اسماعیل زینی
چکیده
سید حسین العطاس یکی از معدود متفکران پسااستعماری است که در زمان برچیده شدن ساختارهای قدرت استعماری، توجه جهانیان را به ایدۀ «اسارت ذهنی و امپریالیسم فکری» جلب کرد. وقتی بسیاری از روشنفکران فکر کردند استعمارزدایی کامل شده است، او به مسئلۀ اسارت ذهنی و حضور ذهن اسیر، «ذهنی غیرانتقادی و تقلیدی تحت سلطۀ یک منبع خارجی که دارای ...
بیشتر
سید حسین العطاس یکی از معدود متفکران پسااستعماری است که در زمان برچیده شدن ساختارهای قدرت استعماری، توجه جهانیان را به ایدۀ «اسارت ذهنی و امپریالیسم فکری» جلب کرد. وقتی بسیاری از روشنفکران فکر کردند استعمارزدایی کامل شده است، او به مسئلۀ اسارت ذهنی و حضور ذهن اسیر، «ذهنی غیرانتقادی و تقلیدی تحت سلطۀ یک منبع خارجی که دارای تفکری مستقل نیست»، برای تداوم سلطۀ پارادایمهای اروپامحوری و امپریالیسم فکری اشاره کرد. در این مقاله سعی شده است تا نحوۀ دریافت مفهوم «اسارت ذهنی» سید حسین العطاس در ایران ترسیم شود و چگونگی انتقال این مفهوم به ایران و سپس نحوۀ استقبال از آن در ایران پس از انقلاب 1357 تبیین شود. این مقاله نشان میدهد که چگونه گفتمانهایی مانند غربزدگی جلال آل احمد و آمریکازدگی صمد بهرنگی دریافت مفهوم «اسارت ذهنی» العطاس را در ایران شکل میدهند. خواندن آثار این متفکران ما را به مضامین امپریالیسم فکری و فساد دانشگاهی در بستر آموزش ایرانی سوق میدهد. سپس این مقاله از مفهوم ذهن اسیر بهعنوان ابزاری تحلیلی برای کشف علل فساد آکادمیک استفاده خواهد کرد.
سید جواد میری
چکیده
درک سید حسین العطاس از مفهوم «روشنفکر» را چگونه باید فهمید؟ مسئلۀ روشنفکران در جهان مدرن یکی از چالشبرانگیزترین پرسشهای علوم انسانی و اجتماعی است. العطاس میان نقش روشنفکران در جوامع در حال توسعه و توسعهیافته تمایز قائل است. مفروضات بنیادی نگرش العطاس، بهعنوان یک اندیشمند پسااستعماری از مالزی، دربارۀ نقش روشنفکران در ...
بیشتر
درک سید حسین العطاس از مفهوم «روشنفکر» را چگونه باید فهمید؟ مسئلۀ روشنفکران در جهان مدرن یکی از چالشبرانگیزترین پرسشهای علوم انسانی و اجتماعی است. العطاس میان نقش روشنفکران در جوامع در حال توسعه و توسعهیافته تمایز قائل است. مفروضات بنیادی نگرش العطاس، بهعنوان یک اندیشمند پسااستعماری از مالزی، دربارۀ نقش روشنفکران در جوامع در حال توسعه چیست؟ روایتهای غیراروپامحور زیادی دربارۀ نقش روشنفکران در جهان معاصر وجود دارد. برای مثال میتوان به علی شریعتی، جلال آل احمد و ادوارد سعید اشاره کرد. اما تنها اندکی بر نگرش العطاس در ارتباط با آیندۀ روشنفکران مدرن در دنیا و بهخصوص در جوامع در حال توسعه کار کردهاند. به عبارت دیگر، در این مقاله بر مفهوم روشنفکر، آنگونه که العطاس آن را میفهمد، متمرکز خواهیم بود و تلاش خواهیم کرد مربوطیت این رویکرد را در بستر امروز جوامع در حال توسعه پیدا کنیم و در این باره که آیا تعامل انتقادی با این رویکرد غیراروپامحور میتواند در بهکارگیری رویکرد العطاس در سطحی کلی و جهانی مؤثر باشد بحث کنیم؟