نوع مقاله : علمی

نویسندگان

1 دانشیار جامعه‌شناسی دانشکدة علوم اجتماعی دانشگاه یزد

2 کارشناس‌ارشد جامعه‌شناسی

چکیده

اولویت‌های ارزشی افراد متأثر از عوامل گوناگون متفاوت است که این موضوع بر رفتارها وکنش‌های اجتماعی افراد تأثیر می‌گذارد. یکی از نیازهای اولیه و مهم امنیت اجتماعی است که ضمن اینکه از سطوح نیازهای مادی متأثر است، بر سطوح دیگر نظام ارزشی هم اثر می‌گذارد. این مطالعه با استفاده از نظریه‌های سلسله‌مراتب نیازهای مازلو و نظریة تحول ارزشی (فرهنگی) اینگلهارت، درصدد شناخت اولویت‌های ارزشی دانشجویان و ارتباط متقابل آنها با احساس امنیت اجتماعی است. داده‌های پژوهش به شیوة پیمایش و با استفاده از پرسش‌نامة محقق‌ساخته گردآوری شده است. حجم نمونه شامل 324 نفر از دانشجویان دانشگاه یزد در سال 1390ـ1391 بوده است که به شیوة طبقه‌ای انتخاب شده بودند. یافته‌ها نشان دادند که دانشجویان اولویت‌های ارزشی مادی‌گرایانه دارند و تفاوتی در اولویت‌های ارزشی مادی و فرامادی برحسب متغیرهای زمینه‌ای (سن، جنس، رشتة تحصیلی، وضعیت تأهل، و پایگاه اقتصادی-اجتماعی) مشاهده نشد. احساس امنیت اجتماعی نیز با متغیر وابستة ارزش‌های مادی همبستگی معکوس و معنادار و با متغیر ارزش‌های فرامادی همبستگی مثبت و معنادار دارد.

کلیدواژه‌ها

مقدمه

تغییرات اجتماعی و فرهنگی ناشی از شهرنشینی، انقلاب­های سیاسی و اجتماعی، رشد فناوری­ ارتباطات، جریان توسعه و نوسازی به همراه صنعتی­شدن و مدرنیزاسیون در کشورهای درحال توسعه آثار و پیامدهای مختلف فرهنگی و اجتماعی دربرداشته است. ازجملة این پیامدها تحولات اساسی است که به‌سبب تغییرات فرهنگی ایجادشده در طی دهه­های اخیر ایران، در ساختار نظام ارزشی جوانان رخ داده­است. «وقوع این تحولات و تغییرات فرهنگی‌ـ‌ اجتماعی ناشی از تغییر و جابه‌جایی در زمینه­های جمعیتی و ساختاری در جامعه می­باشد» (آزادارمکی، 1384: 1).

ارزش­ها به­ مثابة پدیده ­های اجتماعی یکی از مشخصه­های مهم جوامع‌اند که ساختار فرهنگی را شکل می­دهند. ارزش‌هادر ابعاد مختلف سیاسی، اجتماعی و... تأثیر کوتاه‌مدت و بلندمدت دارند و شناخت آنها نقش بسیار مهمی در شناسایی تحولات فرهنگی ایفا می‌کند. یکی از ویژگی­های ارزش­ها، خصوصیت سلسله‌مراتبی[1] آنهاست؛ یعنی برخی ارزش­ها بر ارزش‌های دیگر رجحان دارند و سلسلة ارزش­ها برپایة اهمیت نسبی آنها از دیدگاه شخص یا گروهی خاص ترتیب یافته است (یوسفی، 1383: 10). منظور از نظام ارزشی عوامل و عناصری است که اکثر افراد جامعه برای آن اهمیت و اعتبار قائل‌اند و می­تواند نیازهای مادی و معنوی آنان را برآورد. از دیدگاه برخی صاحب‌نظران، این نظام ارزشی به ارزش­های اولیه یا مادی (مربوط به نیازهای زیستی افراد) و دیگری ارزش­های ثانویه یا فرامادی (دربردارندة ارزش­های اجتماعی و اخلاقی) دسته‌بندی می­شود؛ به­گونه­ای که نظام کلی ارزش­ها از هردو نوع متأثر است (یوسفی، 1383: 13). ارزش­های فرامادی عبارت است ازمعیارهای مطلوب مربوط به امور و نیازهای غیرمادی؛ و ارزش­های مادی عبارت است از امور و مسائل ایمنی و مادی در جامعه (طالبی و همکاران، 1388: 197). اولویت­های ارزشی افراد نیز متفاوت است که این موضوع بر رفتارها وکنش­های اجتماعی افراد تأثیر می­گذارد. یکی از نیازهای اولیه و مهم امنیت اجتماعی است که هم از سطوح نیازهای مادی متأثر است وهم بر سطوح دیگر نظام ارزشی اثر می‌گذارد.

به نظر اینگلهارت، ارزش­های فرامادی بازتاب وجود امنیت در طول شکل­گیری شخصیت فرد هستند. براساس این فرض، در کشورهایی که ثبات اقتصادی، نیروهای دفاعی قوی، آهنگ سریع اقتصادی، نظم اجتماعی، سیاسی و اقتصادی به طور نسبیحاکم باشد، به‌تدریج افراد به مشارکت اجتماعی، آزادی بیان، زیباسازی شهرها و ایجاد جوامع انسانی و عقلانی گرایش پیدا می­کنند (آزادارمکی، 1383: 2). از دیدگاه مازلو نیز نیازهای اساسی انسان (ازجمله نیاز به احساس امنیت اجتماعی) عاملی برای کنش انسانی هستند و برآورده‌شدن نیاز انگیزة فعالیت افراد است و اگر نیازها برآورده شود، افراد رضایتمندی ناشی از رفع نیازها را حس می‌کنند. یعنی مازلو بر اهمیت رفع این نیازها در نوع افکار، باورها، ارزش­ها، رفتار و اعمال افراد انسانی تأکید می­کند (خالقی‌فر، 1381: 42).

دست­یابی به احساس امنیت و شناسایی عوامل ایجاد آن همواره دغدغة بشر بوده است. بنابراین، تأمین امنیت صرفاًازطریق شناسایی رفتارهایی صورت می­پذیرد که به افزایش یا کاهش امنیت در سطح جامعه منجر می­شود. برخی از این رفتارها به ایجاد هراس و ناامنی در سطح جامعه منجر می­شوند. برخی نظرسنجی‌­ها (مانند نظرخواهی افکارسنجی دانشجویان ایران) حاکی از آن است که 81 درصد از ایرانیان به‌گونه­ای احساس ناامنی می­کنند.

در نظرسنجی دیگری که نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران (ناجا)، طی سال‌های 1383 و 1384 درباب سنجش میزان امنیت اجتماعی مراکز استان­های کشور صورت داد، میانگین احساس ناامنی کل مراکز استان­های کشور در سال 1383 با 15/79 برابر بوده است. در سال 1384 میانگین ناامنی برابر با 9/56 محاسبه شده است (نبوی و دیگران، 1388: 74). افکارسنجی­های دیگری میزان احساس امنیت را در سال‌های 84 تا 89 به‌ترتیب 8/36، 7/38، 6/41، 9/48 و 3/49 اعلام کرده‌اند که حاکی از بهبود احساس امنیت در این سال‌ها بوده است. همین گزارش می­افزاید هم‌زمان با افزایش احساس امنیت میزان بروز جرم نیز کاهش یافته است.[2]مطالعات نشان می­دهندکه در ایران امروز، دانشگاه­های کشور به­دلیل جریان‌های مختلف اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و... دچار دگرگونی‌های جدی شده­اند؛ به­گونه­ای که بخش درخور توجهی از دانشجویان ارزش­های جدیدی برای خود برگزیده­اند (خالقی­فر، 1381؛ طالبی و همکاران، 1387). به نظر می­رسدامروزه دغدغة دانشجویان مسائلی همچون احساس امنیت اجتماعی، بزهکاری، بیکاری، ازدواج، مهاجرت، وضعیت سخت اقتصادی، تورم، تحریم اقتصادی، بالارفتن قیمت سوخت،حذف یارانه­ها و انواع مسائل عاطفی است و کمتر درباب موضوعاتی همچون مسائل سیاسی و ملی، حفاظت از محیط زیست، اقتصاد آزاد، مدارای اجتماعی، آزادی بیان، علایق زیبایی‌شناختی و خردمندی، احساس تعلق به جمع و جامعه دل‌مشغولی دارند.

با عنایت به نظریة دگرگونی ارزشی اینگلهارت،ووضعیت اقتصادی و اجتماعی ایران در قبل و بعد از انقلاب، به‌ویژه وضعیت رشد و توسعة اقتصادی و انقلاب اسلامی در سال 1357 و بروز جنگ تحمیلی، پیش‌بینی می­شود وضعیت تحولات فرهنگی دچار تغییرات اساسی شده­است (آزادارمکی، 1383: 3). به‌لحاظ تجربی، به‌درستی، تصور می‌شود که کشور ایران به دلیل داشتن هرم سنی منحصربه‌فردی، که در آن جوانان بالاترین نسبت را در بین گروه­های سنی دیگر به خود اختصاص داده­اند، ثبات و تغییر ساختارهای شخصیتی، اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، و مذهبی آیندۀ خود را منوط به ساختار نظام اولویتی ارزشی همین جوانان می­داند (بقایی سرابی، 110:1389).

در زمینة نظام ارزشی و احساس امنیت اجتماعی تحقیقات فراوانی انجام شده است، اما درباب تأثیر متقابل احساس امنیت اجتماعی و نظام ارزشی دانشجویان مطالعه و تحقیق مدوّن و جامعی صورت نگرفته­است.بنابراین، هدف پژوهش حاضر سنجش میزان احساس امنیت اجتماعی و نظام ارزشی در بین دانشجویان دانشگاه یزد، و نیز بررسی رابطة متقابل بین احساس امنیت اجتماعی و نظام ارزشی است. رابطة این دوبا متغیرهای دموگرافیکی نیز سنجیده شده است.

 

بررسی پیشینة تحقیق

نوشته­های پژوهشی موجود حاکی از آن است که مطالعۀ شکل و محتوای ثبات یا تغییر اولویت نظام ارزشی نسل‌ها درکانون پژوهش­های محافل علمی-‌پژوهشی کشور ایران و کشورهای دیگر قرار گرفته است. هدف این پژوهش­ها، در وهلة اول، کمک به انباشت دانش سازمان­یافته در حوزة نظم و تغییر فرهنگی در جوامع معاصر و، در وهلة دوم، پشتوانه­سازی تجربی برای برنامه­ریزی فرهنگی یعنی مداخلۀ هدفمند، آگاهانه و سنجیده در حوزة فرهنگ در سطح کلان کشورهاست. در اینجا به پژوهش­هایی که به بررسی نظام ارزشی در بین جوانان پرداخته‌اند، در سطح ایران و کشورهای دیگر،اشاره می‌کنیم.

حاجیلری (1377) با استفاده از روش «تحلیل محتوا»ی مطبوعات بعد از انقلاب 1357 در سال‌های 1360 و 1375 به‌صراحت اعلام می‌کند که تبلیغ ارزش­های فرامادی در مطبوعات سال 1360 بیش‌از 1375 و تبلیغ ارزش‌های مادی در مطبوعات سال 1375 بیش‌از 1360 بوده است: روند تغییر ارزش­ها از فرامادی به مادی.

تیموری (1379) با استفاده از روش «پیمایش» به بررسی تفاوت­ها و شباهت­های نظام ارزش­های نوجوانان همت گمارد. او از وقوع «بحران ارزشی» به معنای «به‌هم‌خوردن تعادل در اولویت‌بخشی به چهار مقولة قدرت، ثروت، منزلت و فرهنگ در بین نوجوانان» خبر داد. این عدم تعادل به ترجیح‌دادن ارزش­های اقتصادی بر ارزش­های سیاسی و به‌ویژه فرهنگی مربوط است. به‌علاوه، آزادارمکی و مسقطیان (1380) در تحقیقی به آزمون تجربی نظریة دگرگونی ارزشی اینگلهارت در استان مازندران پرداختند. این تحقیق که با حجم نمونة 384 نفر با شیوة مصاحبة حضوری صورت گرفت، درصدد پاسخگویی به این پرسش بود که آیا در جامعۀ تحت مطالعه تغییراتی در ارزش‌های خانوادگی، جنسیتی، سیاسی، اقتصادی، دینی و اخلاقی صورت گرفته است؟ تجزیه و تحلیل داده‌ها نشان داده‌اند که در استان مازندران با توجه به پیش‌زمینه­های فرهنگی در بین گروه­های سنی مختلفتغییری مشاهده نمی­شود وفقط متغیر تحصیلات به‌مثابةامنیت سازنده در دگرگونی ارزش­ها تاحدودی تأثیرگذار است.خالقی­فر (1381) در بررسی ارزش­های مادی و فرامادی جوانان تحصیل­کردة ایرانی و عوامل مؤثر بر آن درمیان دانشجویان دانشگاه­های تهران، به این نتیجه دست یافت که میزان اعتماد بین‌فردی، احساس رضایت اجتماعی، اعتماد به مسئولان و نهادهای سلسله‌مراتبی و مذهبی، میزان امنیت وجودی، میزان امنیت اجتماعی و میزان وابستگی مذهبی درمیان پاسخگویان بسیار پایین است. پاسخگویان به ارزش­های بقا و ارزش‌های سنتی اولویت ­دادند و ارزش‌های مادی‌گرایانه و قوم­مرکز داشتند. مهم­ترین فرضیة این تحقیق،یعنی رابطة امنیت اجتماعی و ارزش­های مادی و فرامادی، نشان­دهندة این بود که با کاهش میزان امنیت اجتماعی، ارزش­های افراد از فرامادی­گرایی به مادی­گرایی سوق می­یابد.

آزادارمکی و خادمی (1382) در بررسی «ترجیحات ارزشی دانش‌آموزان تهرانی» و با استفاده از نظریة تحول ارزشی اینگلهارت دریافتند که پدر و مادر دانش‌آموزان بیشترین نقش را در شکل‌دادن به ارزش‌های دانش‌آموزان دارند. این نتایج نوعی تأیید فرضیة اجتماعی‌شدن است که می‌گوید کودک بیشترین نگرش‌هایش را در دوران کودکی به دست می‌آورد. نتایج این تحقیق فرضیة کم‌یابی را تأیید نکرده است. ترابی و گودرزی (1383) نیز در بررسی ارزش­ها و امنیت اجتماعی معتقدند که تحولات شتابان جوامع بشری در دهه­های پایانی قرن بیستم زمینه‌ساز پیدایش گفتمان و رویکردی نو درقبال پدیدة «امنیت» شد و نگرش­ها و انگاره­های سنتی به امنیت، که آن را پدیده­ای منفک و مجرد از متغیرها و مؤلفه­های اجتماعی قلمداد می­کرد، درمعرض زوال است. در گفتمان جدید امنیت اجتماعی، که قبلاً به مفهوم تأمین اجتماعی تلقی می­شد، به مفهوم جدید امنیت اجتماعی شده یا امنیت جامعگی[3] در مرکز توجه قرار گرفت. در این گفتمان جدید به ارزش­ها و نظام ارزشی جوامع، که سلول­های بنیادین منظومة هویتی جامعه‌اند و هستة مرکزی امنیت اجتماعی را پدید می­آورند، توجه جدی شده است. ازنظر آنان تحول و تغییر در ارزش­ها زمینه­ساز پیدایش بحران هویت و تغییر در هویت زمینه­ساز آسیب‌پذیری امنیت اجتماعی می­شود؛ امنیتی که هستی و کیان اجتماع را به مخاطره می­اندازد.

دریاپور (1382) در تحقیق خود با عنوان «ساختار ارزشی و مناسبات نسلی» دریافت که ساختار ارزشی جوانان و بزرگسالان، ازمیان ده‌نوع ارزش، در ارزش­های مرتبط با امنیت‌طلبی، سنت­گرایی، جهان­گرایی و برانگیختگی، تفاوت معناداری دارد.آزاد مرزآبادی (1387) نیز با استفاده از روش پیمایش به بررسی رابطة نظام ارزشی خانواده با ارزش‌های نوجوانان پرداخت. نتایجاین تحقیق نشان‌دهندۀ اهمیت ارزش­ها در رفع نیازهای اساسی نوجوانان بود که مطالعات دیگر نیز آن را تأیید کرده‌اند. بقایی سرابی (1389) در پژوهشی با عنوان «تحلیل شبکه­ای ساختار نظام اولویتی ارزش­های جوانان شهر تهران» به این نتیجه دست یافت که رابطۀ اولویتی بین ارزش­های متقاطع نشان‌دهندة وجود ساختار «نیمه‌مرتب» و غلبۀ نوع «سنتی» در نظام اولویتی ارزشی بیشتر (75 درصد) جوانان تهرانی است.حقیقتیان (1392) در «مطالعة احساس امنیت زنان شهر اصفهان و عوامل اجتماعی مؤثر بر آن» دریافت که به‌استثنای متغیر مصرف رسانه‌ای، میانگین نمرة پاسخگویان در دیگر متغیرهای مستقل، یعنی اعتماد عام، اعتماد نهادی، دیدگاه به پلیس، بزه‌دیدگی، و فضای بی‌دفاع شهری، کمتر از میانگین نظری است. میانگین نمرة احساس امنیت پاسخگویان 16 (میانگین نظری 24) بود. رسولی و صالحی (1390) در «بررسی عوامل مؤثر بر امنیت اجتماعی جوانان» به این نتیجه رسیدند که بیکاری، افزایش سن ازدواج در بین جوانان، مهاجرت و شهرنشینی، حجاب اسلامی، اعتماد عمومی، مشارکت اجتماعی و نظم و امنیت اجتماعی عوامل مؤثر بر امنیت اجتماعی جوانان محسوب می‌شوند که دراین‌بین نقش بیکاری و حجاب اسلامی بیشتر از عوامل دیگر است. ازسویی، حسینی(1390) در بررسی نقش اینترنت در تغییر ارزش‌های دینی به این نتیجه دست یافت که نمی‌توان تأثیر و نقش اینترنت را در شکل‌گیری گونه‌های شخصیتی و هویت‌های جدید به‌ویژه درمیان قشر تحصیل‌کردة جوان انکار کرد. متغیرهایی مثل نوع استفادة کاربران از اینترنت، انگیزه و هدف، مشارکت و فعال‌بودن کاربران در استفاده از اینترنت نیز در تغییر نگرش کاربران و درنتیجه تغییر ارزش‌های دینی آنها مؤثر است.

اینگلهارت (1980) با استفاده از شواهدی که «هرز» مطرح کرده است، تغییر اولویت­های ارزشی نسل­های متأخر را به ارزش­های پست‌مدرن متمایل می­داند.

ریکمن[4] و هاستون[5] (2003) در بررسی «اولویت‌های ارزشی دربین دانشجویان زن و مرد دانشگاه‌های امریکا و انگلیس»، ازآنجاکه معتقدند اولویت‌های ارزشی با ملیت (امریکایی درمقابل انگلیسی) و جنسیت مرتبط‌ است، در مطالعه‌ای بالغ بر 207 دانشجو از دو کشور امریکاو انگلیس را تحلیل کردند. مشارکت‌کنندگان سپس به‌طور ناشناس به پیمایش ارزش‌های شوارتز (1992، 1994) مشتمل بر ارزش‌های فردی و جمعی پاسخ دادند. دانشجویان امریکایی در مقایسه با  دانشجویان بریتانیایی اهمیت بیشتری برای ارزش فردی موفقیت، لذت‌گرایی، خودمحوری و تشویق قائل بودند. دانشجویان هردو کشور (برابری) به ارزش قدرت اهمیت مساوی اختصاص دادند. در مقایسه با مردان، زنان هردو کشور اولویت بیشتری برای ارزش‌های جمعی خیرخواهانه، عام‌نگر، ایمنی(امنیت)، و فرمانبرداری از دیگران قائل بودند. اگرچه زنان و مردان دربارة ارزش‌های فردی اختلافی ندارند، زنان در مقایسه با مردان اهمیت بیشتری به موفقیت و کامیابی دادند. نتایج ارزش‌های فردی عمدتاً در زمینه (چارچوب) تغییرات اصلی در شغل و فرصت های شغلی که جامعه در طی سی سال گذشته به زنان اعطا کرده است، قابل بحث است.

لیزا مری[6] و کلائوس هالکاما[7] (2001)در «بررسی اولویت­های ارزشی و هم‌دردی عاطفی دانشجویان دانشگاه هلسینکی فنلاند» به مقایسة تیپولوژی ارزش­های شوارتز و تیپولوژی اسپرنگر آلپورت ورنون [8]نشان دادند که دانشجویان رشتة بازرگانی اولویت بیشتری به قدرت و ارزش­های موفقیت می­دهند. درمقابل، دانشجویان علوم اجتماعی به ارزش­های عام­نگر (کلی) و دانشجویان فنی به ارزش­های ایمنی (احساس امنیت) اهمیت می­دهند.فرض این تحقیق بر این بوده که دانشجویان علوم اجتماعی نمرة بالاتری در هم‌دردی به دست آورند در مقایسه با دانشجویان رشتة بازرگانی که از نمرة هم‌دردی بیشتری نسبت به دانشجویان فنی برخوردار بوده‌اند.انتظار می رود که ارزش­های عام­نگر (کلی) و ارزش های عاطفی به صورت شدید با همدردی بالا مرتبط هستند و این ارتباط  بر اساس نظریة نقش اجتماعی مبتنی بر تفاوت جنسیتی است. این پیش بینی ها بر اساس داده های جمع آوری شده از 138 نفر از دانشجویان رشته های بازرگانی، علوم اجتماعی، و فنی با استفاده از پیمایش ارزشهای شوارتز، و سنجش همدردی مهرابیان-اپستین حمایت شده است.

پژوهش­هایی که از آنها یاد کردیم هریک قرائت­های کمابیش متفاوتی همچون عدم تعادل ارزشی، شکاف ارزشی، تغییرات ارزشی، و عدم انسجام ارزشی را در سنجش نظام ارزشی جوانان و نسل­ها مطرح کرده­اند و با وجود کندوکاو نویسندگان پژوهش حاضر، تحقیقی که به‌صورت جامع و مدوّن به ارتباط متقابل نظام ارزش­ها و احساس امنیت اجتماعی پرداخته باشد مشاهده نشد.

گسترده­ترین پژوهشی که دربارة نگرش­ها، ارزش­ها و اعتقادات مردم سرتاسر جهان صورت گرفته است، پیمایش ارزش‌های جهانی است. این پژوهش­ها طی پنج موج از سال 1981 انجام شده­است. شواهد برگرفته از پیمایش‌های ارزش‌های جهانی هم تغییر فرهنگی گسترده و هم استمرار ارزش‌های سنتی خاص را نشان می‌دهند. توسعة اقتصادی نه‌تنها میراث فرهنگی جامعه را ازبین نمی‌برد، بلکه در مسیری موازی با خطوطی حرکت می‌کند که میراث فرهنگی ترسیم می‌کند. به نظر اینگلهارت، در این موضوع که نیروهای نوسازی نوعی فرهنگ یک‌دست جهانی پدید می‌آورد تردید وجود دارد. همچنین نتایج این پژوهش‌ها نشان می‌دهد، برخلاف برخی اعتقادات رایج مبنی بر ازبین‌رفتن تدریجی دین، اعتقادات دینی پابرجا می‌ماند و علایق معنوی در معنای گسترده در جوامع صنعتی پیشرفته توسعه می‌یابد (میرفردی و همکاران، 1390: 150).

 

چارچوب نظری

نظریة دگرگونی ارزشی اینگلهارت

در نظریة اینگلهارت آن دسته از ارزش­ها که حول نیازهای زیست‌شناختی و امنیتی است ارزش­های مادی و آن دسته از ارزش­ها که پیرامون نیازهای اجتماعی و خودشکوفایی است ارزش­های فرامادی نامیده می­شود (اینگلهارت، 1997). او ضمن تقسیم ارزش­ها به دو دستة مادی و فرامادی معتقد است که نظریة مادی- فرامادی بر دو فرض اساسی استوار است:

فرضیة کم‌یابی که در آن اولویت فرد، بازتاب محیط اجتماعی-اقتصادی­اش است، به‌نحوی‌که شخص بیشترین ارزش ذهنی را به آن چیزهایی می­دهد که عرضة آنها نسبتاً کم است.

فرضیة اجتماعی­شدن که در آن ارزش­های اصلی شخص تا حد زیادی بازتاب اوضاع حاکم در سال­های قبل‌از بلوغ فکری اوست.

این دو فرضیه با هم، مجموعۀ به‌هم‌پیوسته­ای از پیش­بینی­های مربوط به دگرگونی ارزش­ها را پدید می­آورند: اول، درحالی­که فرضیة کم‌یابی بر این دلالت دارد که رونق و شکوفایی اقتصادی به گسترش ارزش­های فرامادی می‌انجامد، فرضیة اجتماعی‌شدن مبین این است که نه ارزش­های فردی و نه ارزش­های جامعه یک‌شبه تغییر نمی‌کند. برعکس، دگرگونی اساسی ارزش­ها به‌تدریج و بیشتر به طرز نامرئی روی می­دهد (یوسفی، 1383: 43).

در نظریة دگرگونی ارزشی اینگلهارت، مفهوم کانونی مدرنیزاسیون این است که صنعتی­شدن مجموعه­ای از نتایج اجتماعی و فرهنگی به همراه دارد که افزایش سطح تحصیلات و تغییر نقش­های جنسی را به دنبال می­آورد. ازنظر او، صنعتی‌شدن پیامدهای مختلفی ازجمله در حوزة فرهنگ دارد. تغییر جامعة ماقبل صنعتی سبب تغییراتی در تجربة افراد و دیدگاه آنان شده­ است. پیدایش جامعة فراصنعتی محرک پیدایش و گسترش دیدگاه­های جهانی بوده است. افزایش تحصیلات رسمی افراد و تجربه‌های شغلی آنها به افراد کمک می­کند استعدادهایشان را جهت تصمیم‌گیری مستقل افزایش دهند. بنابراین، پیدایش جامعة فراصنعتی به افزایش و تأکید بر خود ابزاری منجر می‌شود (درمقابل تأکید بر ارزش‌های سنتی) (اینگلهارت، 2000، به نقل از یوسفی، 1383: 45).

اینگلهارت و همکارانش در نظریة دگرگونی ارزشی به جابه‌جایی اولویت­های مادی با اولویت­های فرامادی اشاره می‌کنند که فرایند جهانی بالقوه‌ای است. این جابه‌جایی در هرکشوری که از ناامنی اقتصادی و جانی به سوی امنیت نسبی حرکت می­کند باید روی دهد. این امر به‌روشنی نشان‌دهندة رابطۀ میان توسعۀ اقتصادی و دگرگونیِ ارزشی است (آزادارمکی،1383: 3). او تغییر ارزش در جوامع غربی را پیامد غیرارادی کامیابی اجتماعی- اقتصادی افزایش‌یافته می­داند و معتقد است که کامیابی اقتصادی افزایش‌یافته به برآورده‌شدن بهتر نیازهای بنیادی در طول فرایند شکل­گیری شخصیت افراد می‌انجامد (سال­های آخر نوجوانی) که باعث می‌شود ارزش­های ماتریالیستی کمتری به نسل بعد انتقال یابد. براین‌مبنا اینگلهارت به تأثیر قشربندی اجتماعی توجه می­کند: به نظر می­رسد خانواده­های ثروتمند جوانان ماتریالیست کمتری را نسبت به خانواده­های فقیر پرورش می­دهند (یوسفی، 1383: 45).

اینگلهارت با بررسی رابطة امنیت اقتصادی و جانی و افول هنجارهای مذهبی، یکی از عوامل مؤثر بر کاهش ارزش­های سنتی در جوامع پیشرفتة صنعتی را افزایش احساس امنیت اجتماعی می­داند که ضرورت هنجارهای مطلق را کمرنگ می‌کند. افراد تحت فشارهای روانی به مقررات پیش­بینی‌پذیر و خشک نیاز دارند. آنها نیاز دارند که از آنچه روی می­دهد اطمینان حاصل کنند؛ زیرا درخطرند و فاصله‌شان تا خطا کم است. این موضوع مشابه امنیتِ وجودی است که گیدنز مطرح کرده­است (خالقی­فر، 1381: 101). ازنظر اینگلهارت، افزایش امنیت اجتماعی سبب نوعی تغییر ارزش به سمت ارزش­های سکولار، تحمل بیشتر، فزونی مدارای اجتماعی، اعتماد، آسایش ذهنی، و دید فرامادی می­شود. درحالی­که اضمحلال اقتصادی و اجتماعی، جامعه را درجهت مخالف سوق می­دهد. ازلحاظ نظری افزایش سطح امنیت اجتماعی عامل اصلی تغییر ارزش­های بین­نسلی است؛ چراکه نسل­ها از حافظه‌ای جمعی برخوردارند که در سال‌های اولیة زندگی آنان شکل می­گیرد. بنابراین، انتظار تفاوت در نظام ارزشی جوانان، درجایی که شاهد رشد احساس امنیت اجتماعی باشیم، وجود دارد (اینگلهارت، 2000، نقل از یوسفی، 1383: 46).

 

نظریة سلسله‌مراتب نیازهای مازلو

مازلو معتقد است انسان­هانیازهای بنیادینی دارند که در سلسله‌مراتبی از نیازها قرار می‌گیرند، شاملنیازهای جسمانی، امنیت، عشق، عزت‌نفس، و نیاز به خودشکوفایی. مازلو نیازهای سطح بالا را به­صورت عزت و احترام و خودشکوفایی، و نیازهای سطح پایین را به شکل نیازهای اجتماعی و ایمنی و فیزیولوژیک تعیین می­کند. براین‌اساس، طبقه­بندی مازلو حاکی از تفوق قائل‌شدن برای گونه‌ای از نیازهاست؛ بدین معنی که پاره­ای از نیازها مهم­تر از بقیه­اند و نخست باید آنها ارضا شوند تا نیازهای بعدی مبنای انگیزش قرار بگیرند؛ بنابراین، نیازهای فیزیولوژیک باید پیش‌از فعال‌شدن نیاز ایمنی ارضا شوند و به‌همین‌ترتیب نیاز ایمنی پیش‌از آنکه نیازهای اجتماعی مطرح شوند باید تأمین شوند (فیصل حسن و همکاران،[9]2011: 376).از دیدگاه مازلو نیازهای اساسی انسانعاملی برای کنش انسانی هستند و برآورده‌شدن نیاز انگیزة فعالیت افراد است. اگر نیاز افراد برآورده شود، آنها رضایتمندی ناشی از رفع نیازها را تجربه می‌کنند؛ یعنی مازلو بر اهمیت این نیازها در افکار، باورها، رفتار و اعمال، و نظام ارزشی افراد انسانی تأکید می­کند (خالقی­فر، 42:1381؛ شولتس،1362: 119 به نقل از یوسفی،1383: 126).

 

فرضیه‌های تحقیق

بین احساس امنیت اجتماعی و ارزش­های مادی دانشجویان رابطه وجود دارد.

بین احساس امنیت اجتماعی و ارزش­های فرامادی دانشجویان رابطه وجود دارد.

بین احساس امنیت اجتماعی و متغیرهای دموگرافیکی سن، جنسیت، رشتة تحصیلی، وضعیت تأهل، و پایگاه اقتصادی‌ـ اجتماعی دانشجویان رابطه وجود دارد.

بین نظام ارزشی (مادی و فرامادی) و متغیرهای دموگرافیکی سن، جنسیت، رشتة تحصیلی، وضعیت تأهل، و پایگاه اقتصادی‌ـ اجتماعی دانشجویان رابطه وجود دارد.

 

روش­شناسی تحقیق

روش این تحقیق پیمایشی و ابزارگردآوری داده­ها پرسش‌نامة محقق­ساخته است. ابتدا پرسش‌نامۀ تحت پیش‌آزمون[10]قرار گرفت و با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ پایایی پرسش­هایی که درقالب طیف لیکرت سنجیده شده بودند محاسبه شد. پس‌از انجام اصلاحات لازم با استفاده از نظر استادان و متخصصان علوم اجتماعی، مجدداً داده­ها ازطریق پرسش‌نامة نهایی جمع­آوری شد (اعتبار صوری) و آلفای کرونباخ برای آنها به دست آمدکه درمجموع پایایی محاسبه‌شده برای هرکدام از پرسش­ها بیشتر از 70/0 بوده است (جدول 1). پردازش و تجزیه و تحلیل آماری اطلاعات با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی (مشتمل بر آزمون­های همبستگی پیرسون، آزمون تفاوت میانگین­ها برای گروه­های مستقل،آزمون فیشر و رگرسیون چندمتغیره) به کمک نرم‌افزار اس. پی. اس. اس انجام شد.

 

جامعة آماری و روش نمونه­گیری

جامعة آماری این تحقیق را کلیة دانشجویان دانشگاه یزد در زمان مطالعه (سال تحصیلی 91-90) تشکیل دادند که تعداد کل آنها برابر با 10426 (4400 نفر مرد و 6026 نفر زن) بوده است. پس‌از به‌دست‌آوردن واریانس صفت تحت مطالعه، از تعداد کل جامعة آماری 324 نفر با فرمول نمونه­گیری کوکران با سطح اطمینان 95 درصد و دقت احتمالی 05/0،  به‌عنوان نمونه درنظر گرفته شدند و 30 نفر نیز به‌منزلة پیش­آزمون برای تعیین پایایی پرسش‌نامه، قبل‌از اجرای تحقیق به‌صورت تصادفی بررسی شدند. روش نمونه­گیری در این تحقیق نیزنمونه­گیری طبقه­ای بوده است. واحد تحلیل و نیز واحد مشاهده فرد است.

تعریف مفاهیم

(تعریف نظری و عملیاتی)

نظام (اولویت) ارزشی: منظور از نظام ارزشی عوامل و عناصری است که اکثر افراد جامعه برای آنها اهمیت و اعتبار قائل‌اند و می­توانند نیازهای مادی و معنوی افراد جامعه را برآورند. از دیدگاه برخی صاحب­نظران، این نظام ارزشی به ارزش­های اولیه یا مادی (مربوط به نیازهای زیستی افراد) و دیگری ارزش­های ثانویه یا فرامادی (دربردارندة ارزش­های اجتماعی و اخلاقی) دسته­بندی می­شوند؛ به­گونه­ای که نظام کلی ارزش­ها از هردو نوع متأثر است (یوسفی، 1383: 13). براین‌مبنا، در پژوهش حاضر نظام ارزشی جوانان با سنجه‌ای17گویه­ای در دو بعد مادی و فرامادی سنجیده شده است که نمرة هریک بین 1 تا 5 در نوسان است. نمره‌های کل ارزش­های مادی و ارزش‌های فرامادی در بازة صفر تا 100 به‌منظور مقایسة بهتر شاخص‌ها استاندارد شده است.

ارزش مادی: عبارت است از اهمیت‌قائل‌شدن برای مسائل ایمنی و مادی در جامعه (طالبی و همکاران، 197:1388). در پژوهش حاضر، مؤلفه­های ارزش­های مادیبا 9گویه و روی طیف پنج‌درجه­ای لیکرت (از خیلی‌زیاد تا خیلی‌کم) سنجیده شده است. درنهایت، پس‌از جمع­بندی نمره‌های گویه­ها، به نمرة فاصله­ای ارزش­های مادی دست یافتیم.

ارزش فرامادی: عبارت است از مطلوب‌بودن و زیادبودن تقاضا برای معیارهای مربوط به نیازهای غیرمادی(طالبی و همکاران، 1388: 197). در پژوهش حاضر، مؤلفه­های ارزش­های فرامادی با 8گویه و روی طیف پنج‌درجه‌ای لیکرت (از خیلی‌زیاد تا خیلی‌کم) سنجیده شده است. درنهایت، پس‌از جمع­بندی نمرات گویه­ها، به نمرة فاصله‌ای ارزش­های فرامادی دست یافتیم.

احساس امنیت اجتماعی: عبارت است از نوعی ذهنیت و جهت­گیری روانی مثبت (رضایت‌بخش، قانع‌کننده و آرام‌بخش) جوانان در مواجهه بارویدادها و وقایع ضدامنیتی (تهدیدها) در وضعیت فعلی و آتی، در حوزه­های امنیت اجتماعی، ثبات سیاسی، انسجام هویتی، یک‌پارچگی و امنیت سرزمین (نوروزی و فولادی، 1388: 130). در پژوهش حاضر، مؤلفه­های احساس امنیت اجتماعی، با 3گویه و روی طیف پنج‌درجه­ای لیکرت (از خیلی‌زیاد تا خیلی‌کم) سنجیده شده است. درنهایت، پس‌از جمع­بندی نمرات گویه‌ها به نمرة فاصله­ای ارزش­های مادی دست یافتیم و نمرة کل آن روی مقیاس صفر تا 100 استاندارد شد.


جدول 1.مفاهیم و گویه­های به‌کاررفته و تعاریف عملیاتی جهت سنجش آنها

مفهوم

ابعاد

تعریف عملیاتی (سؤالات یا گویه­ها)

آلفای کرونباخ

نظام ارزشی

ارزش مادی

1- استقرار نظم در جامعه؛ 2- مبارزه با جرم و جنایت در جامعه؛ 3- مبارزه با افزایش قیمت‌ها (اقتصاد باثبات)؛ 4- درحال حاضر مهم‌ترین دغدغة هر انسانی پول‌درآوردن است؛ 5- چقدر برای ساختن آیندة خوب حاضرید از آسایش فعلی صرف‌نظر کنید؛ 6- چقدر معتقدید که برای داشتن شغل خوب باید پارتی خوبی داشت؛ 7- چقدر معتقدید در حال حاضر داشتن ثروت و شغل خوب مهم‌تر از تحصیلات است؛ 8- چقدر معتقدید که حتی اگر پول و سرمایة کافی هم داشته باشید باید کار و تلاش کرد؛ 9- تا کار و شغل و ماشین نداشته باشیم،نباید ازدواج کنیم.

72/0

ارزش فرامادی

1-مشارکت سیاسی در دانشگاه مهم‌تر از کسب نمرات عالی است؛ 2- فضای باز سیاسی در دانشگاه لازم است؛ 3- آزادی بیان منجر به هرج‌ومرج در کشور می‌شود؛ 4- هرساله باید بودجة خوبی به فعالیت‌های هنری در دانشگاه اختصاص داده شود؛ 5- اندیشه‌ای پویاست که از قدرت سیاسی دور باشد؛ 6- لازمة مدیریت خوب در دانشگاه داشتن تخصص بالاست؛ 7- جامعه زمانی خوب اداره می‌شود که مردم مرتباً عملکرد مسئولان را کنترل کنند؛ 8- مشارکت مردم در تصمیم‌گیری سیاسی از اهمیت زیادی برخوردار است.

74/0

احساس امنیت اجتماعی

1-چقدر احساس می‌کنید در سال آینده وضعیت اقتصادی‌تان بدتر می‌شود؛ 2- به غیر از خانواده‌ام به کسی اعتماد ندارم؛ 3- در انجام معاملات باید ضمانت‌های لازم را دریافت کرد.

79/0

 

یافته­های تحقیق

یافته­های توصیفی

2/59 درصد پاسخگویان را زنان و 8/40 درصد را مردان تشکیل می­دهند. دامنة سنی پاسخگویان بین 18 تا 37 سال و میانگین سنی آنها 46/21 سال است. 8/9 درصد افراد مزبور مجرد و مابقی (2/90 درصد) متأهل بودند. 9/24 درصد از دانشجویان در رشتة ادبیات، 3/12 درصد در رشته‌های اقتصاد، مدیریت و علوم اجتماعی، 2/22 درصد در رشته‌های علوم پایه، 3/6 درصد در رشتة کشاورزی و منابع طبیعی، 7/29 درصد در رشته‌های فنی و مهندسی، و 5/3 درصد در رشته‌های هنر و معماری تحصیل می‌کنند. تحصیلات 6/81 درصد پاسخگویان کارشناسی، 4/16 درصد کارشناسی‌ارشد و 8/1 درصد در مقطع دکتری بوده است. 4/87 درصد از پاسخگویان فارس، 8/1 درصد کُرد، 5/5 درصد لُر، و 8/3 درصد تُرک بودند.

جدول 2. میانگین احساس امنیت اجتماعی و نظام ارزشی دانشجویان

متغیرها

حداقل

حداکثر

میانگین

احساس امنیت اجتماعی

0

100

81/31

ارزش­های مادی

0

100

48/37

ارزش­های فرامادی

0

100

80/35

 

همان‌گونه که در جدول 2 مشاهده می‌شود، میانگین میزان احساس امنیت اجتماعی 089/8 و میانگین ارزش‌های مادی 48/37 و نیز میانگین میزان ارزش‌های فرامادی 80/35 است. بنابراین، همة میزان‌ها از حد متوسط پایین‌تر است. با این توضیح کهمیانگین بالاتر ارزش­های مادی نسبت به میانگین میزان ارزش­های فرامادینشان می‌دهدکه ارزش­های مادی در اولویت ارزشی دانشجویان قراردارد. این تفاوت ازلحاظ آماری در سطح اطمینان 95 درصد و خطای 5 درصد معنادار است (جدول 3).

میزان پایین میانگین احساس امنیت در جدول 2مبین آن است که دانشجویان امنیت کمی در جامعه احساس می­کنند. به عبارتی، میانگین میزان احساس امنیت دربین دانشجویان کمتر از حد متوسط معیار (9) است. نتایج آزمون تی تک‌نمونه‌ای در جدول 4 مبین این مطلب است.

          

جدول 3. مقایسه زوجی میانگین ارزش­های مادی و فرامادی دانشجویان

ارزش­ها

میانگین

تعداد

انحراف معیار

t

Df

Sig

مادی

48/37

324

59/5

847/2

323

005/0

فرامادی

80/35

324

60/5

 

جدول 4. خروجی آزمون تی تک‌نمونه­ای برای بررسی میزان احساس امنیت اجتماعی دانشجویان

متغیر

میانگین

میانگین معیار

t

Df

Sig

احساس امنیت

089/8

9

928/7

323

000/0

 

همان‌طور در بخش تعریف مفاهیم بیان شد، برای سنجش امنیت اجتماعی از 3 سؤال (معرّف) استفاده کردیم. با توجه به اینکه گویه­ها پنج‌گزینه­ای بودند و از یک تا پنج ارزش­گذاری شده بودند، کمترین امتیاز پاسخگو از مجموع گویه­ها 3 و حداکثر 15 خواهد شد. بنابراین عدد 9 به‌عنوان حد وسط (میانگین) دامنة مزبور انتخاب و میانگین میزان امنیت اجتماعی نمونة تحت مطالعه، با عدد 9 به‌عنوان میانگین نظری(مفروض) مقایسه شده است. اختلاف معنی­دار از 9 به بالا یا پایین، نشان­دهندة احساس امنیت بالا یا پایین پاسخگویان در مقایسه با میانگین مفروض است. با این توضیح، خروجی آزمون تی تک‌نمونه‌ای در جدول 4 حاکی از تفاوت آماری معنادار بین دو میانگین واقعی و مفروض (حد وسط) است (005/0=معناداری). مقدار میانگین واقعی (089/8) از مقدار میانگین مفروض (9) کوچک‌تر است. بنابراین، میانگین احساس امنیت اجتماعی دانشجویان کمتر از حد متوسط مقیاس است.

 

جدول 5. توزیع پاسخگویان در گویه‌های مربوط به سنجش احساس امنیت اجتماعی

سؤالات

 

خیلی زیاد

زیاد

متوسط

کم

خیلی کم

میانگین

به غیر از خانواده‌ام به کسی اعتماد ندارم

فراوانی

51

69

67

97

40

02/3

درصد

7/15

3/21

7/20

9/29

3/12

چقدر احساس می‌کنید در سال آینده وضعیت اقتصادی­‌تان بدتر می­شود

فراوانی

42

39

142

52

49

08/3

درصد

13

12

8/43

16

1/15

چقدر فکر می­کنید در انجام معاملات باید ضمانت­های لازم (قولنامه، چک، و سفته) دریافت کرد

فراوانی

122

105

73

17

7

02/2

درصد

7/37

4/32

5/22

2/5

2/2

 

بر اساس اطلاعات جدول 5، کمی بیش از یک پنجم نمونه مورد مطالعه (3/21 درصد) به طور زیاد به غیر از خانواده­شان به کسی اعتماد ندارند. کمی بیش از یک پنجم (7/20 درصد) اعلام کرده­اند که به طور متوسط به غیر از خانواده­شان به کسی اعتماد ندارند. حدود 30 درصد به میزان کم به غیر از خانواده­شان به دیگری اعتماد می­کنند. بعلاوه، بیشتر پاسخگویان (8/43 درصد) نظر متوسطی درباره بدتر شدن وضعیت اقتصادی در آینده داشتند. 1/15 درصد اعلام کرده­اند که احساس خیلی کمی می­کنند که وضعیت اقتصادی در آینده بدتر شود. 13 درصد خیلی زیاد احساس می­کنند که وضعیت اقتصادی در آینده بدتر خواهد شد.بیشتر پاسخگویان (7/37 درصد) نظر خیلی زیادی در این باره داشته اندباید در انجام معاملات، ضمانت­های لازم دریافت گردد. حدود یک سوم نمونه مورد مطالعه (4/32 درصد) اعلام کرده اند که به میزان زیادی با این موضوع موافقت کرده اند. همچنین، بیش از یک پنجم (5/22 درصد) نظر متوسطی در این باره داشتند. 2/2 درصد از پاسخگویان دریافت ضمانت­های لازم در انجام معاملات را خیلی مهم نمی­دانند. 

 

نتایج استنباطی

جدول 6. نتایج آزمون مقایسة میانگین میزان احساس امنیت اجتماعی و میزان نظام ارزشی با توجه متغیرهای مختلف

متغیر

مقوله

احساس امنیت اجتماعی

ارزش­های مادی

ارزش­های فرامادی

میانگین

اندازه t

sig

میانگین

اندازه t

sig

میانگین

اندازه t

Sig

جنسیت

زن

10/8

134/0

893/0

32/38

312/1

190/0

83/37

309/0

758/0

مرد

07/8

52/38

01/37

وضعیت تأهل

مجرد

19/8

157/0

875/0

46/37

264/0

792/0

91/35

559/0

577/0

متأهل

08/8

57/37

74/34

 

براساس جدول 6، میانگین ارزش­های مادی دربین مردان بالاتر است.این درحالی است که میانگین ارزش­های فرامادی دربین زنان بالاتر است. با توجه به جدول 6 می­توان مشاهده کرد که میانگین گرایش به ارزش‌های مادی دربین افراد متأهل بالاتر از افراد مجرد است. درحالی‌که گرایش به ارزش­های فرامادی دربین افراد مجرد بیشتر از افراد متأهل است. اما این تفاوت­ها به‌لحاظ آماری معنادار نیستند.

همان­گونه که در جدول 7 مشاهده می­شود، میانگین احساس امنیت اجتماعی دربین دانشجویان هنر و معماری و نیز دانشجویانی که در مقطع دکتری تحصیل می­کنند بالاتر از دیگران است، اما این تفاوت به‌لحاظ آماری معنادار نیست. براساس یافته­های جدول 7، میانگین گرایش به ارزش­های مادی دربین دانشجویان رشتة ادبیات و دانشجویانی که در مقطع کارشناسی‌ارشد تحصیل می­کنند بالاتر از دیگران است. درحالی‌که میانگین گرایش به ارزش­های فرامادی دربین دانشجویان رشتة علوم پایه و نیز دانشجویان مقطع کارشناسی‌ارشد بالاتر از دیگران است، اما این تفاوت­ها به‌لحاظ آماری معنادار نیستند.

 

جدول 7. نتایج آزمون تحلیل واریانس احساس امنیت اجتماعی و نظام ارزشی دانشجویان برحسب رشتة تحصیلی، مقطع تحصیلی و قومیت

متغیر

مقوله‌ها

احساس امنیت اجتماعی

ارزش‌های مادی

ارزش‌های فرامادی

میانگین

اندازهF

sig

میانگین

اندازهF

sig

میانگین

اندازه F

sig

رشته تحصیلی

ادبیات

82/7

765/0

0.617

75/38

68/1

0.112

07/37

1.27

0.263

اقتصاد، مدیریت و علوم اجتماعی

39/8

07/38

53/38

علوم پایه

11/8

81/36

35/39

کشاورزی و منابع طبیعی

12/8

57/37

40/38

فنی و مهندسی

15/8

72/36

96/38

هنر و معماری

42/8

57/36

85/36

مقطع تحصیلی

کارشناسی

07/8

032/0

968/0

46/37

96/1

141/0

25/38

535/0

586/0

کارشناسی ارشد

11/8

57/37

13/39

دکترا

25/8

62/33

25/38

 

برای بررسی رابطة بین میزان احساس امنیت اجتماعی و نظام ارزشی با متغیرهای سن و پایگاه اقتصادی و اجتماعی از آزمون ضریب همبستگی پیرسون استفاده شده است که نتایج آن در جدول 8 آمده است.

 

جدول 8. همبستگی سن و پایگاه اقتصادی اجتماعی و احساس امنیت اجتماعی و نظام ارزشی

ردیف

متغیرها

1

2

3

4

5

1

سن

1

 

 

 

 

2

پایگاه اقتصادی- اجتماعی

066/0-

1

 

 

 

3

احساس امنیت اجتماعی

003/0

*072/0

1

 

 

4

ارزش‌های مادی

008/0-

035/0-

**358/0-

1

 

5

ارزش‌های فرامادی

056/0

112/0

**128/0

**264/0-

1

*P<0.05, **P<0.01          N=324

 

براساس اطلاعات جدول 8، بین سن وارزش­های مادی همبستگی معکوس وجود دارد؛ به این معنا که با افزایش سن، گرایش به ارزش­های مادی کاهش می‌یابد، اما این همبستگی ازنظر آماری معنادار نیست. این درحالی است که بین سن و گرایش به ارزش­های فرامادی همبستگی مستقیم وجود دارد، هرچند این همبستگی هم ازلحاظ آماری معنادار نیست. همچنین بین سن و احساس امنیت اجتماعی همبستگی ضعیف و مثبتی وجود دارد که ازلحاظ آماری معنادار نیست.

براساس جدول 8 بین پایگاه اقتصادی و اجتماعی دانشجویان و احساس امنیت اجتماعی آنان همبستگی مثبت و مستقیم وجود دارد؛ به این معنا که با افزایش پایگاه اقتصادی- اجتماعی دانشجویان،احساس امنیت اجتماعی نیز افزایش می‌یابد. به‌همین‌ترتیب، پایگاه اقتصادی- اجتماعی با ارزش‌های فرامادی همبستگی مثبتی نشان می‌دهد؛ به این معنا که با افزایش پایگاه اقتصادی- اجتماعی، گرایش به ارزش­های فرامادی افزایش می‌یابد، اما این رابطه معنادار نیست.به نظر می­رسد خانواده­هایی که از منزلت و پایگاه اقتصادی-اجتماعی بالاتری در سطح جامعه برخوردارند، توانایی بیشتری در تأمین نیازهای اساسی و اولیة فرزندانشان دارند، بنابراین، کمتر جوانانیصاحب ارزش­های ماتریالیستی پرورش می­دهند.

علاوه ‌براین، بین احساس امنیت اجتماعی و گرایش به ارزش­های مادی همبستگی معکوس و معنادار وجود دارد؛ به این معنا که با افزایش احساس امنیت دربین جوانان، از میزان گرایش به ارزش­های مادی کاسته می‌شود. این درحالی است که بین احساس امنیت اجتماعی و گرایش به ارزش­های فرامادی همبستگی مستقیم و معناداری وجود دارد؛ به این معنا که با افزایش احساس امنیت اجتماعی، به همان نسبت، گرایش به ارزش­های فرامادی دربین جوانان افزایش می‌یابد.

در ادامه، برای بررسی میزان تأثیر هریک از متغیرها بر میزان احساس امنیت اجتماعی و نظام ارزشی جوانان از رگرسیون چندمتغیره به روش گام‌به‌گام به طور مجزا استفاده شده است که نتایج آن در جدول‌های9 و 10 آمده است.

 

جدول 9. نتایج رگرسیون چند متغیره به روش همزمان بین متغیرهای مستقل و احساس امنیت اجتماعی

متغیرهای مستقل

ضرایب خام (B)

Std. Error

ضریب استاندارد شدهBeta))

T

سطح معناداری

R

R2

R2Adj

مقدار ثابت

95/12

680/0

-

052/19

000/0

 

338/0

 

114/0

 

112/0

ارزش های مادی

127/0-

018/0

338/0-

099/7-

000/0

آزمون تحلیل واریانس(آزمون اف)    11/21=F

000/0

 

 

 

تحلیل رگرسیون چندمتغیرة میزان احساس امنیت اجتماعی جوانان براساس متغیرهای واردشده به مدل، نشان داد یک متغیر مستقل، یعنی ارزش­های مادی، در مدل رگرسیونی باقی مانده که ضریب همبستگی چندگانة آن با میزان احساس امنیت اجتماعی برابر با 338/0 و ضریب تعیین تعدیل‌شده برابر با 112/0 به دست آمده است. این ضریب مبین آن است که با استفاده از واریانس ترکیب خطی متغیرهای مستقل موجود در معادلة رگرسیونی، می‌توان 2/11 درصد از واریانس احساس امنیت اجتماعی را توضیح داد. مابقی تغییرات متغیر احساس امنیت اجتماعی به‌علت پیچیدگی و چندبعدی‌بودن متغیر وابسته ناشی از تأثیر عوامل دیگری است که در اینجا بررسی نشده­اند. همچنین، مدل رگرسیونی تبیین‌شده نیز طبق آزمون تحلیل واریانس انجام‌شده خطی و معنادار است، زیرا مقدار آزمون اف برای تعیین معناداری اثر متغیرهای مستقل بر سطح احساس امنیت اجتماعی برابر با 11/21 با سطح معناداری 000/0=P است.

 

جدول 10. نتایج رگرسیون چندمتغیره به روش هم‌زمان بین متغیرهای مستقل و ارزش­های مادی

متغیرهای مستقل

ضرایب خام(B)

Std. Error

ضریب استاندارد شدهBeta))

T

سطح معناداری

R

R2

R2Adj

مقدار ثابت

77/45

14/1

-

130/40

000/0

355/0

127/0

126/0

احساس امنیت اجتماعی

893/0-

126/0

336/0-

096/7-

000/0

رشته تحصیلی

206/0-

090/0

109/0-

295/2-

022/0

آزمون تحلیل واریانس    11/28=F

000/0

 

تحلیل رگرسیونی میزان ارزش­های مادی جوانان نیز نشان داد دو متغیر مستقل در مدل باقی ماندند که ضریب همبستگی چندگانة آنها با میزان ارزش­های مادیبرابر با 335/0 و ضریب تعیین تعدیل‌شده برابر با 126/0 به دست آمده است. این ضریب مبین آن است که با استفاده از واریانس ترکیب خطی متغیرهای مستقل موجود در معادلة رگرسیونی، می­توان 6/12 درصد از واریانس ارزش­های مادیرا توضیح داد. مابقی تغییرات متغیر ارزش­های مادی به‌علت پیچیدگی و چندبعدی‌بودن متغیر وابسته ناشی از تأثیر عوامل دیگری است که در اینجا بررسی نشده‌اند. مدل رگرسیونی تبیین‌شده نیز طبق آزمون تحلیل واریانس انجام‌شده خطی و معنادار است، زیرا مقدار آزمونF برای تعیین معناداری اثر متغیرهای مستقل بر سطح ارزش­های مادی برابر با 11/28 با سطح معناداری صفر است. درمجموع، با توجه به ضرایب بتاهای استانداردشده ملاحظه می­شود که به‌ترتیب متغیر احساس امنیت اجتماعی با مقدار 336/0-=b، و متغیر رشتة تحصیلی با مقدار 109/0-=b بیشترین تأثیر را در تبیین تغییرات متغیر ارزش­های مادی داشته­اند.

 

جدول 11. نتایج رگرسیون چندمتغیره به روش هم‌زمان بین متغیرهای مستقل و ارزش­های فرامادی

متغیرهای مستقل

ضرایب خام (B)

Std. Error

ضریب استاندارد شدهBeta))

T

سطح معناداری

R

R2

R2Adj

مقدار ثابت

546/34

18/1

-

26/29

000/0

165/0

027/0

025/0

احساس امنیت اجتماعی

461/0

140/0

165/0

300/3

001/0

آزمون تحلیل واریانس    89/10=F

000/0

 

 

تحلیل رگرسیونی میزان ارزش­های فرامادی جوانان نشان داد یک متغیر مستقل، یعنی متغیر احساس امنیت اجتماعی، در مدل باقی مانده است که ضریب همبستگی چندگانة آن با میزان ارزش­های فرامادی برابر با 165/0 و ضریب تعیین تعدیل‌شده‌اشبرابر با 025/0 به دست آمده است. این ضریب مبین آن است که با استفاده از واریانس ترکیب خطی متغیرهای مستقل موجود در معادلة رگرسیونی، می‌توان 5/2 درصد از واریانس ارزش­های فرامادی را توضیح داد. مابقی تغییرات متغیر ارزش­های فرامادی به‌علت پیچیدگی و چندبعدی‌بودن متغیر وابسته ناشی از تأثیر عوامل دیگری است که در اینجا بررسی نشده­اند. مدل رگرسیونی تبیین‌شده نیز طبق آزمون تحلیل واریانس انجام‌شده خطی و معنادار است، زیرا مقدار آزمونF برای تعیین معناداری اثر متغیرهای مستقل بر سطح ارزش­های فرامادی برابر با 89/10 با سطح معناداری صفر است.

 

بحث و نتیجه­گیری

ارزش­ها به‌مثابة ستاره­های راهنمای کنش­های انسان عمل می­کنند. بر این اساس، اولویت ارزشی بر ارزش متمایز دیگر به معنی آمادگی اقدام برای کنشی متمایز با دیگری در زمان بعدی است. یکی از ویژگی‌های ارزش­ها، خصوصیت سلسله‌مراتبی آنهاست؛ یعنی برخی ارزش­ها بر ارزش­های دیگر رجحان دارند و سلسلة ارزش­ها برپایة اهمیت نسبی آنها از دیدگاه اشخاص یا گروه‌ها ترتیب یافته­اند. منظور از نظام ارزشی عوامل و عناصری است که اکثر افراد جامعه برای آنها اهمیت و اعتبار قائل‌اند و می­توانند نیازهای مادی و معنوی آنان را برآورده کنند. از دیدگاه برخی صاحب­نظران، این نظام ارزشی، به ارزش­های اولیه یا مادی (مربوط به نیازهای زیستی افراد) و دیگری ارزش‌های ثانویه یا فرامادی (دربردارندة ارزش­های اجتماعی و اخلاقی) دسته­بندی می­شود؛ به­گونه­ای که نظام کلی ارزش­ها از هردو نوع متأثر است. در این میان، اولویت ارزشی جوانان از عوامل متعدد و مختلف تأثیر می‌گیرد که این موضوع بر رفتارها و کنش‌های اجتماعی افراد تأثیر می‌گذارد. درحقیقت ارزش­ها بنیان نظام فرهنگی محسوب می‌شوند و نگرش­ها و رفتار افراد را تعیین می‌کنند. یکی از نیازهای اولیه و مهم، امنیت اجتماعی است که ضمن اینکه از سطوح دیگر نیازهای مادی متأثر است، بر سطوح دیگر نظام ارزشی جوانان اثر می‌گذارد. بنابراین، پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطة متقابل احساس امنیت اجتماعی و نظام ارزشیِ 324 نفر از دانشجویان دانشگاه یزد انجام شده استکه به شیوة نمونه‌گیری طبقه‌ای انتخاب شده بودند. برای گردآوری داده‌های این پژوهش نیز از پرسش‌نامة محقق­ساخته استفاده شده است.

نتایج پژوهش نشان داد میزان احساس امنیت اجتماعی دانشجویان با میانگین 81/31 از حد متوسط کمتر و میزان ارزش‌های مادی و فرامادی نیز به‌ترتیب با میانگین 48/37 و 80/37 از حد متوسط پایین‌تر است. این یافته مبین اولویت ارزش‌های مادی دربین جوانان است و تفاوت به‌لحاظ آماری در سطح اطمینان 95 درصد معنادار است. این نتیجه با نتایج پژوهش حاجیلری (1378) مبنی بر روند تغییر ارزش‌ها در مطبوعات از سال 1360 تا 1375 از فرامادی به مادی هم‌خوان است. همچنین با یافته‌های پژوهش بقایی سرابی (1389) مبنی بر غلبة ارزش‌های سنتی دربین جوانان تهرانی، و با یافته‌های خالقی‌فر (1381)، گودرزی (1383)، ریکمن و هاستون (2003) و نیز نتایج حقیقتیان (1392) در زمینة احساس امنیت اجتماعی هم‌خوان است.

نتایج ضرایب همبستگی بین متغیرهای اصلی تحقیق نشان داد که بین احساس امنیت اجتماعی و ارزش­های مادی رابطة همبستگی معکوس و معناداری وجود دارد؛ یعنی هرچه نیازهای مادی افراد بیشتر برآورده شود و گرایش آنها به نظام ارزشی مادی کمتر احساس شود، احساس امنیت اجتماعی افزایش می‌یابد. این درحالی است که نتایج همبستگی متغیرهای اصلی نشان داد که بین احساس امنیت اجتماعی و ارزش‌های فرامادی همبستگی مثبت و معناداری وجود دارد؛ یعنی هرچه احساس امنیت در فرد بیشتر باشد، گرایش او به نظام ارزشی فرامادی بیشتر می‌شود و برعکس. این یافته با نظریه‌های اینگلهارت و مازلو هم‌سو است و با یافته‌های پژوهش آزاد مرزآبادی (1387) مبنی بر اهمیتارزش­ها در رفع نیازهای اساسی نوجوانان نیز هم‌خوانی دارد.یافته‌ها با نتایج پژوهش‌های خالقی‌فر (1381) و گودرزی (1383) مبنی بر رابطة احساس امنیت اجتماعی با اولویت ارزشی جوانان نیز هم‌سو است.

نتایج معادلة رگرسیونی درمیان کل پاسخگویان نشان داد که درمجموع متغیر ارزش­های مادی توانسته است 2/11 درصد از تغییرات احساس امنیت اجتماعی را توضیح دهد. به‌همین‌ترتیب، تبیین رگرسیونی ارزش­های مادی نشان می‌دهد به‌ترتیب دو متغیر احساس امنیت اجتماعی و رشتة تحصیلی 6/12 درصد از تغییرات ارزش­های مادی جوانان را توضیح می‌دهند، که در این میان، متغیر احساس امنیت اجتماعی با 336/0=b بیشترین سهم را در تبیین این تغییرات داشته است. به‌علاوه، نتایج معادلة رگرسیونی ارزش­های فرامادی نیز نشان می­دهد که درمجموع متغیر احساس امنیت اجتماعی 5/2 درصد از تغییرات ارزش­های فرامادی را توضیح می‌دهد.

همان­طور که در بخش یافته­های تحقیق آمد، پاسخگویان در این تحقیق ارزش­های مادی را نسبت به ارزش­های فرامادی در اولویت قرار می­دهند که با توجه به فرضیة کم‌یابی اینگلهارت مبنی بر اینکه اولویت­های فرد بازتاب محیط اقتصادی-اجتماعی اوست و با توجه به نظریة سلسله‌مراتبی مازلو مبنی بر اینکه شخص ابتدا درصدد رفع نیازهای اولیه (زیستی، فیزیوژیک، ایمنی) است، و اینکه هرچه نیازهای اولیه کمتر برآورده شود، فرد مادی‌گراتر است، نتیجه می­گیریم ازآنجاکه نیازهای اولیه در زندگی بدیهی شمرده نشده است، افراد دارای ارزش­های مادی هستند. بنابراین، توجه مسئولانبه برآوردن نیازهای مادی و مشروع جوانان به طور دقیق و صحیح اجتناب‌ناپذیر است، به طوری که می­تواند به ارتقای سطح امنیت اجتماعی در جامعه منتهی شود و توجه جوانان به ارزش­های فرامادی (ارزش‌های اجتماعی و اخلاقی) را به دنبال بیاورد؛ چراکه جهت­گیری ارزشی جوانان در سال­های اولیة شکل­گیری شخصیتشان تحت تأثیر نیازهای اولیة زندگی است.

در تبیین دیگر، بنابر نظر اینگلهارت، هرچه جامعه سنتی­تر باشد، ارزش­های اجتماعیِ مذهبی-سنتی جایگاه والایی نسبت به ارزش­های دیگر خواهد داشت؛ تا جایی‌که فقدان هم‌نوایی با ارزش­های مزبور، فشار هنجاری و اجتماعی ایجاد خواهد کرد. با گذار و حرکت جوامع از سنتی به مدرن (همان‌طور که دورکیم نیز در نظریة خود با مبحث وجدان جمعی و همبستگی مکانیکی و ارگانیکی و نظام ارزشی هریک از آنها اشاره کرده­است) ارزش­های اجتماعی-سنتی جای خود را به انگیزة پیشرفت خواهد داد؛ چراکه در دورة مدرن، همچنان‌که نظریة مدرنیزاسیون مطرح می‌کند، شکوفایی، رفاه و امنیت اقتصادی و جانی جایگزین دورة ماقبل مدرن (سنتی) می­شود و چون این ارزش­ها به‌منزلة ارزش غالب فردی در جامعه، قدرت و قوت می­گیرند، جامعه به جایی می­رسد که در آن افراد ازنظر اقتصادی و مادی به رونق و شکوفایی دست می‌یابند و مطابق با نظریة نیازهای مازلو، دیگر ازلحاظ فیزیولوژیک احساس نیاز نمی­کنند. در این مرحله است که جامعه گذار خود را از مدرن به پست‌مدرن آغاز می‌کند و ارزش­های فرامادی را به‌جای انگیزة پیشرفت می‌نشاند. بدین‌ترتیب، به‌تدریج هنجارها و ارزش­های جامعه از سنتی به مدرن و از مدرن به پسامدرن تغییر خواهد کرد (خالقی­فر، 1381).

تبیینی مبنی بر سلسله‌مراتب نیازهای مازلو معتقد است امنیت اجتماعی جزء نیازهای مربوط به ایمنی به شمار می­رود و از بعد دیگر، به‌لحاظ مطلوب‌بودن امنیت اجتماعی و اینکه جزء نیازهای اساسی و بنیادین فرد و اجتماع به شمار می­رود، خود می­تواند ارزشی اساسی و مهم تلقی شود؛ به این معنا که امنیت اجتماعی فی‌نفسه در منظومة ارزش­ها قرار دارد و از این حیث حائز اهمیت است. ازطرف دیگر، به‌لحاظ نقش تعیین­کنندة ارزش­ها در شکل­گیری باورها، کنش­ها، نمادها، فرهنگ، هویت فردی و اجتماعی و به‌ویژه در زمینة هویت، می­تواناستنتاج کرد که امنیت اجتماعی تاحدود زیادی بر شالودة ارزش­ها و منظومة ارزشی موثق اجتماع بنا شده است و بحران و اختلال در هویت و تکوین بحران هویت، زمینه­ساز بحران در امنیت اجتماعی و به‌مخاطره‌افتادن و زوال آن می­شود.

به تعبیر آنتونی گیدنز، امنیت اجتماعی، امنیت هستی­شناختی و امنیت وجودی است و به‌مخاطره‌افتادن آن آسیب‌پذیری امنیت وجودی و هستی­شناختی را به دنبال دارد. ارزش­ها به‌واسطة نقش و کارویژه­های تعیین‌کننده‌شان در تکوین هویت وجودی و معنا و مفهوم­یابی هستی انسان، افراد و گروه­های اجتماعی و جامعه، سلول­های تنفسی و حیاتی امنیت اجتماعی تلقی می­شوند. شاید این نکته حائز اهمیت باشد که نقطه­های آغازین تغییرات اجتماعی از تغییر در ارزش­ها، باورها و اعتقادات شروع می‌شود و رفته‌رفته در بخش­های دیگری درقالب رفتارها و کنش­ها ظهور و تجلی پیدا می­کند.به عبارتی، تحول و تغییر در ارزش­ها زمینه­ساز پیدایش بحران هویت و تغییر در هویت زمینه­ساز آسیب­پذیری امنیت اجتماعی می­گردد؛ امنیتی که اختلال در آن می­تواند هستی و کیان اجتماع را به مخاطره اندازد. ازآنجاکه یکی از کارویژه­های بنیادین امنیت اجتماعی، مراقبت از ارزش­ها و به‌ویژه ارزش­های بومی و هستی­شناختی جامعه است، امنیت اجتماعی و ارزش­ها در ارتباطی عمیق با یکدیگر قرار دارند و این تأثیرگذاری و تأثیرپذیری متقابل میان امنیت اجتماعی و ارزش­ها، زمینة برقراری نوعی تعادل و تعامل کنشی در سطح جامعه را فراهم می‌کند(ترابی و گودرزی،1383).


 
آزادارمکی، تقی(1383) «طبیعت نظام ارزشی جامعةایرانی: مادی، فرامادی یا تلفیقی»،نامه پژوهش فرهنگی، سال هشتم، دوره جدید، شمارة 10، 1-14.
آزادارمکی، تقی و حسن خادمی (1382) «ترجیحات ارزشی دانش آموزان تهرانی»، نامه پژوهش فرهنگی، سال هشتم، شماره 8: 3-28.
آزادارمکی، تقی و بهمن مسقطیان (1380) «تغییرات فرهنگی در استان مازندران (آزمون تجربی نظریة اینگلهارت)»، پژوهشنامة علوم انسانی و اجتماعی، دورة اول، شمارة 3: 13-40.
بقایی سرابی، علی(1389) «تحلیل شبکه­ای ساختار نظام اولویتی ارزش­های جوانان شهر تهران»، فصلنامةپژوهش اجتماعی، دورة سوم، شمارة 6:109-138.
آزاد مرز آبادی، اسفندیار (1387) «بررسی رابطه نظام ارزشی خانواده با ارزش های نوجوانان»، مجله علوم رفتاری، شماره 2: 117-126.
ترابی، یوسف و آیت گودرزی (1383) «ارزش­ها و امنیت اجتماعی»، فصلنامة دانش انتظامی، شمارة 21:31-46.
تیموری، کاوه (1379) «نظام ارزش­های نوجوانان شهر تهران»،فرهنگ عمومی، شمارة 18-19: 46-64.
حسینی، سیدعباس (1390)«نقش اینترنت در تغییر ارزش‌های دینی»، دین و رسانه، شمارة 4: 114-131.
حاجیلری، علی (1377)بررسی تطبیقی تغییر ارزش­های اجتماعی در مطبوعات سال­های 1360 و 1365، پایان­نامة کارشناسی­ارشد، دانشکدة علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی.
حقیقتیان، منصور (1392) «احساس امنیت زنان و برخی از عوامل اجتماعی مؤثر بر آن(مورد مطالعه: زنان شهر اصفهان)»، فصلنامة مطالعات جامعه‌شناختی شهری، دورة 4، شمارة 10: 1-13.
خالقی­فر، مجید(1381) «بررسی ارزش­های مادی و فرامادی جوانان تحصیلکردة ایرانی، عوامل مؤثر بر آن و رابطة آن با برخی از نشانگان فرهنگی»،پژوهشنامة فرهنگی، دورة جدید، شمارة 13: 107-158.
دریاپور، زهرا(1382) «بررسی ساختار ارزشی و اولویت­های ارزشی شهروندان تهرانی»، فصلنامةفرهنگ عمومی، شمارة 37:9-19.
رسولی، رضا و علی صالحی (1390) «بررسی و تبیین عوامل مؤثر بر امنیت اجتماعی جوانان»، فصلنامة دانشانتظامی، دورة 12، شمارة 12: 165-201.
شولتس، دوآن(1362) روان‌شناسی کمال، ترجمة گیتی خوشدل، تهران: نشر نو.
طالبی،ابوتراب (1388) «عوامل مؤثر بر اعتماد سیاسی: پیمایشی میان دانشجویان دانشگاه صنعتی شریف»،پژوهشنامة علوم سیاسی، دورة سوم، شمارة 4:179-208.
میرفردی، اصغر، سیروس احمدی و زهره رفیعی بلداجی (1390) «بررسی اولویت‌های ارزشی معلمان و ارتباط آن با برخی عوامل اقتصادی و اجتماعی (مورد مطالعه: معلمان شهرستان بروجن)»، مجلةمطالعات اجتماعی، دورة پنجم، شمارة 3: 147-168.
نبوی، عبدالحسین، علی‌حسین حسین‌زاده و هاجر حسینی(1388) «بررسی عوامل اجتماعی و اقتصادی مؤثر بر احساس امنیت اجتماعی»،مجلة جامعه­شناسی کاربردی دانشگاه اصفهان، سال بیست‌ویکم، شمارة 4:73-96.
یوسفی، نریمان (1383)شکاف بین نسل­ها، تهران: پژوهشکدة علوم انسانی و اجتماعی جهاد دانشگاهی.
Faisal Hasan, Md & Md. Aktaruzzaman & Che Kum Clement (2011)"Job satisfaction among teachers of technical training centers (T.T.Cs.) in Bangladesh", Academic Research International, PP: 375-382.
Ingelhart, Ronald (1997) Modernization and Post-Modernization: Cultural, Economic and Political Chang in 43 Societies, Princeton: Princeton University Press.
Inglehart, Ronald (1980) "Connections between Socioeconomic Conditions and Individual Value Priorities",Kolner-Zeitschrift-fur-Soziologie-und- Sozialpsychologie, 32: 44-153.
Ingelhart, Ronald (2000) "Globalization and Postmodern Values", the Washington Quarterly, 23: 215-28.
Myyry, Liisa &Klaus  Helkama (2001) "University Students' Value Priorities and Emotional Empathy", Educational Psychology, Vol. 21, No. 1, PP: 25-40.
RM, Rychman & Houston DM (2003)" Value Priorities in American and British University Students", The Journal of Social Psychology, 143(1): 127-138.
Shalom H, Schwartz (1992)"Advances in values theory", in M. Zanna (Ed.) Advances in Experimental Social Psychology, Vol.25: pp.1-56.
Shalom H, Schwartz (1994) Toward Explanations of National Differences in Value Priorities, XXIV Congress of Interamerican Society of Psychology.