علی محمد حاضری؛ محمد فکری
دوره 10، شماره 1 ، فروردین 1395، ، صفحه 115-136
چکیده
نفت از عناصر اساسی در شکلدهی به نظام اجتماعی و سیاسی ایران معاصر و نیز یکی از منابع اصلی تأثیرگذار در ظهور و سقوط حکومتهای ایران بودهاست. دولتهای تاریخ معاصر ایران هیچگاه نتوانستهاند بدون نفت کشور را اداره کنند. وقتی که درآمد نفتی منبع اصلی تأمین هزینههای حکومت باشد، با نوسان این درآمد، اقتدار حکومت نیز دچار بحران خواهد ...
بیشتر
نفت از عناصر اساسی در شکلدهی به نظام اجتماعی و سیاسی ایران معاصر و نیز یکی از منابع اصلی تأثیرگذار در ظهور و سقوط حکومتهای ایران بودهاست. دولتهای تاریخ معاصر ایران هیچگاه نتوانستهاند بدون نفت کشور را اداره کنند. وقتی که درآمد نفتی منبع اصلی تأمین هزینههای حکومت باشد، با نوسان این درآمد، اقتدار حکومت نیز دچار بحران خواهد شد. نحوة مواجهة دولتهای مختلف ایران با درآمدهای نفتی و چگونگی هزینهکردن این درآمدها نیز نقشی مهم در آیندة دولت داشتهاست. برای اثبات اینمدعا، در این مقاله کوشش شدهاست نقش نفت در حکومت محمدرضا پهلوی تبیین شود. برای اینمنظور، بهروش تاریخی و با استفاده از نظریة روانشناختی ماروین زونیس به تحلیل دوران حکومت محمدرضا پهلوی از زاویة نفت پرداخته شدهاست.
بهدلیل متکیبودن سلسلة پهلوی به شخص شاه و نقش کانونی او در رژیم، طبیعتاً ویژگیهای شخصیتی و روانی شاه در عملکرد و ساختار نظام تأثیر بسیاری میگذاشت. نفت از منابع اصلی و اساسی قدرت شاه بود و طبق نظریة زونیس، دو رکن از چهار رکن اساسی شخصیت شاه وابسته به نفت بود. یافتههای این مقاله مبین آن است که یکی از دلایل سقوط روانی شاه و بهتبع آن نظامِ متکی بر شخصِ شاه، بحرانهای نفتیِ منتهی به تزلزل ارکان روانی او بود.
مسعود اخوان کاظمی؛ رضا دهقانی
دوره 9، شماره 3 ، مهر 1394، ، صفحه 4-26
چکیده
رخداد انقلاب اسلامی ایران، بهمنزلة رویدادی کمنظیر در سالهای پایانی قرن بیستم، توجه بسیاری از اندیشمندان و پژوهشگران حوزة علوم اجتماعی و سیاسی را به خود جلب کرد. ازاینرو، برای مطالعة این پدیده، از نظریات و رویکردهای گوناگون بهره گرفته شد. اکثر این نظریات به بررسی چگونگی شکلگیری رخداد انقلاب معطوف شدهاند و تحلیل چرایی سلطة ...
بیشتر
رخداد انقلاب اسلامی ایران، بهمنزلة رویدادی کمنظیر در سالهای پایانی قرن بیستم، توجه بسیاری از اندیشمندان و پژوهشگران حوزة علوم اجتماعی و سیاسی را به خود جلب کرد. ازاینرو، برای مطالعة این پدیده، از نظریات و رویکردهای گوناگون بهره گرفته شد. اکثر این نظریات به بررسی چگونگی شکلگیری رخداد انقلاب معطوف شدهاند و تحلیل چرایی سلطة گفتمان اسلامگرا، بهطور نظاممند، کمتر در کانون توجه قرار گرفتهاست. تحلیل گفتمان، بهویژه خوانش لاکلا و موف، بهدلیل دارابودن قابلیت تحلیل موضوعات کلان اجتماعی، فرصت ویژهای برای تبیین چرایی چیرگی و افول گفتمانها بهطور نظاممند و هدفمند در حوزة مطالعات جامعهشناسی سیاسی فراهم آوردهاست. با بهکارگیری مفاهیم گفتمان لاکلا و موف، این پژوهش درصدد تبیین چرایی چیرگی گفتمان اسلامگرا در انقلاب اسلامی ایران برآمدهاست. مدعای این مقاله این است که گفتمان اسلامگرا با اتکا به عاملان سیاسی خود و بهرهگیری از فرایند دوگانة برجستهسازی و حاشیهرانی، قابلیت دسترسی، اعتبار و عامگرایی، توانست در فرایند پیروزی انقلاب اسلامی، موقعیتی مسلط را نسبت به دو گفتمان دیگر، برای خود ایجاد کند.
محمدحسین پناهی؛ سعیده امینی
دوره 7، شماره 2 ، تیر 1392، ، صفحه 29-58
چکیده
هدف اصلی مقالۀ حاضر بررسی تحول گفتمان مجمع روحانیون مبارز است که یکی ازگفتمانهای سیاسی مؤثر پس از انقلاب اسلامی بهشمار میرود. برای تحقق این هدف،لازم بود ویژگیهای گفتمان مجمع روحانیون مبارز را مطالعه و نوع و میزان تحول اینگفتمان را در دولتهای جنگ، سازندگی و اصلاحات و دولت فعلی مشخص کنیم.برای این بررسی از نظریۀ گفتمان لاکلا و موفه، ...
بیشتر
هدف اصلی مقالۀ حاضر بررسی تحول گفتمان مجمع روحانیون مبارز است که یکی ازگفتمانهای سیاسی مؤثر پس از انقلاب اسلامی بهشمار میرود. برای تحقق این هدف،لازم بود ویژگیهای گفتمان مجمع روحانیون مبارز را مطالعه و نوع و میزان تحول اینگفتمان را در دولتهای جنگ، سازندگی و اصلاحات و دولت فعلی مشخص کنیم.برای این بررسی از نظریۀ گفتمان لاکلا و موفه، به عنوان چهارچوب مفهومی، و از روشتحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف، به عنوان روش تحقیق، بهره گرفتیم. دادههای اینتحلیل از بیانیه های مجمع روحانیون مبارز از سال 1382تا 1322و از مصاحبۀ عمیقبا برخی عاملان این گفتمان و تحلیل اسنادی به دست آمد. یافته های تحقیق حاکیاست گفتمان مجمع روحانیون مبارز در فاصلۀ سالهای 1382تا 1322متحول شدهاست. مفصل بندی این گفتمان در مرحلۀ پیش از رحلت امام و در دولت موسوی به اینشرح بود: اسلام (برداشت ایدئولوژیک و انقلابی اسلام) دال برتر؛ و عدالت؛ اقتصاددولتی؛ اقتدار کاریزماتیک؛ صدور یکجانبۀ انقلاب؛ قوت ایدئولوژی انقلابی و ارزشهایانقلابی؛ حضور ارزشهای خاصگرایانه؛ و تأکید بر روحانیت بهعنوان مهمترین قشراثرگذار دالهای شناور این گفتمان بودند. پس از رحلت امام و در دولت هاشمی مردم(برداشت دموکراتیک و مردمگرایانۀ اسلام) دال برتر؛ و عدالت؛ اقتصاد خصوصی؛ اقتدارعقلانی و دموکراسی نخبهگرایانه؛ صدور انقلاب و رابطۀ یکجانبه با جهان؛ ارزشهای واقعگرایانه و عملگرایانه؛ حضور ارزشهای خاصگرایانه؛ و تأکید بر روحانیت بهعنوانمهمترین قشر اثرگذار دالهای شناور این گفتمان بودند. در دولتهای خاتمی واحمدینژاد مردم (برداشت دموکراتیک و مردمگرایانۀ اسلام) دال برتر؛ و آزادی؛ اقتصادخصوصی؛ اقتدار عقلانی و افول دموکراسی نخبهگرایانه؛ رابطۀ تعاملی با جهان؛ارزشهای واقعگرایانه و عملگرایانه؛ حضور ارزشهای عامگرایانه؛ و تأکید بر سایراقشار جامعه درکنار روحانیت دالهای شناور گفتمان مجمع روحانیون مبارز را تشکیلدادهاند.