یونس نوربخش؛ محمداسماعیل حاجهاشمی؛ صدیقه سلطانیان
دوره 7، شماره 3 ، مهر 1392، ، صفحه 128-149
چکیده
تفکر اجتماعی متفکران مسلمان در دو سدۀ اخیر عمدتاً برای پاسخگویی به نیازهای مسلمانان در عصر جدید بهوجود آمده است. پیدایش علوم جدید و تحولات صنعتی در جوامع غربی و ظهور استعمار ازیکسو و از طرف دیگر نفوذ آرا و افکار مدرنیته در میان متفکران جوامع اسلامی، الگوبرداری یکسویه از تمدن غربی را در اندیشه و بیان برخی از آنان به همراه داشت. ...
بیشتر
تفکر اجتماعی متفکران مسلمان در دو سدۀ اخیر عمدتاً برای پاسخگویی به نیازهای مسلمانان در عصر جدید بهوجود آمده است. پیدایش علوم جدید و تحولات صنعتی در جوامع غربی و ظهور استعمار ازیکسو و از طرف دیگر نفوذ آرا و افکار مدرنیته در میان متفکران جوامع اسلامی، الگوبرداری یکسویه از تمدن غربی را در اندیشه و بیان برخی از آنان به همراه داشت. از طرف دیگر، متفکران مسلمانی بودند که میخواستند علل عقبماندگی مسلمانان را کشف کنند و براساس آن سربلندی آغازین را به مسلمانان بازگردانند. آنها در تلاش بودند تا با ایدۀ بازگشت به اسلام و گاه با وامگیری بسیاری از مفاهیم مدرن غربی نظیر فردگرایی، آزادی، برابری، شورا و دموکراسی و امتزاج آنها با اسلام بتوانند با ارائۀ قرائتی جدید از اسلام و بازسازی آن، پاسخی مناسب به مسائل پیش روی جامعۀ اسلامی بدهند یا در سطحی بالاتر دانش اجتماعی مناسب را تولید کنند. تفکر پیشرفت و سکولاریزم دو مسئلۀ مهم آنها بود که تحقق آنها در خاورمیانه در چالش با دین و سنتهای اجتماعی بود. در این مقاله با بررسی آرای محمد عابدالجابری در سه سطح موضوع، روش و نظریه با تأکید بر مفهوم عقل عربی ایدۀ ایجاد تفکر اجتماعی مستقل و بومی را مورد بررسی قرار دادیم. در سطح موضوع مسئله، به مقولات آسیبشناختی بومی و پدیدهها و مفاهیم مورد توجه وی پرداختیم. و در سطح روش و نظریهْ محیط رشد و آموزش نظری، نظریات و متفکران مؤثر در اندیشه، و چارچوبهای نظری مورد استفادۀ این متفکر را بررسی کردیم.