انجمن جامعهشناسی ایران
مجله مطالعات اجتماعی ایران
2008-3653
2783-3429
3
4
2011
12
01
شاخص سازی تابع عضویت فازی، نوع شناسی و واسنجی در جامعه شناسی
1
20
FA
مسعود
چلبی
استاد جامعه شناسی دانشگاه شهید بهشتی
ابتدا مفهوم تابع عضویت فازی به همراه مفهوم "نوع" بهمثابه مجموعه گسسته، براساس فضای خاصیت، با ذکر مثال طرح<br />میشود. در ادامه، تابع چندبعدی فازی در ارتباط با چهار مفهوم وابستگی اقتصادی، قدرت اجتماعی، تمدن و فضای کنش<br />مورد توجه قرار میگیرد. به دنبال آن، روشهای مستقیم و غیرمستقیم تعیین توابع عضویت فازی واکاوی میشوند. در<br />خاتمه، مفهوم واسنجی فازی مطرح میشود. منظور از واسنجی تحت قاعده درآوردن مدارج وسیله سنجش است. در همین<br />زمینه، برای نمونه مفهوم "نظم اقتصادی متمرکز" به مثابه یک مجموعه هدف معرفی میشود و براساس نوعی واسنجی<br />فازی، ارزش عضویت تعدادی کشورها در این مجموعه با استفاده از یک مقیاس فاصلهای تعیین میشود.
رهیافت فازی,تابع عضویت,واسنجی فازی,قدرت,وابستگی,فضای کنش,نظم اقتصادی متمرکز
http://www.jss-isa.ir/article_23426.html
http://www.jss-isa.ir/article_23426_bb0e89da3ef5dbb149f21b6b692155b5.pdf
انجمن جامعهشناسی ایران
مجله مطالعات اجتماعی ایران
2008-3653
2783-3429
3
4
2011
12
01
آزمونِ فازیِ فرضیات شرط لازم و شرط کافی در علوم اجتماعی
21
37
FA
محمدرضا
طالبان
استادیار گروه جامعه شناسی انقلاب پژوهشکدة امام خمینی و انقلاب اسلامی
qtaleban@yahoo.com
فرضیات علّی، به صورت شرط لازم و/یا کافی، برای تئوریها و تحقیقات تجربی در علوم اجتماعی اهمیت بسزایی دارند. با این<br />همه، برای بسیاری از دانشمندان علوم اجتماعی، زبان شرط لازم/ شرط کافی مغایر با زبان علوم اجتماعی متعارف و متداول<br />است، چون متضمن آن است که (1شرط لازم/ شرط کافی فقط به صورت دوشقی یعنی »وجود/ عدم« یا »حضور/ غیاب«<br />مطرح شود و (2فقط یک مورد ناسازگار بتواند فرضیۀ شرط لازم/ شرط کافی را ابطال کند.<br />در این مقاله نشان داده شده است که با به کارگیری مجموعه های فازی میتوان بر این مشکلات روششناختی فائق آمد. در<br />حقیقت، مجموعه های فازی این امکان را به پژوهشگران میدهند که درجه و میزانی را که یک شرط لازم/ شرط کافی حضور<br />دارد برآورد کنند. همچنین، با استفاده از معیارهای احتمال گرایانه در تحلیل فازی، محققان میتوانند تصادفی یا اتفاقی بودن<br />رخدادها و خطا را در وارسی و ارزیابی فرضیات شرط لازم/ شرط کافی وارد کنند.
فرضیات علّی,شرط لازم,شرط کافی,تئوری مجموعه ها,مجموعهه ای فازی,آزمون فرضیه
http://www.jss-isa.ir/article_23427.html
http://www.jss-isa.ir/article_23427_8c5b96c538709ffdc12baded4f02a717.pdf
انجمن جامعهشناسی ایران
مجله مطالعات اجتماعی ایران
2008-3653
2783-3429
3
4
2011
12
01
معرفت شناسی فازی و دلالتهای روش شناختی آن در علم اجتماعی
38
60
FA
علی
ساعی
استادیارگروه جامعه شناسی دانشگاه تربیت مدرس
موضوع این نوشتار معرفتشناسی فازی و دلالت های روششناختی آن در علم اجتماعی است. مدعای این مقالـه آن اسـت<br />که روایت دو ارزشی صدق و کذب زیربنای معرفتشناسی علم اجتماعی را میسازد، اما این نوع روایت از حقیقت علمی بـا<br />واقعیتهای علمی ناسازگار است؛ علم حقیقی فازی دارد. برمبنای الزامات مسئلۀ این نوشتار کـه از نـوع معرفـتشـناختی<br />است، برای اثبات مدعای مقاله شواهد معرفتشناشانه اقامه و این شواهد را از دو دستگاه معرفتی نسبیتگرایی و عقلانیـت<br />انتقادی عرضه کردهایم. پس از استدلال عقلانی نقادانه در باب این دو افق معرفتی، دسـتگاه معرفتـی فـازی فرمولـه شـده<br />است که درآن معرفتشناسی، هستیشناسی و روششناسی فازی به بحث گذاشته شده است. در ادامۀ مقالـه، روش فـازی<br />مطرح و در این قسمت، درباب عملیاتیسازی تابع عضویت فازی و استدلال تجربی فازی با ذکر مثالی از دموکراسی بحـث<br />شده است. در پایان، استدلال شده است که در دستگاه معرفتی فازی تجربـه هـم مقـام داوری و هـم مقـام تولیـدی دارد.<br />تجربه درمقام داوری ناظر بر درجۀ ابطالپذیری و در مقام تولید ناظر بر ساختن گزارههای معرفتی فازی اسـت کـه دامنـه<br />آن می تواند از گزاره های تاریخی خاص تا گزاره های تئوریک عام درجه پذیرباشد.
دستگاه معرفتی نسبیت گرایانه و عقلانیت انتقـادی,منطـق دو ارزشـی,رهیافـت تـاریخ گرایـی,رهیافـت قـانون بنیـاد,دستگاه معرفتی فازی
http://www.jss-isa.ir/article_23428.html
http://www.jss-isa.ir/article_23428_e9a97112932024b51e1d9e254855f938.pdf
انجمن جامعهشناسی ایران
مجله مطالعات اجتماعی ایران
2008-3653
2783-3429
3
4
2011
12
01
رگرسیون خطی فازی و کاربردهای آن در پژوهشهای علوم اجتماعی
61
75
FA
ابراهیم
خدایی
استادیار آمار سازمان سنجش آموزش کشور
در این مقاله، تئوری رگرسیون کلاسیک و رگرسیون فازی مقایسه شدهاند و مثالی کاربردی از کاربرد رگرسـیون فـازی در<br />علوم اجتماعی عرضه میشود. رگرسیون کلاسیک برپایۀ فرض دقیقبودن متغیرهای مورد مطالعه و مشـاهدات مـرتبط بـا<br />آنها استوار بوده و در نهایت، روابط بین متغیرها را نیز دقیقاً مشخص میکند. در مدلسـازی مسـائل اجتمـاعی، عمومـا بـا<br />مشاهدات نادقیق یا روابط مبهم روبروییم. بنابراین استفاده از روشهای برازش توابع که به تبیین سـاختار مـبهم دادههـا و<br />روابط بین آنها میپردازند، ضروری است. در بررسی حاضر، رگرسیون خطی فازی معدل کتبی دیپلم روی نمـرات ریاضـی،<br />فیزیک و جنسیت داوطلبان آزمون سراسری سال 1387در قالب مثالی کاربردی با فرض فازیبودن ضـرایب و غیـر فـازی<br />بودن دادهها بررسی میشود. برای آزمون رگرسیون فازی از شاخص اطمینان و مقدار ابهام مدل استفاده خواهد شد.
رگرسیون خطی کلاسیک,مجموعۀ فازی,رگرسیون فازی خطی,آزمون سراسری
http://www.jss-isa.ir/article_23429.html
http://www.jss-isa.ir/article_23429_f6034d6861def8eca9242273fe273938.pdf
انجمن جامعهشناسی ایران
مجله مطالعات اجتماعی ایران
2008-3653
2783-3429
3
4
2011
12
01
منطق پژوهش تطبیقی
76
92
FA
غلامرضا
غفاری
دانشیار گروه برنامه ریزی اجتماعی دانشگاه تهران
این مقاله در پی بیان منطق یکی از مهمترین و پرکاربردترین روشهای پژوهشی در عرصـۀ علـوم اجتمـاعی کـلان اسـت کـه بـا<br />پرسشهایی بزرگ سروکار دارد و واحدهای مشاهده و تحلیل خود را واحدهای میانی و کلان اختیار مـیکنـد. در آغـاز، بـا طـرح<br />موضوع درصدد شرح اهمیت و جایگاه این روش برآمدهایم و بر این ایده تاکید کردهایم که علوم اجتماعی در پـی بررسـی تفـاوت<br />در بین کلها و ترتیبات اجتماعی است. دشوار است به تحلیلی در علوم اجتماعی بیاندیشیم که تطبیقی نباشـد. تحلیـل تطبیقـی<br />به معنای توصیف و تبیین مشابهت ها و تفاوتهای شرایط یا پیامدها در بین واحدهای اجتمـاعی بـزرگ مقیـاس ماننـد منـاطق،<br />ملتها، جوامع و فرهنگهاست. گذار از نظریه های عمومی به نظریه هـای سـاختاری در حـوزة جامعـه شناسـی انقـلاب وتحـولات<br />اجتماعی توجه به روش و تحلیل تطبیقی را دو چندان ساخته است. گزینش واحدهای کلان و بزرگ در ایـن روش، ئکـه معمـولاً<br />حجم محدودی دارند، مسئلۀ حجم واحدها یا نمونههای بررسی را به نکتهای اساسی و مهم بدل کرده است. بـه حـدی کـه گفتـه<br />میشود مطالعۀ تطبیقی کمی با موارد زیاد ) Nبزرگ( و مطالعۀ تطبیقی کیفی با موارد محدود ) Nکوچـک( سـروکار دارنـد. ایـن<br />نوع مطالعات ممکن است در قالب طرحهای پژوهشی شبیهترین و در عین حال متفاوتترین نظام با روشهـای توافـق و اخـتلاف<br />صورت گیرند. منطق پژوهش تطبیقی در درجۀ نخست بر این نکته تاکید دارد کـه اندیشـۀ مکـانیکی و سـادهانگارانـه بـه جهـان<br />اجتماعی با ماهیت واقعیتهای این جهان سازگاری ندارد، زیرا الگوهای متفاوت توسعه و تحول مؤید الگوهای محتمل و تصـادفی<br />است تا الگوهای جبری و تعینگرای تاریخی - اجتماعی. این منطق بر پیکربندی و درک روابط زنجیرهای و واکنشـی در قالـب رویکـرد<br />مسیر وابسته برای تحلیلهای اجتماعی و تاریخی تأکید و این باور را دنبال میکند کـه آثـار و پیامـدهای بـزرگ را همیشـه نمـیتـوان<br />برحسب فرایندهای کوتاهمدت یا منحصر بهفرد، متوازن و پیشبین یپذیر تبیین کـرد، بلکـه سـیر تحـول را بایـد زنجیـرهای و احتمـالگرایانـه<br />بررسی کرد و از نگاه تفریدی و انقطاعی پرهیز داشت.
روش تطبیقی,واحدهای کلان,پیکربندی,مسیر وابسته,الگوی احتمالگرایانه
http://www.jss-isa.ir/article_23430.html
http://www.jss-isa.ir/article_23430_a4a0f889691fc245c48a25961493647d.pdf
انجمن جامعهشناسی ایران
مجله مطالعات اجتماعی ایران
2008-3653
2783-3429
3
4
2011
12
01
اکتشاف دانش و دادهکاوی در پژوهشهای کمی و کیفی: مقایسه روش شناسی های شبکه های عصبی مصنوعی ) (ANNو نظریه بنیانی)(GT
93
111
FA
محمود
قاضی طباطبایی
دانشیار گروه جمعیت شناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران
خدیجه
طیاری
کارشناس ارشد آمار زیستی و پژوهشگر و متخصصِ مدیریت پایگاههای داده و اطلاعات
ابوعلی
ودادهیر
استادیار گروه انسان شناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران
در سالهای اخیر، شاهد حرکتی مستمر از واکاویها، پژوهشها و پردازشهای صرفاً نظری و روش محور بـه پـژوهشهـا و<br />پردازشهای دادهمحوریم، حرکتی که به نحو احسن خود را در ظهور و توسعه روشهای اکتشاف دانش، به ویژه داده کاوی و<br />فنون خاص آن، نشان داده است. بهرغم تصور رایج، دادهکاوی صرفاً به پژوهشهای کمی و آماری محـدود نمـیشـود و در<br />پژوهشهای کیفی هم شاهد ظهور تحولات مشابهی بودهایم. در این مقاله با فرض تطبیقپذیری اکتشاف دانش و دادهکاوی<br />در پژوهشهای کمی و کیفی، به طور مشخص روش دادهکاویِ شبکههای عصبی مصنوعی را به مثابـه رویکـردی نـوین در<br />پردازش چندمتغیرة دادهها و اطلاعات و به مثابه رویکردی در حال ظهور و گسترش در روشهای آنالیز چندمتغیرة آماری، و<br />روش داده کاویِ نظریۀ بنیانی را در مدیریت و تحلیل داده های کیفیِ مقایسه کرده و وجوه تمایز و اشتراک آنها را بیان میکنیم.<br />در این مقاله نشان دادهایم که صرف نظر از وجوه متمایز دو روششناسیِ دادهکـاوی از حیـث پـارادایم، خاسـتگاه و فراینـدهای<br />اکتشاف و پردازش و نوع داده، هر دو روششناسی از ماهیت و رویکردی پسینی، چند رشتهای و میانرشـتهای، اسـتقرایی،<br />اکتشافی، فرایندمحور، دادهمحور ،1انعطافپذیر و معطوف به رابطه )رابطهمدار( بین هستارها و مقولهها بهره میبرند.
داده کاوی,اکتشاف دانش,روش شناسی,شبکه های عصبی مصنوعی ),(ANNنظریۀ بنیانی)(G
http://www.jss-isa.ir/article_23431.html
http://www.jss-isa.ir/article_23431_a484051ea1224fa8c5a3acb043a33e6e.pdf
انجمن جامعهشناسی ایران
مجله مطالعات اجتماعی ایران
2008-3653
2783-3429
3
4
2011
12
01
ملاحظات روش شناختی در مطالعات فرهنگی
112
131
FA
محمد
رضایی
استادیار گروه جامعه شناسی دانشگاه تربیت مدرس و عضو شورای علمی گروه پژوهشی مطالعات فرهنگی جهاد دانشگاهی تهران
velashedi@gmail.com
مسئلۀ روش توجه چندانی را در مطالعات فرهنگی به خود جلب نکرده است. شاید نشـود ایـن غیبـت را نـوعی غفلـت یـا<br />اهمال تلقی کرد، بلکه بهتر است از وجود مناقشه بر سر این موضوع سخن گفت که آیا مطالعات فرهنگی مـیتوانـد روش-<br />شناسی و تکنیک های متمایزی داشته باشد یا خیر؟ در این مقاله، ابتدا دربارة مناقشۀ مذکور بحث مـیشـود و سـپس، بـه<br />مسائل مهمی پرداخته میشود که هرگونه بحث از روش مطالعات فرهنگی ناگزیر از توجه به آنهاست. دوگانـه هـای کمـی/<br />کیفی، معرفتشناسی طرفدار بازنمایی/ اصالت ضد بازنمایی، چارچوب های رشته ای/ غیررشتهای، تجربـه/ نظریـه و بـالاخره،<br />روش و نسبت آن با استراتژی های رهایی بخشی از جملۀ محورهای عمدة بحث در این مقاله اند.
روش مطالعات فرهنگی,اعتبار,رهایی بخشی,بازنمایی,معرفت شناسی,نظریۀ انتقادی,اتنوگرافی کرداری
http://www.jss-isa.ir/article_23432.html
http://www.jss-isa.ir/article_23432_d4f3ff40e997848a343e97500c89d473.pdf
انجمن جامعهشناسی ایران
مجله مطالعات اجتماعی ایران
2008-3653
2783-3429
3
4
2011
12
01
شبیه سازی روشی برای بررسی رفتارهای اجتماعی
132
160
FA
محمدرضا
جوادییگانه
استادیار جامعه شناسی دانشگاه تهران
شـبیه سـازی شـیوة سـومی بـرای تحقیـق اجتمـاعی در کنـار قیـاس و اسـتقرا اسـت. در ایـن شـیوه،<br />نظــام روشــنی ارائــه مــیشــود و براســاس آن، داده هــای مناســب تولیــد مــیشــود. رشــد روزافــزون<br />شــبیه ســازی در دهــۀ گذشــته حکایــت از قابلیــتهــای آن در حــوزة تحقیقــات اجتمــاعی دارد. در<br />مقالـه حاضـر سـه دسـته اصـلی شـبیه سـازی تشـریح شـده اسـت: تمـام انسـانی، انسـانی-کـامپوتری و<br />تمام کامپیوتری، و تلاش شـده تـا مسـائل عملـی هـر یـک از آنهـا در قالـب مثـالهـای مناسـب بیـان<br />شود. برای شبیه سازی تمـام انسـانی مـواردی از روابـط بـینالملـل بیـان شـده و نیـز طـرحهـای اولیـه-<br />ای بـرای بـازیهـای اجتمـاعی ذکـر شـده اسـت. بـرای شـبیه سـازی تمـام کـامپیوتری نیـز از مـدل<br />بــازی فضــایی بهرهــه بــردهایــم و دادههــای فرضــی حاصــل از آن در چهــار بــازی دوراهــی زنــدانی،<br />بزدلانــه، همنــوایی، و اعتمــاد اســتفاده شــده اســت. دربــارة شــبیه ســازی انســانی-کــامپیوتری از<br />دادههـای یـک شـبیه سـازی بـرای بررسـی رفتـار در دوراهـی اجتمـاعی اسـتفاده شـده اسـت. در ایـن<br />شـبیهسـازی، 50آزمـودنی دانشـجو، در مقابـل کـامپیوتر دو بـازی دوراهـی کـالای همگـانی و دوراهـی<br />منـابع مشـترک را بـازی کردنـد. در ایـن مقالـه، شـیوه ایـن شـبیه سـازی و نتـایج آن نیـز شـرح داده<br />شده است
شبیه سازی,بازیهای اجتماعی,بازی فضایی,دوراهی اجتماعی,نظریۀبازی
http://www.jss-isa.ir/article_23433.html
http://www.jss-isa.ir/article_23433_a1a5e34d0a7604fb812d17cd6be09699.pdf