الهه کریمی ریابی؛ مازیار مظفری فلارتی
چکیده
جهانگردان و مسافران غالباً نقش مهمی در توسعۀشرقشناسی داشتهاند و سفرنامهها، یکی از منابع ارزشمند در شرقشناسی هستند. سفرنامههای روسی دربارۀ ایران در قرن 19 میلادی حاوی نکات فراوانی دربارۀنوع دیدگاه روسها به ایرانیان و همچنین برداشت و درک آنها از خودشاناست. ایران بهعنوان یک کشور آسیایی و روسیه بهعنوان کشوری که خود را ...
بیشتر
جهانگردان و مسافران غالباً نقش مهمی در توسعۀشرقشناسی داشتهاند و سفرنامهها، یکی از منابع ارزشمند در شرقشناسی هستند. سفرنامههای روسی دربارۀ ایران در قرن 19 میلادی حاوی نکات فراوانی دربارۀنوع دیدگاه روسها به ایرانیان و همچنین برداشت و درک آنها از خودشاناست. ایران بهعنوان یک کشور آسیایی و روسیه بهعنوان کشوری که خود را اروپایی میدانست، روابط پرفرازونشیبی در قرن 19 داشتهاند. در این پژوهش با تکیه بر نظریات جامعهشناس معاصر، پروفسور سید حسین العطاس، دیدگاه روسها به ایران و زوایای زندگی فرهنگی و اجتماعی این کشور براساس سفرنامههاو گزارشهای روسی که در قرن 19 میلادی نگاشته شده مورد بررسی قرار میگیرد. همچنین به این سؤال پاسخ داده میشود که روسها بهعنوان یک استعمارگر اروپایی چطور به زندگی مردم ایران نگاه میکردند و در سفرنامههای روسی چه تصویری از ایران بهعنوان یک کشور مستقل آسیایی ترسیم شده است؟ همچنین تلاش خواهیم کرد تا مؤلفههایی را که به اعتقاد پروفسور العطاس در شرقشناسی اروپایی وجود دارد، در چند نمونه از سفرنامههای روسی مورد تجزیه و تحلیل قرار دهیم. این پژوهش با روش تحلیل محتوای کیفی، نقش سفرنامهها در شکلگیری انگارههای ذهنی راجع به ایران را تحلیل میکند.
سید جواد میری
چکیده
درک سید حسین العطاس از مفهوم «روشنفکر» را چگونه باید فهمید؟ مسئلۀ روشنفکران در جهان مدرن یکی از چالشبرانگیزترین پرسشهای علوم انسانی و اجتماعی است. العطاس میان نقش روشنفکران در جوامع در حال توسعه و توسعهیافته تمایز قائل است. مفروضات بنیادی نگرش العطاس، بهعنوان یک اندیشمند پسااستعماری از مالزی، دربارۀ نقش روشنفکران در ...
بیشتر
درک سید حسین العطاس از مفهوم «روشنفکر» را چگونه باید فهمید؟ مسئلۀ روشنفکران در جهان مدرن یکی از چالشبرانگیزترین پرسشهای علوم انسانی و اجتماعی است. العطاس میان نقش روشنفکران در جوامع در حال توسعه و توسعهیافته تمایز قائل است. مفروضات بنیادی نگرش العطاس، بهعنوان یک اندیشمند پسااستعماری از مالزی، دربارۀ نقش روشنفکران در جوامع در حال توسعه چیست؟ روایتهای غیراروپامحور زیادی دربارۀ نقش روشنفکران در جهان معاصر وجود دارد. برای مثال میتوان به علی شریعتی، جلال آل احمد و ادوارد سعید اشاره کرد. اما تنها اندکی بر نگرش العطاس در ارتباط با آیندۀ روشنفکران مدرن در دنیا و بهخصوص در جوامع در حال توسعه کار کردهاند. به عبارت دیگر، در این مقاله بر مفهوم روشنفکر، آنگونه که العطاس آن را میفهمد، متمرکز خواهیم بود و تلاش خواهیم کرد مربوطیت این رویکرد را در بستر امروز جوامع در حال توسعه پیدا کنیم و در این باره که آیا تعامل انتقادی با این رویکرد غیراروپامحور میتواند در بهکارگیری رویکرد العطاس در سطحی کلی و جهانی مؤثر باشد بحث کنیم؟
شیما وزوایی
چکیده
چطور باید افسانۀ بومی تنبل اثر خارقالعادۀ حسین العطاس را در ایران خواند؟ نقد یک متفکر پسااستعماری جنوب شرق آسیا بر سرمایهداری استعماری و تأثیر آن بر تصویر برساخته از بومیان مالایی و جاوهای چه ربطی به بستر ایرانی میتواند داشته باشد؟ آیا نقد العطاس میتواند راهگشایی برای نظریهپردازیِ مفهومی ایدئولوژیک در بستر ایرانی باشد ...
بیشتر
چطور باید افسانۀ بومی تنبل اثر خارقالعادۀ حسین العطاس را در ایران خواند؟ نقد یک متفکر پسااستعماری جنوب شرق آسیا بر سرمایهداری استعماری و تأثیر آن بر تصویر برساخته از بومیان مالایی و جاوهای چه ربطی به بستر ایرانی میتواند داشته باشد؟ آیا نقد العطاس میتواند راهگشایی برای نظریهپردازیِ مفهومی ایدئولوژیک در بستر ایرانی باشد که دینامیک پیشرفت را در بازۀ بلندمدتی در تعلیق نگاه داشته است؟ این مقاله تلاش دارد به بسط ایدۀ استثناگرایی ایرانی و گفتمانهای حوالی آن بپردازد. با استفاده از نظریات العطاس بهویژه کتاب افسانۀ بومی تنبل تلاش میشود انگارههای فکری و ذهنیت برساخته دربارۀ استثنا بودن وضعیت اجتماعی، فرهنگی، سیاسی ایرانیان توضیح داده شود و امکانهای خلق و تقویت آن توسط استبداد داخلی و شبهاستعمار در ایران مدرن بررسی شود. درنهایت استثناگرایی ایرانی در این مقاله بهمثابۀ یک ایدئولوژی متقاطع ملی، مذهبی، جنسیتی تعریف میشود که ذهنیتی درونیسازیشده در افراد عضو اجتماعات ایرانی میسازد که آنها را در وضعیت متناقض از فرادستی و فرودستی همزمان در برابر دیگری قرار میدهد.[1] [1] برخی از ایدههای مربوط به سوژۀ این مقاله که پروژۀ پژوهشی شخصی نویسنده است، پیشتر در نهمین کنفرانس اروپایی مطالعات ایران، در سال 2019 و دانشگاه فری برلین ارائه شده است. همچنین بخشی از استدلالهای درجشده در این مقاله پیشتر به زبان انگلیسی توسط اینجانب در مجلۀ نگرش اسلامی منتشر شده است.Vezvaei, Sh. (2022). “Demythologizing the Myth of Iranian Exceptionalism”, Islamic Perspective, No. 27: 85-94.