TY - JOUR ID - 47856 TI - اخلاق اقتصادی یزدیها: سازگاری فعالانه JO - مجله مطالعات اجتماعی ایران JA - JSS LA - fa SN - 2008-3653 AU - مرشدی, ابوالفضل AU - علی نژاد, منوچهر AD - عضو هیئت علمی دانشکدۀ علوم اجتماعی دانشگاه یزد Y1 - 2019 PY - 2019 VL - 13 IS - 4(دومین ویژه نامه یزد) SP - 111 EP - 137 KW - یزد KW - عامۀ‌ مردم KW - تجار و صنعتگران KW - اخلاق اقتصادی KW - سازگاری فعالانه KW - خودساختگی KW - فکر ترکیب‌کننده DO - 10.22034/jss.2019.47856 N2 - در این مقاله به دنبال آن هستیم که الگوی اخلاق اقتصادی یزدی‌ها را معرفی کنیم و با نگاهی تاریخی، محیطی نهادی را ترسیم کنیم که هم‌زمان هم تجلی و هم نگه‌دارندۀ‌ این الگوی اخلاقی در یزد بوده است. مبانی نظری و روش‌شناختی مقاله مبتنی است بر آرای ماکس وبر، جامعه‌شناس شهیر آلمانی، و داده‌های تحقیق از طریق مطالعات اسنادی، تحلیل محتوای کیفی اسناد (سفرنامۀ‌‌ جهانگردان دربارۀ‌ یزد، زندگی‌نامه و خاطرات افراد سرشناس یزدی و غیریزدی دربارۀ‌ یزد) و مصاحبۀ‌ اکتشافی با مطلعان و افراد خبرۀ‌ مرتبط با موضوع فراهم شد. بنابر یافته‌های تحقیق، می‌توان «خودساختگی» را مؤلفۀ‌ اصلی اخلاق اقتصادی عامۀ‌ مردم یزد، و «قدرت فکری ترکیب‌گری» را مؤلفۀ‌ اصلی اخلاق اقتصادی تجار و صنعتگران یزدی دانست. معماری هم‌زیستانه، سنت قوی وقف و خیریه، اقتصاد تجاری و صنعتی بازفرآورانه و مهاجرپذیری و مهاجرفرستی یزد، با اخلاق اقتصادی یزدی‌ها رابطه‌ای دوسویه داشته است؛ یعنی از سویی به‌مثابۀ محیطی نهادی عمل کرده که این اخلاق در آن نضج و پرورش یافته و از سوی دیگر، خود آن تجلی و نمود این اخلاق اقتصادی است. درمجموع، می‌توان مؤلفۀ‌ اصلی اخلاق اقتصادی یزدی‌ها را «سازگاری فعالانۀ‌« آنان دانست که دارای سه بعد است: «سازگاری با نظام هستی» که در خداباوری و دین‌داری یزدی‌ها ظهور یافته است، «سازگاری با محیط طبیعی و اقلیم» که در سازه‌های طبیعی و معماری پایدار شهر متجلی شده است و «سازگاری با محیط اجتماعی» که در پذیرش اقلیت‌های دینی زرتشتی و یهودی و نیز حمله‌نکردن به شهرهای هم‌جوار در طول تاریخ نمود یافته است. نکتۀ‌ کلیدی آن است که این سازگاری منفعلانه نبوده، بلکه فعالانه و مبتکرانه بوده است؛ یعنی با کار و کوشش فراوان و تلاش برای آبادانی جهان و بهره‌گیری مناسب از آن همراه بوده است.   UR - http://www.jss-isa.ir/article_47856.html L1 - http://www.jss-isa.ir/article_47856_b736a29228a558f49a9b38d536a40391.pdf ER -