است که نیاز به توجه
ویژه ای دارد. از یک سو، نقش تعیین کنندة دین در کلیة شئونات فردی و اجتماعی
ایرانیان در طول تاریخ و از سوی دیگر، استقرار نظام اسلامی در سال 1357 اهمیت
موضوع تحولات در عرصة دینی را به خوبی نشان می دهد. این مقاله با بررسی برخی از
بازنمودها و آیین های مذهبی و نیز چند نمونه از رفتارهای روزمره ای که قرار است
ارزش ها و هنجارهای مذهبی جهت دهندة نهایی آن ها باشند قصد دارد نگرش دینی
جوانان شیراز را در این زمینه ها جویا شود. پژوهش حاضر در قالب مصاحبه از نوع باز
در بین جمعی از جوانان بین 18 تا 32 ساله در اماکن گوناگون و نیز مشاهدة میدانی
دو مراسم دینی که در آن جوانان مشارکت فعالی داشت هاند انجام گرفته است. نتایج
تحقیق نشان دهندة اهمیت یافتن فزایندة پدیدة فردی شدن در هر سه سطح باور، آیین
و رفتارهای روزمره است. از آنجا که فرد در دنیای متکثر حامل ارزش های گوناگونی به
سر م یبرد، ذهنیت دینی سیالیت فزاینده ای پیدا می کند و به موازات پویش
فردیت یافتگی در متن زندگی اجتماعی، در عرصة دینی نیز گرایش های فردی
برجسته تر می شود.
سوسن باستانی؛ مهین رئیسی
دوره 5، شماره 2 ، تیر 1390، ، صفحه 31-57
چکیده
تحلیل شبکه برای مطالعه ساخت اجتماعی، مجموعه‌ای از نظریه ها، مفاهیم، روش‌ها، تکنیک‌ها و ابزارها را ارائه میکند. در این مقاله روش تحلیل شبکه اجتماعی با رویکرد شبکه کل[1] مطالعه می‌شود. در این مقاله پس از مرور نظریه شبکه‌های اجتماعی، تحلیل شبکه بهعنوان روش تحقیق مطالعه می‌شود. برای این کار، نوع دادههای شبکه‌ای، شیوه‌های جمع‌آوری ...
بیشتر
تحلیل شبکه برای مطالعه ساخت اجتماعی، مجموعه‌ای از نظریه ها، مفاهیم، روش‌ها، تکنیک‌ها و ابزارها را ارائه میکند. در این مقاله روش تحلیل شبکه اجتماعی با رویکرد شبکه کل[1] مطالعه می‌شود. در این مقاله پس از مرور نظریه شبکه‌های اجتماعی، تحلیل شبکه بهعنوان روش تحقیق مطالعه می‌شود. برای این کار، نوع دادههای شبکه‌ای، شیوه‌های جمع‌آوری و اصول و شاخص‌های مورد نیاز برای تحلیل و تفسیر آنها توضیح داده شده است. برای روشن‌تر شدن این روش و نحوه استفاده از آن، نمونه‌ای از تحقیق انجام شده روی اجتماعات توسعه‌دهندگان نرم‌افزارهای آزاد یا متن باز با رویکرد شبکه‌های کل ارائه شده است. در این نمونه تحقیق، علاوه بر توضیح شیوه تحلیل شبکه، نحوه استخراج اطلاعات شبکه‌های آنلاین نیز بیان شده است. در مجموع مقاله نشان می‌دهد که چگونه می‌توان از تحلیل شبکه برای مطالعه ساخت استفاده کرد.
[1]. Whole network approach
مسعود بیننده؛ جهانگیر محمودی
دوره 12، 3(اولین ویژه نامه کردستان) ، مهر 1397، ، صفحه 31-51
چکیده
در پژوهش حاضر، نحوة مواجهة جوانان با گفتمان هویتی حاکم و شیوه‌های مقاومت، مذاکره یا موافقت آنان با این گفتمان، درعین دسترسی به گفتمان‌های دیگر، مطالعه می‌شود. به‌این‌منظور، از حوزه‌های نظری مرتبط با مطالعات فرهنگی و برساخت‌گرایی در چارچوب نظریة تحلیل گفتمان استفاده شده است. چارچوب نظری پژوهش از ترکیب نظری رویکرد لکلائو و موفه ...
بیشتر
در پژوهش حاضر، نحوة مواجهة جوانان با گفتمان هویتی حاکم و شیوه‌های مقاومت، مذاکره یا موافقت آنان با این گفتمان، درعین دسترسی به گفتمان‌های دیگر، مطالعه می‌شود. به‌این‌منظور، از حوزه‌های نظری مرتبط با مطالعات فرهنگی و برساخت‌گرایی در چارچوب نظریة تحلیل گفتمان استفاده شده است. چارچوب نظری پژوهش از ترکیب نظری رویکرد لکلائو و موفه درباب سلطه و گفتمان و الگوی رمزگذاری و رمزگشایی استوارت هال به‌دست آمده است. در این پژوهش، از روش‌شناسی تحلیل گفتمان استفاده شده است. در ابتدا، با ٣٨ نفر از جوانان شهر سنندج مصاحبة عمیق و نیمه‌ساخت‌یافته به‌عمل آمد. سپس، متون فراهم‌آمده از مصاحبه درمقایسه‌با متون گفتمان هویت رسمی، که درقالب «منشور تربیتی نسل جوان» بازنمایی شده است، قرار گرفت و پیوندها و منازعه‌های گفتمانی آنها تحلیل شد. مطابق یافتههای تحقیق، عرصة نظم هویتی جوانان کانون منازعه و رقابت فرادستیِ گفتمان‌های متنوعی است که هرکدام برطبق موقعیت گفتمانی خود برای فراخوانی جوانان و برساخت هویت آنها می‌کوشند. دراین‌میان، گفتمان‌های مخالف و معارض گفتمان هویتی مسلط (اصول‌گرایی در چارچوب انقلاب اسلامی)، بیشترین حضور و تأثیر را در تکوین هویت اجتماعی جوانان شهر سنندج در ابعاد سه‌گانة ملی، قومی و مذهبی داشته‌اند. سرانجام اینکه، ناسازگاری الگوی هویتی رسمی با خواسته‌ها و موقعیت جوانان بحران هویت و ناکارآمدی را به‌دنبال داشته است.
ولی بهرامی؛ محسن نیازی؛ سیدمحسن موسوی؛ مهران سهراب‌زاده
چکیده
هدف این پژوهش، تحلیل فرهنگ شهروندیِ افراد 18 تا 65 سال در استان لرستان و عوامل مؤثر بر آن است. پرسش اصلی این است که وضعیت فرهنگ شهروندی در استان لرستان چگونه است و عوامل مؤثر بر آن کدام‌اند. پژوهش حاضر از نظر روش کمی و از دیدگاهِ جهت پژوهش کاربردی است که با ابزار پرسش‌نامه جمع‌آوری شده است. حجم نمونه 852 نفر برآورد شده و شیوة نمونه‌گیری ...
بیشتر
هدف این پژوهش، تحلیل فرهنگ شهروندیِ افراد 18 تا 65 سال در استان لرستان و عوامل مؤثر بر آن است. پرسش اصلی این است که وضعیت فرهنگ شهروندی در استان لرستان چگونه است و عوامل مؤثر بر آن کدام‌اند. پژوهش حاضر از نظر روش کمی و از دیدگاهِ جهت پژوهش کاربردی است که با ابزار پرسش‌نامه جمع‌آوری شده است. حجم نمونه 852 نفر برآورد شده و شیوة نمونه‌گیری چندمرحله‌ای بوده است، به‌طوری که پس از رعایت مراحل نمونه‌گیری از شش شهرستان خرم‌آباد، بروجرد، الیگودرز، کوهدشت، الشتر و پلدختر، از هر شهرستان یک شهر و دو روستا متناسب با حجم جمعیت، انتخاب شدند. در پژوهش حاضر، از رویکرد جمهوری‌گرایی (مدنی و جدید) و تلفیقی از نظریه‌های مارشال، ترنر، جانوسکی و روثستاین استفاده شده است. نتایج تجزیه و تحلیل داده‌ها نشان می‌دهد که میانگین نمرة شاخص فرهنگ شهروندی برابر با 07/108 از ۱۴۱ است که مقدار آن نسبتاً بالاست. نتایج پژوهش نشان داد که هرچند برحسب خاستگاه زندگی شهروندان (روستا، عشیره و شهر)، تفاوت معناداری در فرهنگ شهروندی وجود دارد، مردان تفاوت معناداری نشان نداد. بین متغیرهای پایگاه اقتصادی-اجتماعی و استفاده از رسانه‌های جمعی با فرهنگ شهروندی نیز رابطة معناداری وجود نداشت. نتایج اجرای آزمون همبستگی پیرسون، وجود رابطة مثبت و قوی متغیر هویت اجتماعی، رابطة مثبت و متوسط متغیرهای احساس امنیت اقتصادی، اعتماد اجتماعی و گرایش به تعلقات قومی‌ـ‌طایفه‌ای و رابطة مثبت و ضعیف متغیر پنداشت از عملکرد نظام سیاسی را با فرهنگ شهروندی تأیید کرد. نتایج الگوی معادلات ساختاری نیز نشان می‌دهد که در مجموع متغیرهای پیش‌گفته می‌توانند ۵۳ درصد از واریانس کلی متغیر وابستة فرهنگ شهروندی را تبیین کنند.
محمدرضا طالبان
دوره 6، شماره 1 ، فروردین 1391، ، صفحه 33-57
چکیده
ار آغاز تاکنون، "نظریه محرومیت" متداولترین و مسلط ترین نظریه در میان دانشمندان علوم اجتماعی برای تبیین سطوح مختلف دین داری مردم بوده است.با وجود این،نتایج متعارض تحقیقات تجربی،از یک سو،اعتبار این نظریه را به مقوله ای جدلی تبدیل کرده است و از سویی دیگر،این پژوهشها صرفا در درون سنت ها ی دینی غیراسلامی انجام گرفته اند. از این رو،مقاله ...
بیشتر
ار آغاز تاکنون، "نظریه محرومیت" متداولترین و مسلط ترین نظریه در میان دانشمندان علوم اجتماعی برای تبیین سطوح مختلف دین داری مردم بوده است.با وجود این،نتایج متعارض تحقیقات تجربی،از یک سو،اعتبار این نظریه را به مقوله ای جدلی تبدیل کرده است و از سویی دیگر،این پژوهشها صرفا در درون سنت ها ی دینی غیراسلامی انجام گرفته اند. از این رو،مقاله پژوهشی حاضر تلاشی است برای ارزیابی تجربی ادعاهای عام نظریه محرومیت در میان جمعیت مسلمان ایرانی.ابتدا، مدعاهای نظری نظریه محرومیت به صورت فرضیاتی مبنی بر ارتباط مثبت محرومیت عینی و محرومیت ذهنی با دین دداری تدوین گردید.سپس،جهت وارسی اعتبار تجربی این مظریه،فرضیه های مذکور با داده های پیمایشی مربوط به بیش از 4000 نفر مسلمان ایرانی مقابله شد تا میزان انطباق و تناظر بیش بینی های نظری رویکرد محرومیت با شواهد تجربی مورد ارزیابی قرار گیرد.در مجموع،یافته های این تحقیق نتوانست حمایت جدی و قابل اعتمادی برای نظریه محرومیت در تبیین سطوح تدین اسلامی ایرانیان فراهم آمرد.
امید علی احمدی
دوره 11، 3(دومین ویژه نامه جامعه شناسی خانواده) ، مهر 1396، ، صفحه 33-54
چکیده
طلاق یکی از آسیب‌های مهم در زندگی‌های خانوادگی است. اهمیت طلاق به‌حدی است که می‌توان سلامت خانواده و تغییراتی را که در پایداری آن پدید میآید، به‌واسطة شاخص‌های طلاق به‌دست آورد، اما به این موضوع کمتر توجه شده است که طلاق و وضعیت خانواده را نمی‌توان همواره سیاه یا سفید دید. وضعیت اغلب خانواده‌ها ازحیث سلامت و استحکام خاکستری ...
بیشتر
طلاق یکی از آسیب‌های مهم در زندگی‌های خانوادگی است. اهمیت طلاق به‌حدی است که می‌توان سلامت خانواده و تغییراتی را که در پایداری آن پدید میآید، به‌واسطة شاخص‌های طلاق به‌دست آورد، اما به این موضوع کمتر توجه شده است که طلاق و وضعیت خانواده را نمی‌توان همواره سیاه یا سفید دید. وضعیت اغلب خانواده‌ها ازحیث سلامت و استحکام خاکستری است. به‌بیان دیگر، باید طیفی را در نظر گرفت که یک‌سوی آن خانوادة کاملاً سالم و پایداری قرار دارد که در آن احتمال و خطر طلاق نزدیک به صفر است، و در سوی دیگر، به‌هم‌ریختگی سامان خانواده و طلاق وجود دارد. تحقیق حاضر با نمونه‌ای 1200 نفری از زنان متأهل تهرانی انجام شده است. ابزار تحقیق پرسش‌نامه‌ای است که خجسته‌مهر و تکریمی برای زوج‌های طلاق‌گرفته اجرا کرده‌اند. متناسب با ابعاد متغیر خطر طلاق، نوعی گونه‌شناسی با توجه به تهدیدهای خانواده و خطر طلاق به‌دست آمده است. مهمترین یافتة تحقیق، ارائة گونه‌شناسی خطر طلاق در خانواده‌های عادی بوده است. در این تحقیق روشن شد که با ثابت‌نگاه‌داشتن متغیر قشر اجتماعی یا کنترل‌کردن آن، بین متغیرهای میزان تهدیدهای خانواده و خطر طلاق، همبستگی بسیار ضعیفی برقرار می‌شود؛ بنابراین، ممکن است با خانواده‌هایی مواجه باشیم که با وجود سطح تهدید بالا، خطر طلاق در آنها اندک است یا برعکس.
طاها بخشی‌نژاد
دوره 10، 4(اولین ویژه نامه فرهنگ دانشگاهی و نهادینه شدن گفتمان علم) ، دی 1395، ، صفحه 34-53
چکیده
این مقاله قصد دارد تا با واکاوی مفاهیم تاریخی و بنیادین دانشگاه -از مفهوم افلاطونی آکادمی تا مفهوم دانشگاه کانتی- نشان دهد که (الف) چگونه این پدیده در تاریخ دانش بشری قوام‌یافته است؟ (ب) پدیده دانشگاه، ایده کدام‌یک از علوم بود؟ (ج) چه کسانی در چه سطوحی توان اندیشیدن به دانشگاه را دارند؟ مسئله ما(ایرانیان) در مقابل پدیده دانشگاه چیست؟ ...
بیشتر
این مقاله قصد دارد تا با واکاوی مفاهیم تاریخی و بنیادین دانشگاه -از مفهوم افلاطونی آکادمی تا مفهوم دانشگاه کانتی- نشان دهد که (الف) چگونه این پدیده در تاریخ دانش بشری قوام‌یافته است؟ (ب) پدیده دانشگاه، ایده کدام‌یک از علوم بود؟ (ج) چه کسانی در چه سطوحی توان اندیشیدن به دانشگاه را دارند؟ مسئله ما(ایرانیان) در مقابل پدیده دانشگاه چیست؟ آکادمی، از آغاز تاریخ فلسفه، همواره جزء مهمترین موضوعات قابل‌تأمل فیلسوفان بوده است. افلاطون، هم روش مواجهه علوم مختلف و هم تبیینِ سازوکار تربیت اجزاء مختلف جامعه را در درون آکادمی طرح اندازی کرد. در عصر جدید، مفهوم و جایگاه دانشگاه به‌مثابه پایگاه علم و نیز نحوه تعاملش با دیگر اجزاء جامعه، ریشه در مفهومِ افلاطونی آکادمی دارد. در قرن سیزدهم میلادی با تأثیر ارسطو و ارسطوئیان دانشگاه‌های آکسفورد، بولونیا و پاریس تأسیس می‌شود تا مسیر دانش قوام درخوری یابد. ما بر آنیم تا با بازخوانی مجدد از ایده آکادمی افلاطونی و مدرسه‌ای ارسطویی، ریشه‌های دانشگاه در عصر مدرن را که با اندیشه‌های کانت شکل یافته است، موردبررسی قرار دهیم؛ و نشان خواهیم داد که چگونه نقطه آغاز مفهوم دانشگاه، از کانت آغاز شد. و در انتها با تحلیل متافیزیک نا-آگاه درصدد خواهیم بود تا راه جدیدی را برای اندیشیدن به دانشگاه خودمان بگشایم.
شهاب دلیلی؛ حبیب رضازاده
دوره 11، شماره 4 ، دی 1396، ، صفحه 34-51
چکیده
یکی از محل‌های ظهور هویتطلبی انسانها موقعیت انتخاب نام فرزندان است. بررسی "نام"ها میتواند حاکی از علایق و گرایشهای فرهنگی، سیاسی و قومی افراد نیز باشد. انتخاب انواع نامها، تحت تأثیر خرده‌فرهنگ‌های مختلف در طول زمان تغییر میکند و از قوت و ضعف روندهای فرهنگی گوناگون در جامعه نشان دارد. اگر تحول نام‌گذاری افراد را ...
بیشتر
یکی از محل‌های ظهور هویتطلبی انسانها موقعیت انتخاب نام فرزندان است. بررسی "نام"ها میتواند حاکی از علایق و گرایشهای فرهنگی، سیاسی و قومی افراد نیز باشد. انتخاب انواع نامها، تحت تأثیر خرده‌فرهنگ‌های مختلف در طول زمان تغییر میکند و از قوت و ضعف روندهای فرهنگی گوناگون در جامعه نشان دارد. اگر تحول نام‌گذاری افراد را از زاویة دغدغة مسائل هویت ملی و قومی هدف واکاوی و بررسی قرار دهیم، سیر تحول نام‌گذاری در مناطقی از کشور ایران که اقوام غیرفارس در آن متمرکزند، در درازمدت، با مسائلی چون امنیت ملی و درصورت تمایل به نام‌گزینی خاص و هدف‌دار، با یک‌پارچگی جغرافیایی همراه است. در این تحقیق، به بررسی تحول در نام‌گذاری فرزندان در استان کردستان از 1382 تا 1392 می‌پردازیم. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که سلسله عواملی سبب تحول در نام‌گذاری فرزندان در استان کردستان شده است. این علل شامل کژکارکردی نظام سیاسی، گسترش ارتباطات و ابزار ارتباطی، بی‌توجهی به گفتمان‌های قومی، تضعیف گفتمان ملی، ناکارآمدی نظام آموزشی، تفاوت مذهبی و وجود گفتمان قومگرا در این استان در میانة سالهای 1382 تا 1392 است که به ایجاد تحول در نام‌گذاری انجامیده است.
زهره بیات‌ریزی؛ رضا تسلیمی طهرانی
دوره 10، 2-3 ، تیر 1395، ، صفحه 36-56
چکیده
مرگ در سالهای اخیر به موضوعی برجسته در جامعهشناسی ایران تبدیل شدهاست. عواملی مانند پیری جمعیت، تصادف، احتمال زلزله، اعدام‌های خیابانی، آلودگی هوا و غیره مرگ و فرایندهای منتهی به آن را در کانون توجه عموم قرار داده‌است. با توجه به واقعیت‌های ذکرشده، مقالۀ حاضر دو هدف دارد: هدف نخست، مروری انتقادی بر نظریات موجود در جامعهشناسی ...
بیشتر
مرگ در سالهای اخیر به موضوعی برجسته در جامعهشناسی ایران تبدیل شدهاست. عواملی مانند پیری جمعیت، تصادف، احتمال زلزله، اعدام‌های خیابانی، آلودگی هوا و غیره مرگ و فرایندهای منتهی به آن را در کانون توجه عموم قرار داده‌است. با توجه به واقعیت‌های ذکرشده، مقالۀ حاضر دو هدف دارد: هدف نخست، مروری انتقادی بر نظریات موجود در جامعهشناسی مرگ است؛ مخصوصاً در انطباق با اوضاع ایران و برای آشنایی دانشجویان و پژوهشگران با مباحث نظری رایج در این‌زمینه و هدف دوم، ارائۀ نظریۀ ترکیبی جدیدی است که شاید برای مطالعۀ مرگ در ایران مفید باشد. در اینجا، به‌ویژه نظریۀ معروف «انکار مرگ»، که در جامعهشناسی مرگ غالب است، هدف بررسی انتقادی قرار میگیرد تا دلایل محبوبیت آن مشخص شود، ضعف‌ها و قو‌ت‌های آن نشان داده شود و جانشینی برای آن معرفی شود.
از دهۀ ۱۹۵۰ تا ۱۹۹۰ میلادی نظریۀ انکار مرگ غالب‌ترین نظریه درباب مرگ در جامعهشناسی و روان‌شناسی بود. در این‌میان، می‌توان گفت نظریۀ ارنست، بکر[1] که در کتاب انکار مرگ (۱۹۷۳) به‌چاپ رسید، از همه مشهورتر است. با گذشت بیش از ۴۰ سال از انتشار این‌کتاب، جای آن است تا بپرسیم چه عواملی موجب تسلط درازمدت نظریات مربوط به انکار مرگ شده‌اند و نظریات جایگزین پیشنهادشده چه محاسنی دارند؟ این‌مقاله، با تمرکز بر نظریات اجتماعی، دو تبیین برای تسلط درازمدت نظریات انکار مرگ ارائه می‌دهد: ۱) می‌توان گفت، به‌تعبیر فوکو،[2] فرضیۀ انکار، خود، بهانه‌ای است برای گفتمان ۲) یا می‌شود گفت نظریۀ انکار مرگ، هرچند ناقص است، بر حقیقتی انکارناپذیر مبتنی است که باعث ماندگاری و تسلط آن شدهاست. سؤال این است که این‌حقیقت چیست و چگونه می‌توان آن را حفظ کرد، و درعین‌حال، جایگزینی برای نظریۀ انکار پیدا کرد. در بخش نتیجه‌گیری، نظریه‌ای ترکیبی ارائه خواهم داد که هم به شایستگی‌های نظریۀ انکار مرگ توجه میکند، و هم بهمنظور ساخت مفهومی جدید و منعطف، از آن فراتر خواهد رفت.