محمدامین قانعی‌راد؛ معصومه قاراخانی؛ سیدآیت‌الله میرزایی
دوره 12، شماره 2 ، تیر 1397، ، صفحه 83-110
چکیده
حفظ شرافت علم و ارتقای اخلاق علم در ایران مستلزم مشارکت کنشگران علم در تحول ساختاری نهاد علم و بهره‌گیری از تجربیات جهانی است. در این مقاله، با طرح سه پرسش اصلی به بررسی برنامه‌ها و عملکرد انجمن‌های علمی ایران در زمینة اخلاق علم می‌پردازیم؛ ازجمله اینکه انجمن‌های علمی برای ارتقای اخلاق علم چه فعالیت‌هایی انجام می‌دهند، بر سر ...
بیشتر
حفظ شرافت علم و ارتقای اخلاق علم در ایران مستلزم مشارکت کنشگران علم در تحول ساختاری نهاد علم و بهره‌گیری از تجربیات جهانی است. در این مقاله، با طرح سه پرسش اصلی به بررسی برنامه‌ها و عملکرد انجمن‌های علمی ایران در زمینة اخلاق علم می‌پردازیم؛ ازجمله اینکه انجمن‌های علمی برای ارتقای اخلاق علم چه فعالیت‌هایی انجام می‌دهند، بر سر راه فعالیت‌های خود با چه مشکلاتی روبه‌رو هستند، و درنهایت، این انجمن‌ها، در جایگاه بخشی از صاحبان نفع و نفوذ علم در ایران، برای ارتقای اخلاق علم چه پیشنهادهایی دارند. برای پاسخ به این پرسش‌ها، پیمایشی با استفاده از پرسش‌نامه و طرح پرسش‌های باز در میان انجمن‌های علمی ایران صورت گرفت که 113 انجمن پرسش‌ها را پاسخ دادند و بازگرداندند. تحلیل یافته‌ها نشان می‌دهد که انجمن‌های علمی در ایران به مسئله‌مندی و ضرورت توجه به اخلاق علم اذعان دارند و پیشنهادهای آنها برای مقابله با هنجارشکنی و پیش‌گیری از ناراستی‌های علمی در سه بعد «آموزش»، «الگوسازی حرفه‌ای» و پی‌گیری «تغییرات ساختاری و سازمانی» درخور توجه است، اما تحقق این اهداف مستلزم وجود ساختار پشتیبان، امکانات لازم برای پیش‌گیری از هنجارگریزی، مجازات هنجارگریزان و ازهمه‌مهم‌تر صیانت از استقلال انجمن‌های علمی است، مسئله‌ای که با توجه به ماهیت انجمن‌های علمی ایران و جایگاه ساختاری آنها در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به‌سادگی ممکن نیست.