سید آیت الله میرزایی؛ معصومه قاراخانی
چکیده
مرامنامه‌ها و منشورهای اخلاق حرفه‌ای علم از ضروری‌ترین و بدیهی‌ترین اقدامات انجمن‌های علمی در ترویج اخلاق علم است و این کدها معمولا در چارچوب رشته و فعالیت علمی مورد نظر تدوین می‌شوند. این مقاله با تمرکز بر مرامنامه‌های نمونه‌ای از انجمن‌های علمی در جهان در پی پاسخ به این پرسش است، که اصول اخلاق حرفه‌ای میان انجمن‌های علمی ...
بیشتر
مرامنامه‌ها و منشورهای اخلاق حرفه‌ای علم از ضروری‌ترین و بدیهی‌ترین اقدامات انجمن‌های علمی در ترویج اخلاق علم است و این کدها معمولا در چارچوب رشته و فعالیت علمی مورد نظر تدوین می‌شوند. این مقاله با تمرکز بر مرامنامه‌های نمونه‌ای از انجمن‌های علمی در جهان در پی پاسخ به این پرسش است، که اصول اخلاق حرفه‌ای میان انجمن‌های علمی در جهان کدام است؟ و انجمن های علمی بر سر چه اصولی وفاق دارند و این وفاق به چه میزان است؟ برای پاسخ به دو پرسش پیش گفت با روش تحلیل محتوای کیفی و کمی متن مرامنامه‌ها و بررسی 235 کد اخلاق حرفه‌ای مربوط به 28 انجمن علمی مورد پژوهش قرار گرفت. نتایج بررسی نشان داد، با وجود این که کدنامه‌ها از ساختار چندگانه و متنوع برخوردارند در مجموع و با فراوانی متفاوت به 21 کد اصلی فروکاسته می‌شوند. چنان که در میان انجمن‌های علمی بر سر برخی کدها توافق بیشتری وجود دارد و کدهایی مانند «احترام به حقوق و تفاوت‌های فردی و فرهنگی»، «رعایت اصول انتشار» و «رعایت اصول پژوهش» فراگیرتر هستند. سوای کدهای وفاق، نوع کدهای اخلاق حرفه‌ای بیانگر آن است که نقش فرهنگ رشته بر تعیین اصول اخلاق حرفه‌ای و تناسب رشته با انتظاراتی که از حرفه‌ای‌های آن رشته می‌رود، مورد توجه انجمن‌های علمی مورد بررسی است.
محمدامین قانعی‌راد؛ معصومه قاراخانی؛ سیدآیت‌الله میرزایی
دوره 12، شماره 2 ، تابستان 1397، ، صفحه 83-110
چکیده
حفظ شرافت علم و ارتقای اخلاق علم در ایران مستلزم مشارکت کنشگران علم در تحول ساختاری نهاد علم و بهره‌گیری از تجربیات جهانی است. در این مقاله، با طرح سه پرسش اصلی به بررسی برنامه‌ها و عملکرد انجمن‌های علمی ایران در زمینة اخلاق علم می‌پردازیم؛ ازجمله اینکه انجمن‌های علمی برای ارتقای اخلاق علم چه فعالیت‌هایی انجام می‌دهند، بر سر ...
بیشتر
حفظ شرافت علم و ارتقای اخلاق علم در ایران مستلزم مشارکت کنشگران علم در تحول ساختاری نهاد علم و بهره‌گیری از تجربیات جهانی است. در این مقاله، با طرح سه پرسش اصلی به بررسی برنامه‌ها و عملکرد انجمن‌های علمی ایران در زمینة اخلاق علم می‌پردازیم؛ ازجمله اینکه انجمن‌های علمی برای ارتقای اخلاق علم چه فعالیت‌هایی انجام می‌دهند، بر سر راه فعالیت‌های خود با چه مشکلاتی روبه‌رو هستند، و درنهایت، این انجمن‌ها، در جایگاه بخشی از صاحبان نفع و نفوذ علم در ایران، برای ارتقای اخلاق علم چه پیشنهادهایی دارند. برای پاسخ به این پرسش‌ها، پیمایشی با استفاده از پرسش‌نامه و طرح پرسش‌های باز در میان انجمن‌های علمی ایران صورت گرفت که 113 انجمن پرسش‌ها را پاسخ دادند و بازگرداندند. تحلیل یافته‌ها نشان می‌دهد که انجمن‌های علمی در ایران به مسئله‌مندی و ضرورت توجه به اخلاق علم اذعان دارند و پیشنهادهای آنها برای مقابله با هنجارشکنی و پیش‌گیری از ناراستی‌های علمی در سه بعد «آموزش»، «الگوسازی حرفه‌ای» و پی‌گیری «تغییرات ساختاری و سازمانی» درخور توجه است، اما تحقق این اهداف مستلزم وجود ساختار پشتیبان، امکانات لازم برای پیش‌گیری از هنجارگریزی، مجازات هنجارگریزان و ازهمه‌مهم‌تر صیانت از استقلال انجمن‌های علمی است، مسئله‌ای که با توجه به ماهیت انجمن‌های علمی ایران و جایگاه ساختاری آنها در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به‌سادگی ممکن نیست.